نماز وتر چيست و چرا واجب است و سه ركعت است؟

وتر در لغت به معناي فرد است كه در مقابل زوج و شفع به كار برده مي شود.(1) و در اصطلاح فقهي به آن نمازي مي‌گويند كه بعد از نماز عشاء خوانده مي شود. در باره اين نماز بين شيعه و سني اختلاف وجود دارد. در فقه اهل تسنن اين نماز سه ركعت است و در فقه شيعه و مذهب اهل بيت يك ركعت مي‌باشد. و اينكه چرا يك ركعت يا سه ركعت است شيعه معتقد است كه از طرف شارع مقدس يك ركعت به عنوان نماز وتر جعل شده است و سني معتقد است كه سه ركعت جعل شده است.

اختلاف ديگر در بين مذهب شيعه و سني در نماز وتر اينست كه اهل تسنن آن را واجب دانسته اما شيعه اماميه آن را مستحب مي‌داند يعني از نظر اهل تسنن نماز وتر بايد بجا آورده شود و نخواندن آن مخالفت با خدا شمرده شده و موجب عقاب الهي در آخرت مي‌شود. اما از نظر شيعه اين نماز كه يك ركعت است اگر انجام شود ثواب زيادي بر آن مترتب مي‌گردد و اگر انجام نشود گناه شمرده نمي‌شود و در قيامت موجب عذاب نمي‌گردد و كسي كه آن را انجام ندهد فقط از ثواب آن محروم مي‌گردد.
اين به خاطر اين است كه در فقه شيعه احكام خداوند به پنج نوع تقسيم مي شود:
وجوب (فرض): در فقه شيعه وجوب و فرض يك حكم است و آن به اين معناست كه بايد انچه كه واجب يا فرض است انجام شود و ترك آن جايز نيست و بر ترك آن وعده جهنم و عذاب داده شده است. مانند نمازهاي پنجگانه و روزه ماه رمضان و حج و زكات و امثال اينها.
استحباب(سنت): مستحب و سنت نيز از نظر فقه شيعه يك حكم است و به آن حكم الهي گفته مي‌شود كه انجام آن كار پسنديده و مطلوب خدا و رسولش مي باشد و خداوند براي آنها ثوابهاي زيادي قرار داده است. بنابراين مستحب به حكمي گفته مي شود كه انجام آن خوب است و ترك آن سرپيچي از حكم خدا شمرده نمي شود و لذا عذاب و عقاب الهي بر ترك كارهاي مستحب مترتب نمي‌گردد بلكه انسان با ترك آنها از ثوابهاي اخروي و مقامات معنوي محروم گرديده و به درجات بالاي كمالات معنوي نمي‌رسد. از نظر مذهب شيعه نمازهاي سنتي و نافله هاي روزانه حكم استحباب را دارند و نماز وتر نيز مستحب مي‌باشد و انجام آن حكم وجوب را ندارد.
3.حرمت (ناروا): حرمت به آن حكمي گفته مي شود كه ترك آن ضروري است و بر انجام يك كار حرام عقاب و عذاب اخروي مترتب مي گردد مانند خوردن شراب، قتل نفس، دروغ گفتن، غيبت كردن و امثال اينها.
كراهت: حكمي كه انجام ندادن آن مورد پسند خدا و رسولش باشد كراهت گفته مي شود يعني كارهاي مكروه بهتر است انجام داده نشوند و انجام دادن آنها سرپيچي در برابر خدا به شمار نمي‌آيد و لذا عذاب قيامت براي آن وعده داده نشده است و اثري كه انجام كارهاي مكروه به جا مي‌گذارد محروميت از كمالات معنوي وثوابهاي اخروي مي‌باشد. مانند در آب ادرار كردن و امثال آن.
5. اباحه: به آن حكمي گفته مي شود كه نه وجوب است و نه حرمت و نه استحباب و نه كراهت بلكه انجام دادن و ندادن كار مباح يك سان است نه ثواب دارد و نه گناه نه باعث كمالات معنوي مي‌شود و نه سبب سقوط از معنويت . مانند نوشيدن آب و خوردن غذا و خوابيدن و امثال اينها.
اما در فقه اهل سنت احكام اقسام بيشتري دارد. در فقه اهل سنت فرض، وجوب و سنت هر كدام احكام جداگانه مي باشند و انجام همه آنها لازم و ضروري است و بر ترك شان عذاب و عقاب اخروي مترتب مي‌گردد. منتهي براي آنها شدت و ضعف قائل اند. و نماز وتر از نظر فقه سني حكم وجوب دارد. البته بايد از خود كتابهاي اهل سنت دريافته شود كه چرا اين نماز واجب است.

پاورقی:

1. لسان العرب،ج5، ص273.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات