چکیده: یکی از آثار روزه، صبر است که صبر ، یکی از فضایل اخلاقی انسان است ، کسی که می خواهد سالک خدا باشد باید صبور باشد در قران کریم میخوانیم « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ»،[بقره 153] ای کسانی که ايمان آورده ايد ، از شکيبايی و نماز مدد جوييد که خدا با شکيبايان است، یکی از معانی صبر، روزه است.
خداوند برای هر چیزی زکات قرار داده است، زکات بدن روزه است ، در واقع روزه نوعی تمرین و تزکیه نفس و راه مناسب برای مبارزه با هوای نفس است ، روزه موثرترین عامل برای رسیدن به کمالات و قرب الهی میباشد .
در واقع خداوند با واجب کردن روزه استعداد انسان را به مقام خلیفه الهی خویش ، نزدیک کرده ، و انسان را در مسیر تقوا قرار داده است ، خداوند در قرآن کریم میفرماید « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ»،[بقره 183] اى كسانى كه ايمان آوردهايد روزه بر شما مقرر شده است همان گونه كه بر كسانى كه پيش از شما [بودند] مقرر شده بود باشد كه پرهيزگارى كنيد.
روزه فواید بسیار زیادی دارد که آثار فردی روزه را برای شما اشاره خواهم نمود:
1. صبر و پایداری : یکی از آثار روزه، صبر است که صبر ، یکی از فضایل اخلاقی انسان است ، کسی که می خواهد سالک خدا باشد باید صبور باشد در قران کریم میخوانیم « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ»،[بقره 153] ای کسانی که ايمان آورده ايد ، از شکيبايی و نماز مدد جوييد که خدا با شکيبايان است، یکی از معانی صبر، روزه است. [1] پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله) ماه مبارک را ماه صبر معرفی میکند و در این باره میفرماید:« ای مردم ، ماه مبارک رمضان ماهی است که شب آن بهتر از هزار شب است و خداوند روزه را در این ماه بر همه واجب کرده است... و این ماه ماه صبر است».[2]در حقیقت روزه، که روح و جان روزه دار سیقل می دهد ، و با محدود کردن موقت انسان در برابر گرسنگی و تشنگی تمرین صبر میدهد و غرائز را کنترل و به قلب انسان نور و صفا میبخشد. [3]
2. نشاط و آرامش : روزه یاد خدا را در انسان زنده میکند که یاد خدا موجب آرامش دل ها میگردد خداوند در قرآن کریممی فرماید :« أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» [رعد آیه 28] آگاه باشيد که دلها به ياد خدا آرامش می يابد ، (امام صادق علیه السلام) در این باره میفرماید: « برای شخص روزه دار دو شادمانی است، شادمانی در هنگام افطار و در هنگام ملاقت با خداوند متعال ، [4] شخص روزه دار حتی خواب او هم عبادت است و این عبادت است که به انسان آرامش میبخشد .
3. به یاد آخرت بودن: شخص روزه دار وقتی احساس تشنگی و گرسنگی میکند یاد قبر و قیامت میافتد و خود را برای روزه های واپسین آماده می سازد پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه واله) میفرماید :« با تشنگی وگرسنگی خودتان در ماه مبارک رمضان به یاد گرسنگی روز قیامت باشید [5]و در جای دیگر میفرماید بهشت دری داردبه نام ریان (سیراب شده)که تنها روزه دارن از آن وارد میشوند».[6]
4. کنترل بر هوای نفس : هوای نفس و قوه شهوانی مهمترین عاملی است که انسان را از رحمت بی کران حضرت حق دور میسازد، روزه یکی از دستور العملی اموزه دینی ما است که قوه شهوانی انسان را کنترل میکند ، زیرا روزه یک نوع ریاضت طبیعی است که انسان میتواند با آن بر قوه شهوانی خور را کنترل کند ، پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه واله) میفرماید « ای جوان ، اگر در وضعیت زندگی خوبی قرار دارید ازدواج نمایید زیرا ازدواج، برای حفظ چشم و فرج بهتر است و هرکس توانای ازدواج را ندارد روزه بگیرد، زیرا روزه کاهش دهند قوه شهوانی است».[7]
5. تقویت اخلاص: اخلاص در عمل، شرط قبولی عبادت بندگان است و روزه اخلاص انسان را تقویت میکند حضرت علی (علیه السلام) میفرماید:« خداوند روزه ماه مبارک رمضان را رای آزمون اخلاص واجب کرده است » [8] در واقع روزه آزمون بندگان است نسبت به خداوند ،کسانی از این امتحان سربلند بیرون میآیند که در روزه دار حقیقی باشند ، روزه فقط تحمل تشنگی وگرسنگی نیست .
-----------------
پی نوشت :
1 – [کافی، ج 4، ص 63 و 64]
2- [کافی، ج 4، ص 66]
3- [تفسیر نمونه، ج 1، ص 629]
4- [من لایحضره الفقیه، ج 2، ص 76]
5-[ وسائل الشیعة، ج 10، ص 313]
6-[ معانی الاخبار، ص 409]
7- [مستدرک الوسائل، ج 14، ص 153]
8- [نهج البلاغه، ص 512، نشر هجرت، قم، چاپ اول]