چکیده:بسم الله الرحمن الرحیم. طبق فرمایش قرآن، دین در فطرت بشربوده و این می طلبد که جامعه با همدلی و همفکری و همزبانی همدیگر، این فطرت را شکوفا کنند.
قرآن در سوره ی از قول خدای بزرگ برای ما بیان می کند:«فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنيفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها لا تَبْديلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُون» [روم/30] «به يكتاپرستى روى به دين آور. فطرتى است كه خدا همه را بدان فطرت بيافريده است و در آفرينش خدا تغييرى نيست. دين پاك و پايدار اين است. ولى بيشتر مردم نمىدانند» [1]
آیه به ما می آموزد: در زندگی دنیایی، ما انسانها که با هم تعامل داریم و این تعامل در بستر همدلیها و همزبانیها و همفکریها و منافع مشترکی صورت می گیرد؛ باید بر اساس فطرتی باشد. که خداوند در نهاد هر کس قرار داده است، ولی مشغول شدن افراد به هواهای نفسانی نمی گذارد این فطرت شکوفا شود.
خدای منان در قرآن، در آیه ی دیگری به نعمت بزرگ معنویت و هدایت به سوی بهشت و رضوان خودش، چنین می فرماید: «وَ ما أُوتيتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَمَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ زينَتُها وَ ما عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَ أَبْقى أَ فَلا تَعْقِلُونَ» [قصص/60] «و چيزهايى كه به شما داده شده است، برخوردارى و آرايش اين زندگى دنيوى است. حال آنكه آنچه نزد خداست، بهتر و ماندنى تر است. چرا در نمى يابيد»؟ [3]
همانگونه که جامعه برای پیشرفت دنیایی خودش برنامه ریزیهایی داشته و برای آن وقت و هزینه صرف می کند؛ به پیشرفت معنوی هم نیازمند بوده، و چون معنویت و هدایت جامعه به سوی خدا، به مراتب از دنیا ارزش بزرگ ترییست، باید جامعه با انگیزه های بیشتری (همدلی) و گفتمان سازیهای گسترده تری (همزبانی) نسبت به امور دنیایی، این ارزش بزرگ را پاس دارند.
خانواده، کانون انتقال مفاهیم فطری به نسل آینده
خانواده، این نهاد مقدس که اسلام هم خیلی بر آن تاکید دارد؛ کانون انتقال مفاهیم فطری به نسل آینده است، و می توان گقت: کیفیت همدلی و همزبانی و ارتباط جامعه، بستگی به نحوه عملکرد نهاد خانواده دارد.
و هر چه نهاد خانواده این کانون همدلی و همزبانی که پدر و مادر در راس آنند؛ در انتقال آموزه های ارزشی در جامعه مثل امانت، راستگویی، وجدان کاری و مسولیت پذیری و ...، موفق تر و پویاتر باشد؛ جامعه هم به همان اندازه موفق تر است.
و جالب اینکه مولی الموحدین امیرالمومنین امام علی (علیه السلام) در حدیثی خطاب به کمیل، دین را به مانند برادر انسان که یکی از اعضای خانواده انسان است؛ می داند: «يا كميل اخوك دينك فاحتط لدينك» [4] «ای کمیل دین تو مثل برادر توست، با دینت با احتیاط برخورد کن»
انسان معمولا با برادرش رابطه اش نزدیک است (همدلی و همزبانی بیشتری دارند) حرمتش را بیشتر از سایرین نگه داشته و یک نوع رابطه صمیمی با هم دارند، دین را همینطور باید برایش اهمیت قائل شد
نتیجه گیری
گفتیم که طبق فرمایش قرآن دین، فطریست و در وجود همه ی انسانها وجود دارد، ولی اگر فطری بودن دین، گفتمان سازی برایش صورت نگیرد (همزبانی) و دلها انگیزه کافی برای با جا آوردن آن بکار نبرند (همدلی)؛ حق مطلب شناخته نمی شود.
خانواده، این کانون همدلی و همزبانی، نقش مهمی در انتقال مفاهیم و ارزشهای فطری به نسل آینده دارد. وجدان کاری، صداقت ، و ...، از مهمترین آنهاست که نقش آن در جامعه کاملا هویداست.
خداوند ما را در مسیر همدلی و همزبانی معنوی یاری دهد.
پی نوشتها
[1] ترجمه آیتی، ص 407
[2] همان، ص 256
[3] همان، ص393
[4] نوادر الأخبار فيما يتعلق بأصول الدين (للفيض) ج النص ، ص 432 و فهرس الأحاديث الشريفة، ص 403