رهروان ولایت - اگر سری به دادگاه‌ها بزنیم خواهیم دید که پرونده‌های بسیار زیادی به خاطر دعواهای خیابانی، ضرب و شتم و حتّی قتل در جریان است. دعواهایی که برسر مسائلی بسیار جزئی و گاهی خنده دار شروع شده و به جاهای به اصطلاح باریک کشیده شده است. امّا چرا؟ همگان مدعی هستند ظرفیت تحمّل افراد پایین آمده و زود رنج شده‌اند. انسانی که زود رنج شود مانند کیسهٔ باروت می‌گردد، بی اختیار و مخرّب؛ این فرد منتظر یک جرقّه است تا آتش بگیرد. آتشی که بیش از همه خودش و خانواده‌اش را خواهد سوزاند.
مطمئناً کسی که از مکتب رسالت و ولایت پیروی نماید؛ در برابر خیلی از معضلات اجتماعی مصون خواهد ماند. یکی از این معضلات که متأسقانه امروزه بسیار شایع شده، همین درگیری‌های خیابانی است. برای حلّ این معضل دستور قرآن " قُولُوا لِلنّاسِ حُسْنا" [1] می‌باشد. یعنی با مردم به نیکی سخن بگویید. کوتاه و پر معنا.
این سه کلمه قرآنی آنقدر مهم و راهگشا بوده که امام باقر علیه السلام به تفسیر آن پرداخته‌اند. آن امام بزرگوار در تفسیر "قُولُوا لِلنّاسِ حُسْنا" فرمودند:
"قُولوا لِلنّاسِ أحْسَنَ مَا تُحبّونَ أنْ یُقالَ لَکُمْ، فَاِنَّ اللّه َ عزَّوَجلَّ یُبْغِضُ اللَّعّانَ السَّبّابَ الطَّعّانَ عَلیَ الْمُؤمِنین، الفاحشَ الْمُتَفَّحِشَ السّائَلَ الْمُلْحِفَ، وَ یُحِبُّ الحَیّی الْحَلیمَ اَ لْعفیفَ الْمُتعَفِّـفَ"[2] «با مردم به زبان خوش سخن بگویید» یعنی: بهترین سخنی که دوست دارید مردم به شما بگویند، به آنها بگویید، چرا که خداوند، لعنت کننده، دشنام دهنده، زخم زبان زن بر مؤمنان، زشت گفتار، بدزبان و گدای سمج رادشمن می‌دارد و با حیا و بردبار و عفیفِ پارسا را دوست دارد.
سخن گفتن با دیگران واقعاً نیازمند آموزش است. خیلی‌ها از دیگران توقّع دارند که آنها را مراعات کرده و درک نمایند؛ امّا وقتی به دیگران می‌رسند اصلاً اهل مراعات دیگران و درک آنها نیستند. این خیلی بد است. از این روست که امام باقر (ع) در تفسیر آن کلمات الهی، اینگونه فرموده‌اند که بهترین کلماتی را که دوست دارید از دیگران بشنوید را به دیگران بگویید. اینگونه است که ادب در جامعه نهادینه شده و موجب پاک گردیدن جامعه از بدزبانی‌ها می‌گردد.
امام باقر در ادامه برای آنکه اهمیّت این نسخه را بیان دارند اشاره به عواقب بدزبانی نموده و خبر از دشمنی خدا با فرد بد زبان می‌دهند. فردی که کارهایی را انجام می‌دهد که از شأن مسلمانی به دور است. البتّه امام پنجم ما شیعیان در احادیث دیگری نیز به این دشمنی خدا با افراد بدزبان اشاره داشته‌اند. مثلاً می‌فرمایند: "إنَّ اللّه َ یُبغِضُ الفاحِشَ المُتَفَحِّشَ"[3] خداوند، دشنام‌گوی بدزبان را دشمن می‌دارد.
در انتهای حدیثی که امام باقر در تفسیر آیه مبارکه بیان فرمودند؛ فرد صبور، باحیا و باعفّت دوست باری تعالی معرفی شده است. در حقیقت راهکاری که انسان را از درگیری‌ها و مشاجرات حفظ می‌کند، همین سه عنصر است که امام به آن سفارش نموده است: صبر، حیا وعفّت.
----------
پی‌نوشت:
[1]سوره بقره آیه 83
[2] - امالى صدوق، ص 326.
[3] - الوسائل الشیعه، ج 16، ص 32، ح 20893.