سؤال چهارم: چرا بهشت به میراث داده می شود؟
در قرآن می خوانیم: (( جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتى وَعَدَ الرَّحْمَنُ عِبَادَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّهُ كانَ وَعْدُهُ مَأْتِيًّا * لا يَسمَعُونَ فِيهَا لَغْواً إِلا سلَماً وَ لهَُمْ رِزْقُهُمْ فِيهَا بُكْرَةً وَ عَشِيًّا * تِلْك الجَْنَّةُ الَّتى نُورِث مِنْ عِبَادِنَا مَن كانَ تَقِيًّا ))؛ 1 «باغهای جاودان که خدا بندگانش را به آن وعده داده است، هر چند آن را ندیده اند. وعدة خدا حتماً تحقّق یافتنی است. آنجا هرگز گفتار لغو و بیهوده ای نمی شنوند. در آنجا جز سلام سخنی نیست. هر صبح و شام روزی آنان در بهشت مقرر است. این همان بهشتی است که ما به ارث به بندگان پرهیزكار می دهیم.»
تجزیه و تحلیل آیات
«جنات» در اینجا جمع آمده است؛ یعنی بهشت مرکب از باغهای متعدد.
بهشت به «عدن» توصيف شده؛ یعنی همیشگی و جاودانی است، پس نگرانی از زایل شده وجود ندارد.
«عباده» بیانگر این است که در این باغها، بندگان مؤمن خدا وجود دارند، نه همة بندگان.
«بالغیب»؛ یعنی این باغها از دیدة آنان پنهان است؛ ولی به آن ایمان دارند.
در آنجا سخن لغو، دروغ و بیهوده ای نیست. تنها چیزی که مرتباً به گوش می خورد «سلام» است که نشانة صفا، صمیمیت، پاکی، صلح و آرامش است.
«ارث» در لغت به معنی تملیک است و به انتقال مال از میّت به بازماندگان منحصر نمی باشد.
در حدیثی از پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله می خوانیم: «مَا مِن اَحَدٍ اِلَّا وَ لَهُ مُنزِلٌ فِی الجَنَّةِ وَ مَنزِلٌ فِی النَّارِ؛ فَاَمَّا الکَافِرُ فَیَرِثُ المُؤمِنُ مَنزِلَهُ مِنَ النَّارِ وَالمُؤمِنُ یَرِثُ الکَافِرُ مَنزِلَهُ مِنَ الجَنَّةِ؛2 هر کس بدون استثنا در بهشت و دوزخ منزلی دارد. کافران منزل دوزخی مؤمنان را به ارث می برند و مؤمنان منزل بهشتی کافران را به ارث می برند.» 3
ذکر این نکته لازم است که وراثت بر اساس پیوندهای نسبی نیست؛ بلکه بر پایه پیوند مکتبی و عملی «تقوا» استوار است.
سؤال پنجم: جنّات عدن چه برتری بر باغهای بهشتی دارد؟
(( وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تجْرِى مِن تحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَ مَسكِنَ طيِّبَةً فى جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضوَانٌ مِّنَ اللَّهِ أَكبرُ ذَلِك هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ))؛ 4 «خدا مؤمنان از زن و مرد را به بوستانهای بهشتی میهمان کرده است که از زیر درختانش نهرها روان است تا جاودانه در آن بمانند. در خانه های خوب، در بوستانهای همیشه بهار، همراه با رضایت خدا که از تمام پاداشها بالاتر است. این همان رستگاری بزرگ می باشد.» 5
تجزیه و تحلیل آیه
«جنات» به معنی باغها و «عدن» به معنی (توقف طولانی)، در اینجا به معنی ابدیت است.
از آیات استنباط می شود که بهشت برای بهشتیان سرای ابدی و جاودان است؛ ولی این آیه بیان می کند «جنات عدن» محل خاصی از بهشت است که بر سایر باغهای بهشت امتیاز دارد. تنها چهار گروه در آنجا ساکن می گردند: پیامبران، صدیقان؛ یعنی یاران خاصّ آنها، شهدا و صالحین.
(( وَ مَن يُطِع اللَّهَ وَ الرَّسولَ فَأُولَئك مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ وَ الصدِّيقِينَ وَ الشهَدَاءِ وَ الصلِحِينَ وَ حَسنَ أُولَئك رَفِيقاً ))؛ 6 «هر کس خدا و رسول او را اطاعت کند، پاداش او در آخرت در رفاقت و همنشینی با پیامبران، صدّیقان، شاهدان و صالحان است که خدا به آنان نعمت ایمان بخشیده است و چه خوبند این رفیقان.»
7
سؤال ششم: آیا بهشت دار البقاء و دار السلام است؟
(( وَ اللَّهُ يَدْعُوا إِلى دَارِ السلَامِ ))؛ 8 «خدا به سوی خانة سلامت دعوت می کند.»
شیخ صدوق، از علمای بزرگ شیعه، می نویسد: اعتقاد ما دربارة بهشت این است که بهشت دار البقاء و دار السلام است مرگ، بیماری، زمین گیری، غم، فقر، خستگی، فرسودگی، گرسنگی، تشنگی، عریان، سرما و گرما ندارد.
تجزيه و تحليل آيه
(( إِنَّ لَك أَلا تجُوعَ فِيهَا وَ لا تَعْرَى ))؛ 9 «در بهشت گرسنگي و تشنگي وجود ندارد.»
(( وَ أَنَّك لا تَظمَؤُا فِيهَا وَ لا تَضحَى ))؛ 10 «در بهشت عرياني و گرمايي نيست. (چون درختان انبوه مانع نفوذ آفتاب مي گردند.»
(( لا يَذُوقُونَ فِيهَا الْمَوْت إِلا الْمَوْتَةَ الأُولى ))؛ 11 «در بهشت طعم مرگ را نمي چشند، جز همان مرگ دنيا (كه طعم آن را در ذائقه دارند).»
(( خَالِدِينَ فِيهَا لا يَبْغُونَ عَنهَا حِوَلاً ))؛ 12 «در آن بوستانها مدتهاي طولاني به سر مي برند و از آب و هواي آن ملال نمي گيرند كه خواهان انتقال به جاي ديگر شوند.»
(( لا يَرَوْنَ فِيهَا شمْساً وَ لا زَمْهَرِيراً ))؛ 13 «در بهشت تابش خورشيد را نمي بينند و نه سرماي تند و پرسوز كه فضاي بهشتي مطبوع و پرنسيم است.»
پی نوشت:
1) مریم/ 63 – 61.
2) تفسير نور الثقلين، عبدالعلی حویزی، به کوشش عبدالرحمن عمید، بیروت، 1992 ق، ج2، ص 31.
3) همان.
4) توبه/ 72.
5) ترجمه قرآن، محمد باقر بهبودی.
6) نساء/ 69.
7) ترجمه قرآن، الهی قمشه ای.
8) یونس/ 25.
9) طه/ 118.
10) طه/ 119.
12) دخان/ 56.
13) كهف/ 108.
14) دهر/ 13.
منبع: ماهنامه اطلاع رس