چکیده: اولا: این گونه روایات و نقل‌های تاریخی با شان و منزلت امام مجتبی(علیه‌السلام) سازگاری ندارد. بخاطر اینکه در شان و بزرگواری این امام همام نقل شده است که وقتی حضرت به نماز می‌ایستادند، لرزه به اندام مبارک حضرتش می‌افتاد به طوری که رنگ چهره حضرت نیز دگرگون می‌شد.
در بعضی از سایت‌ها و شبکه‌های وهابیت دانسته و یا ندانسته روی این مساله مانور زیادی داده می‌شود که امام حسن مجتبی(علیه‌السلام) زیاد زن می‌گرفت و طلاق می‌داد. حال می‌خواهیم بدانیم که حقیقت چیست؟
تاریخ نویسان مسلمان تعداد زنان امام حسن مجتبی(علیه‌السلام) را بدین شرح بیان کرده‌اند:
1. «کفعمى»: شصت و چهار زن.[1]
2. «ابوالحسن مدائنى»: هفتاد نفر زن.[2]
3. «ابن حجر»: نود زن.[3]
4. «کلینى»: پنجاه زن.[4]
5. «بلخى»: دویست زن.[5]
6. «ابوطالب مکى»: دویست و پنجاه زن. [6]
7. برخی دیگر چهار صد زن هم گفته‌اند. [7]
این خبر را بیشتر مورخان از این سه مورخ یعنی: «ابوالخسن مدائنی» ، «واقدی» و «ابوطالب مکی» نقل کرده‌اند. در صورتی که این سه مورخ نیز این اخبار را بدون سند ذکر کرده‌اند. لذا اخبار تعدد زوجات امام مجتبی(علیه‌السلام) بدون سند و بی‌اعتبار است. هم‌چنین بسیاری از اهل حدیث از شیعه و اهل سنت، این سه مورخ را ضعیف دانسته‌اند همانند: «عسقلانی»[8]، «ابن جوزی»[9]، «ابن‌اثیر»[10]، «علامه امینی»[11]، «سید محسن امین»[12].
مطلب بعدی این است که این سه مورخ از کسانی نقل کرده‌اند که یا ضعیف بوده‌اند و یا طرف‌دار بنی‌امیه. مثلا مدائنی از شخصی به نام «عوانه» نقل می‌کند که وی معروف و مشهور است به جعل احادیث.[13] یا از «ابن‌عثمان» نقل می‌کند که ضعیف و مجهول است.[14] این‌ها دلیل بر این است که اخباری را که مدائنی و غیره نقل کرده‌اند از افراد بنی‌امیه نقل شده که دشمن سرسخت آل‌علی(علیه‌السلام) بوده‌اند. مثلا فقط مدائنی است که هفتاد زن را به امام حسن(علیه‌السلام) نسبت می‌دهد.[15]
روایات تعدد زوجات امام مجتبی(علیه‌السلام) را در بعضی از احادیث شیعه هم نقل کرده‌اند: مثلا کلینى از «عبداللّه بن سنان» نقل کرده که امام صادق(علیه‌السلام) فرمود: روزى امیرمؤمنان بر منبر، مردم کوفه را مخاطب قرار داده، فرمود: «به فرزندم حسن زن ندهید که او مردى طلاق دهنده است».[16] اما روایت کلینى، در سندش حمید بن زیاد و حسن بن محمد بن سماعة دیده مىشوند، که واقفى هستند.[17]
«علامه حلّى» درباره «حمید بن زیاد» مىگوید: «به نظر من، زمانى روایت او مورد قبول است که معارضى نداشته باشد».[18] پس معلوم می‌شود که این روایات هم که در اخبار شیعه وارد شده است ضعیف و غیر قابل اعتماد هستند.
جواب اصلی:
اولا: این‌گونه روایات و نقل‌های تاریخی با شان و منزلت امام مجتبی(علیه‌السلام) سازگاری ندارد. به خاطر اینکه در شان و بزرگواری این امام همام نقل شده است که وقتی حضرت به نماز می‌ایستادند، لرزه به اندام مبارک حضرتش می‌افتاد به طوری که رنگ چهره حضرت نیز دگرگون می‌شد[19] حال چه طور امامی که در مقابل حضرت پروردگار عالم چنین هراسان و خوف‌ناک است، به راحتی این همه زن بگیرد و به راحتی دل خیلی از آن‌ها را شکسته و طلاق بدهد و آن‌ها را از زندگی ساقط کند؟ این، نه با عقل سلیم جور در می‌آید و نه موافق قرآن و روایات است و نه با سیره این امام عزیز سازگار است.
ثانیا: امام مجتبی(علیه‌السلام) از اصحاب کساء است که آیه تطهیر در شان و منزلت این حضرت وارد شده است. براساس مبانی اعتقادی شیعه، ائمه هدی(علیه‌السلام) بنا بر این آیه از هر گناه و پستی و رذیلت معصوم هستند. امام مجتبی(علیه‌السلام) از کسانی است که اهل کساء می‌باشد. حال چه طور چنین شخصیتی با این همه حرمت و پاکی این وصله‌ها به او می‌چسبد؟ این اخبار و روایات، حتی با آیات الهی نیز سازگاری ندارد. چون مخالف آیه تطهیر می‌باشند. امام معصوم هرگز منکر و قبیحی را مرتکب نمی‌شود تا مورد نهی الهی قرار بگیرد.
از طرفی میتوان گفت: ازدواج متعدد قطعا کار حلالی است و مبنای شرعی دارد، و بدون شک ائمه اطهار(علیهم‌السلام) هیچ کار مشروع و حلالی را نهی نمی‌کنند، حال چه طور است که در روایت کلینی آمده که امیرالمومنین(علیه‌السلام) مردم را از دادن دختر به امام مجتبی نهی می‌کند؟ پس معلوم می‌شود که این اخبار مبنای سندی و عقلی و نقلی ندارند.
نکته دیگری که نمی‌شود از آن به سادگی گذشت این است که، اگر امام مجتبی(علیه‌السلام) این همه زن داشته است، باید اولاد و فرزندان او نیز فراوان باشد؛ در حالی که این در هیچ تاریخ و نقلی نیامده است. مثلا خبری که می‌گوید امام مجتبی(علیه‌السلام) 400 زن دارد، حداقل باید چهارصد فرزند نیز داشته باشد. در حالی که در هیچ نقل تاریخی و روائی چنین اولاد کثری برای حضرت نقل نشده است. بیشترین اولادی که برای حضرت نقل شده است 31 فرزند است.
واقتعیت این است که امام در طول عمر مبارکشان نهایتا 8 تا زن گرفته‌اند،[20] که بیشتر آن‌ها کنیز بوده‌اند، که بنابر اقتضائات آن زمان یک چیز طبیعی بوده است. این در حالی است که بسیاری از افراد بیش از این زوجات داشته‌اند، ولی کسی متعرض آنان نشده است. حال چه طور این همه نسبت‌های ناروا به حضرت می‌دهند؟ مشخص می‌شود که جاعلین بنی‌امیه که دشمنان سرسخت امام مجتبی(علیه‌السلام) بوده‌اند این اخبار را در باره حضرت جعل کرده‌اند.
---------------------------------------------------
پی‌نوشت
[1]. چهارده معصوم(زندگانی امام حسن)، ص 553.
[2]. بحارالانوار، ج44، ص 173.
[3]. الصواعق المحرقه، ص 139.
[4]. کافی، ج 6، ص 56.
[5]. البداء والتاریخ، ج 5 ، ص 74.
[6]. مناقب آل ابی طالب، ج 4، ص 30.
[7]. چهارده معصوم، ص 553، به نقل از قوت القلوب.
[8]. لسان المیزان، ج 4، ص 386.
[9]. المنتظم، ج 7، ص 189.
[10]. الکامل فی التاریخ، ج 9، ص 44.
[11]. الغدیر، ج 5، ص 290.
[12]. اعیان الشیعه، ج 46، ص 172.
[13]. همان.
[14]. میزان الاعتدال، ج 6، ص 198.
[15]. زندگی دوازده امام، ج 1، ص 604.
[16]. کافی، ج 6، ص56.
[17]. جامع الرواه، ج 1، ص 225و 284.
[18]. الخلاصه الاقوال،ص 129.
[19]. الامام المجتبی، ص 86.
[20]. سیره الائمه الاثنی عشرج 1، ص 618.
نظرات
سلام خسته نباشی عالی بود
سلام بر شما، ممنون از لطف فراوانتان به این سایت.
با سلام و تشکر از مطلبتان. در جایی- شاید در کتاب در محضر بهجت- از آقای بهجت خواندم که می فرمود اینکه امام حسن مطلاق(کثیر الطلاق) بوده به سبب این است که ایشان آقایی بزرگوار و خوش تیپ و با اصل و نسب بوده و دختران مدینه و حجاز از خدایشان بوده با ایشان ازدواج کنند. لذا پیشنهادهای زیادی به حضرت می دادند که با حضرت ولو برای یک یا چند شب ازدواج کنند و سپس حضرت طلاقشان بدهد و افتخار این را داشته باشند که از حضرت فرزندی داشته باشند و فرزندشان نواده رسول اکرم باشد. پس چون طلاق به دست مرد است و زن ها خود از اول این شرط را می کردند حضرت زین های زیادی را به ازدواج خویش در آورده و در فاصله کم طلاق می داده و کثیر الطلاق را "مطلاق" میگ ویند. صلوات الله علی الامام الحسن المجتبی المرتضی المصطفی و رزقنا الله زیارته و شفاعته فی الدارین.