نصيريه درباره نماز و روزه مقلد كدام مرجع تقليد هستند؟

نصيريه درباره نماز و روزه از چه مكتب فقهي پيروي مي كنندومقلد كدام مرجع تقليد هستند؟

پاسخ:

ديدگاه هاي متفاوت درباره نصيريه، پاسخ صريح به اين پرسش را با مشكل مواجه مي كند. بر اين اساس لازم است اجمالي از اقوالي كه درباره وجه تسميه اين فرقه به نصيريه و همچنين عقايد و احكام عملي كه به اين فرقه نسبت مي دهند آورده شود.
اما در مورد وجه تسميه اين فرقه به نصيريه، عده اي بر اين باورند كه نام نصيريه اسم تصغير از لغت عربي نصارا (مسيحيان) است و نصيريان معني «مسيحيان كوچك» مي دهد و دشمنان نصيريان به طور تحقيرآميزي آنها را به واسطه كثرت اعمال و فرايض مسيحيان به اين نام خواندند.(1) عده اي معتقدند اين فرقه منسوب به محمد بن نصير است كه يكي از اصحاب يا ابواب امام حسن عسگري ـ عليه السلام ـ بوده است. و برخي مي گويند: اين فرقه منسوب به نصير غلام علي بن ابي طالب ـ عليه السلام ـ است.(2)
اين چند وجهي كه ذكر گرديد مربوط به نظر متقدمين و متأخرين است. اما علويان فعلي كه خودشان را همان نصيريان مي دانند، اين سخنان متقدمين و متأخرين را قبول ندارند و خودشان معتقدند نام اين فرقه از جبل النصير، جايي كه آنها زندگي مي كردند ناشي شده است. و اينكه چرا اين كوه را جبل النصير ناميده اند؟ به اين علت است كه وقتي اين منطقه به دست مسلمانان فتح شد عده اي از انصار كه به پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ ايمان آورده بودند و در غدير خم حضور داشتند و پيرو علي ـ عليه السلام ـ بودند، براي ياري لشكريان اسلام به منطقه سوريه آمدند و چون حدود چهارصد تن بودند نُصير يعني لشكر كوچك ناميده شدند و بعد از فتح منطقه، در اين منطقه ساكن شدند و اين كوه به نام اينها معروف شد.(3)
اما در مورد افكار، عقايد و احكام عملي اين فرقه ديدگاه ها را به طور كلي به دو قسم مي توان تقسيم كرد كه يك نگاه مربوط به متقدمين و متأخرين و ديگري نظر معاصرين است.
بنابر ديدگاه اول، اين فرقه يكي از فرقه هاي غالي به حساب مي آيد كه به حلول و الوهيت علي ـ عليه السلام ـ و بعضي از امامان ديگر قائل هستند. حمزة بن علي (ت 433ق) كه يكي از مؤسسان مذهب دروزي است در رساله خود كه در رد نصيريه نوشته است، اين فرقه را به تناسخ و حلال دانستن كذب و بهتان و اعتقاد به الوهيت علي ـ عليه السلام ـ متهم مي كند و همچنين مي نويسد اينها دروغ، افتراء و زنا را حرام نمي دانند.(4) و شهرستاني مي نويسد: نصيريه و اسحاقيه از غلات شيعه هستند و آنها معتقدند كه بعد از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ شخصي برجسته تر از علي ـ عليه السلام ـ و فرزندانش (امامان) وجود ندارد و حقيقت خدايي در چشمشان ظاهر شد و با زبانشان سخن گفت و با دستشان لمس كرد. به اين دليل نصيريان و اسحاقيان هر دو الوهيت را به امامان ـ عليهم السلام ـ نسبت مي دهند.(5) و همچنين متأخرين مانند: نوفل نوفل، محمد بهجت، و رفيق تميمي، نظرشان اين است كه اين فرقه به الوهيت علي ـ عليه السلام ـ قائل هستند و معتقدند منظور از اوقات پنج گانه نماز اشخاص پنج گانه مقدس است كه نماز ظهر را به نام محمد ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و عصر را به اسم فاطمه(س) و نماز مغرب را به اسم امام حسن ـ عليه السلام ـ و نماز عشاء را به اسم امام حسين ـ عليه السلام ـ و نماز صبح را به اسم محسن اقامه مي كنند و معتقدند كه الوهيت در پنج نفر تمثل پيدا كرده است.(6) با توجه به نظر متأخرين اين فرقه تفاوت اساسي با شيعه اثني عشريه دارند. براي اين كه اعتقاد به چنين نمازي و اعتقاد به الوهيت اين ذوات مقدسه از نظر شيعه مردود و سر از شرك و كفر در مي آورد.
اما بنا بر نظر معاصرين، نصيريه همان علويون هستند و تمام آن چه از عقايد و اعمال كه به نصيريه نسبت مي دهند بهتاني بيش نيست. عارف الصوص در كتاب «من هو العلوي» مي نويسد: براي من روشن است كه علويون فرقه اي اسلامي هستند و به وحدانيت خداي يگانه شهادت مي دهند و به نبوت پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و به امامت امام علي ـ عليه السلام ـ و اولاد يازده گانه آن حضرت معترفند و نمازشان را به سوي قبله مي خوانند و ماه رمضان را روزه مي گيرند و زكات مي دهند و وقتي مستطيع شدند به حج مي روند و تمام واجبات الهي را انجام مي دهند.(7)
و صاحب كتاب الانباء الخفية عن الشيعة العلوية مي نويسد: ما معتقديم اصول دين ما پنج تا است، توحيد، عدل، نبوت، امامت و معاد، كه اينها را با برهان و دليل مي شناسيم و ادله تشريع در نزد ما، قرآن، سنت، اجماع و عقل است و به تمام فروع دين معتقد هستيم كه از جمله آنها نماز است كه هر روز هفده ركعت در پنج نوبت واجب است و همچنين نماز جمعه و عيدين با وجود شرايط واجب مي شود و ساير نمازهاي مستحبي را هم قبول دارند. و يكي ديگر از فروع دين روزه است كه براي هر مكلفي در صورت استطاعت بدني امتثالش واجب است، ساير فروع دين را به طور مشروح ذكر مي كنند و مي نويسند: اكثر منابع فقهي فقهاي ما كتاب هاي چهارگانه (كافي، تهذيب، استبصار، من لايحضره الفقيه) است و مقلدين هم به رساله هاي عمليه اي كه فتواهاي فقهاست مراجعه مي كنند.(8) و در ادامه مي گويد: اين اعتقادات ما مسلمانان علوي است و مذهب ما مذهب جعفري است. در اين كتاب نظر چند نفر از نويسندگان معاصر را در تأييد ادعاي خود ذكر مي كنند.
پس بنابراين دو ديدگاهي كه در مورد فرقه نصيريه ذكر گرديد، اگر نظر متقدمين و متأخرين صحيح باشد در اين صورت با چنين عقايد و افكاري نمي توان اينها را جزئي از مسلمانان دانست، به طوري كه علويون تمام نظريات متقدمين و متأخرين را بهتان مي دانند.
اما با توجه به نظر معاصرين، اينها مسلمان شيعي هستند و طبق اصرار خودشان فقه شان، فقه جعفري ـ عليه السلام ـ است و در نماز و روزه هم از مكتب فقه جعفري پيروي مي كنند و به مراجع تقليد شيعه رجوع مي كنند.

پاورقی:

1. متي موسي، غلاة شيعه، ترجمه حسين مفتخري، آمريکا، 1982م، فصل 22.
2. صفري، نعمت الله، غاليان، مشهد، آستان قدس رضوي، 1378ق، ص135.
3. هاشم عثمان، العلويون بين الاسطورة و الحقيقة، بيروت، مؤسسه الاعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، 1414ق، ص241.
4. همان، ص45ـ46.
5. محمد بن عبدالکريم الشهرستاني، الملل و النحل، ص24ـ26.
6. العلويون بين الاسطورة و الحقيقة، همان، ص130.
7. همان، ص165ـ166.
8. يوسف خليل محمد، الانباء الخفية عن الشيعة العلوية، بيروت، الدار الاسلاميه، 1417ق، ص179ـ180.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات