چکیده: یکی از مصادیق بارز “ایام‌الله” روز شریف "عرفه" است، که در آن روز زمینه‌ها و مقدمات بیشترى براى رسیدن انسان به سوى کمال و توجه حق‌تعالی وجود دارد، و نتایجی مانند آمرزش گناهان، برآورده شدن حاجات، قبولى طاعات و توبه را در پی دارد.
در میان روزهای سال، برخی زمان‌ها از امتیاژ ویژه و خاصی برخوردار هستند که در قرآن کریم، تحت عنوان «ایام الله» از آن‌ها یاد می‌شود: «...وَ ذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُور»،[ابراهیم 5]؛ «...روزهاى خدا را به ياد آن‌ها آور، كه در اين ياد آورى بر هر شخصى كه صبور و شكرگزار است دلايل روشنى نهفته است»
مرحوم علامه طباطبایی در ذیل این آیه شریفه می‌نویسند: «مقصود از ایام‌الله زمان‌هایى است که امر خدا و آیات وحدانیت و سلطنت او ظاهر شده و یا ظاهر مى‌شود... ممکن است ایام ظهور رحمت و نعمت الهى جزء این ایام بوده باشد.»[1]
یکی از مصادیق بارز ایام الله، روز شریف "عرفه" است، که در آن روز، زمینه‌ها و مقدمات بیشترى براى رسیدن انسان به سوى کمال و توجه حق‌تعالی وجود دارد، و نتایجی مانند آمرزش گناهان، برآورده شدن حاجات، قبولى طاعات و توبه را در پی دارد.
امام سجاد (علیه السلام) درباره برکات این روز عزیز فرموده‌اند: «اَمَا عَلِمتَ إذَا كانَ عَشِیةُ عَرَفَةَ ینَزِّلُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ مَلائِكَةَ اِلَی السَّماءِ الدُّنْیا ثُمَّ یقوُلُ انظُروُا إلى عِبادی أتَونِی شُعثاً غُبراً، ... اُشهدوا أنَّ حقّاً عَلَی أن اُجیبَهُم الیوم...»،[2]؛ «عصر روز عرفه خداوند ملائک را به آسمان دنیا نازل می‌كند و به آنان می‌فرماید: به بندگانم نگاه كنید كه با سختی و زحمت به سوی من آمده‌اند ... من شما ملائک را شاهد می‌گیرم كه همین امروز دعای آنان را اجابت كنم.»
البته اگر چه رفتن به مکان صحرای عرفات، اثر خاص خود را دارد، و از مکا‌ن‌های استجابت دعا و موثر در قبولی توبه است، ولی باید توجه داشت که فیضان رحمت حق‌تعالی اختصاص به حضور در عرفات ندارد، بلکه زمان عرفه هم، موضوعیت دارد. چنان‌چه امیر المومنین (علیه السلام) در این زمینه می‌فرمایند: «لَا عَرَفَةَ إِلَّا بِمَكَّةَ وَ لَا بَأْسَ بِأَنْ يَجْتَمِعُوا فِي الْأَمْصَارِ يَوْمَ عَرَفَةَ يَدْعُونَ اللَّهَ»،[3]؛ «عرفه، فقط در مكه است؛ امّا ايرادى ندارد كه [مردم] روز عرفه، در شهرها اجتماع کنند و خدا را بخوانند.»
امام صادق (علیه السلام) در مورد روز عرفه که روز مناجات با خدای مهربان است می‌فرماید: «َمَنْ صَلَّى يَوْمَ عَرَفَةَ قَبْلَ أَنْ يَخْرُجَ إِلَى الدُّعَاءِ فِي ذَلِكَ وَ يَكُونُ بَارِزاً تَحْتَ السَّمَاءِ رَكْعَتَيْنِ وَ اعْتَرَفَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِذُنُوبِهِ وَ أَقَرَّ لَهُ بِخَطَايَاهُ نَالَ مَا نَالَ الْوَاقِفُونَ بِعَرَفَةَ مِنَ الْفَوْز...»،[4]؛ «هر كس در روز عرفه، پيش از آن‌كه براى دعا از منزل خارج شود، و در فضاى باز زير آسمان به دعا مشغول گردد، دو ركعت نماز بخواند و در پيشگاه خداوند به گناهان و اشتباه خود اعتراف كند، به كاميابى‌هايى كه وقوف‌كنندگان در عرفات بدان نايل مى‌گردند، مى‌رسد...»
هم‌چنین امام سجاد (علیه السلام ) در روز عرفه صدای گدایی را شنیدند که از مردم درخواست کمک می‌کرد. سید الساجدین (علیه السلام) ناراحت شدند و خطاب به آن فرد فرمودند: «وَیْحَکَ أَ غَیْرَ اللَّهِ تَسْأَلُ فِی هَذَا الْیَوْمِ إِنَّهُ لَیُرْجَى لِمَا فِی بُطُونِ الْحَبَالَى فِی هَذَا الْیَوْمِ أَنْ یَکُونَ سَعِیداً»،[5]؛ «وای بر تو! آیا در چنین روزی از کسی غیر از خدا درخواست می‌کنی؟! در حالی که در این روز برای بچه‌هایی که در شکم مادرانشان هستند نیز امید سعادت و خوشبختی می‌رود.»
در واقع روز عرفه، فرصت تازه دیگری است که خداوند در اختیار بندگان خود قرار می‌دهد. چنان‌چه امام صادق (علیه السلام) در این زمینه می‌فرمایند: «مَنْ لَمْ يُغْفَرْ لَهُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ، لَمْ يُغْفَرْ لَهُ إِلى قَابِلٍ إِلَّا أَنْ يَشْهَدَ عَرَفة»،[6]؛ «کسی که در ماه رمضان بخشیده نشود، تا سال آینده بخشیده نمی‌شود، مگر این‌که [روز] عرفه را درک کند.»
بنابراین ما باید در این روز عزیز، فرصت را غنیمت شماریم، و از راز و نیاز با خدا، مخصوصا دعای عرفه امام حسین (علیه السلام) که از بهترین اعمال این روز است، و هم‌چنین از توبه و طلب بخشش از درگاه الهی غافل نشویم.
..........................................
پی‌نوشت:
[1]. موسوى همدانى سيد محمد باقر، ترجمه تفسير الميزان، ج12ص23، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم، 1374
[2]. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار( ط- بيروت)، ج96ص254، دار إحياء التراث العربي، بيروت، 1403 ق
[3]. شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، ج13ص561، مؤسسة آل البيت عليهم السلام، قم، 1409 ق
[4]. ابن طاووس، على بن موسى، إقبال الأعمال( ط- القديمة)، ج1ص331، دار الكتب الإسلاميه، تهران، 1409 ق
[5]. شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، ج13ص555، مؤسسة آل البيت عليهم السلام، قم، 1409 ق
[6]. كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، كافي( ط- دار الحديث)، ج7ص380، دار الحديث، قم، 1429ق