چهار شاخص منشور اخلاقی انتخابات

بسم الله الرحمن الرحیم

مقدمه:
با شروع ایام انتخابات و نامزد شدن عده ای برای تصاحب کرسی های نمایندگی مجلس شورای اسلامی شور وشوق وافر و ارزشمندی سراسر جامعه اسلامی را فرا می گیرد. شور و شوقی که حاکی از عشق و علاقه فراوان مردم این سرزمین به سر بلندی و استقلال کشورشان دارد. مردم با هر سلیقه و نظری سعی می نمایند به نوعی در سر نوشت  خود تصمیم گیری کنند و با انتخاب نمایندگان اصلح بهترین و قوی ترین نمایندگان را به مجلس شورای اسلامی روانه نمایند. در این بین در میان نامزدهای مجلس شورای اسلامی نیز شور و رقابت فراوانی دیده می شود. هر چند که این شور وشوق قابل تمجید است ولی نباید آفتهای غیر اخلاقی این چنین شور و شوقی را فراموش نمود در این نوشتار سعی داریم به چند مورد از آفت های غیر اخلاقی رقابت نمایندگی مجلس شورای اسلامی اشاره کنیم.

فراموشی خدا و جنگ بر سر تصاحب قدرت و ثروت
یکی از بدترین و خطرناکترین آفت های که می تواند رقابت انتخاباتی را در معرض تهدید و خطر قرار دهد غیر الهی شدن آن، و حرص و طمع داشتن به تصاحب مقام و منصب دنیایی است. تلاش برای تصاحب قدرت و موقعیت های اجتماعی نوعی تمایل داشتن به سیطره و چیرگی بر دیگران است که در فرهنگ اسلامی به شدت از آن نکوهش شده است. «تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَلَا فَسَادًا وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ؛[القصص /83] آن سراى آخرت را براى كسانى قرار مى‏دهيم كه در زمين خواستار برترى و فساد نيستند، و فرجام [خوش‏] از آنِ پرهيزگاران است».  در فرهنگ اسلامی آنچه به کار و فعالیت افراد در زندگی رنگ بوی ارزشی می بخشد توجه داشتن به حضور و وحدانیت خدای متعال و صادق نمودن نیت خود با خدای متعال است. یعنی اینکه هدف ها رنگ بوی خدای و الهی به خود گیرد و از خواسته های شهوانی و دنیایی فاصله بگیرد.« إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ الَّذينَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا في‏ سَبيلِ اللَّهِ أُولئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَتَ اللَّهِ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحيمٌ ؛[بقره/218]كسانى كه ايمان آورده‏ اند و آنان كه مهاجرت كرده ‏اند و در راه خدا جهاد نموده ‏اند، به رحمت خدا اميد مى‏ دارند و خدا آمرزنده و مهربان است». از این آیه می توان این چنین استفاده کرد که تلاش انتخاباتی اگر تلاش و کوششی در مسیر رضای الهی باشد. مطابق فرهنگ و ارزش اسلامی است.

تخریب و خدشه دار کردن آبروی سایرین
یکی از بدترین و رایج ترین آفت هایی که رقابت های انتخاباتی را به شدیت تهدید می نماید استفاده از حربه و رفتار غیر اخلاقی توهین و لگد مال کردن آبرو و موقعیت سایر شرکت کنندگان می باشد. بعضی  افراد برای این که بتوانند گوی سبقت را از دیگر رقبای خوی بگیرند با استفاده از توهین و تخریب دیگران را از دایره رقابت حذف می نمایند این در حالی است که این سیاه نمایی و لگد مال کردن آبروی دیگران به هیچ وجه مناسب فرهنگ و اخلاق اسلامی نیست چرا که آموزه های اسلامی به شدت از این رویه غیر اخلاقی نهی نموده است. «عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏ مَنْ رَوَى عَلَى مُؤْمِنٍ رِوَايَةً يُرِيدُ بِهَا شَيْنَهُ وَ هَدْمَ مُرُوءَتِهِ لِيَسْقُطَ مِنْ أَعْيُنِ النَّاسِ أَخْرَجَهُ اللَّهُ مِنْ وَلَايَتِهِ إِلَى وَلَايَةِ الشَّيْطَانِ فَلَا يَقْبَلُهُ الشَّيْطَانُ؛ [1]مفضل عمر روایت کرده است که امام صادق (علیه‌السلام) به من فرمودند: هر کس به زبان مومنی سخن بگوید و از آن رسوایی او و از بین بردن مروّت و جوانمردی‌اش را بخواهد تا از چشم مردمان بیفتد، خداوند او را از ولایت خودش به ولایت شیطان می‌اندازد ولی شیطان هم او را نمی‌پذیرد».

تخریب و خدشه داری کردم آبرو دیگران  با روش و شیوه های مختلفی صورت می گیرد از جمله مسخره کردن طرح و برنامه های دیگران و همچنین زیر سوال بردن صلاحیت و لیاقت سایر شرکت کنند گان در نمایندگی که خلاف مروت و اخلاق اسلامی است. «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى‏ أَنْ يَكُونُوا خَيْراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسى‏ أَنْ يَكُنَّ خَيْراً مِنْهُنَّ وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإيمانِ وَ مَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ؛[حجرات/11] اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! نبايد گروهى از مردان شما گروه ديگر را مسخره كنند، شايد آنها از اينها بهتر باشند و نه زنانى زنان ديگر را، شايد آنان بهتر از اينان باشند و يكديگر را مورد طعن و عيبجويى قرار ندهيد و با القاب زشت و ناپسند يكديگر را ياد نكنيد، بسيار بد است كه بر كسى پس از ايمان نام كفرآميز بگذاريد و آنها كه توبه نكنند، ظالم و ستمگرند!».

استفاده از حربه تهمت و غیبت
یکی دیگر از آفتهای غیر اخلاقی که در واقع به نوعی تخریب دیگران نیز به حساب می آید استفاده از تهمت و غیبت انتخاباتی است. در اصطلاح علم اخلاق، غیبت آن است که در غیاب کسی به بیان آن چه نقلش مایه ناخشنودی او می ‌شود بپردازند. [2] که در حقیقت آن فرقی نیست؛ خواه آن نقص در بدن او باشد یا در نسب یا در صفات و افعال و اقوال او یا در چیزی که متعلق به او باشد مثل خانه، لباس و... [3]  متاسفانه در ایام انتخاباتی بدون رعایت موازین شرعی و اخلاقی شاهد هستیم بعضی افراد به راحتی از گزینه تهمت و غیبت استفاده می نماید تا بدین وسیله هم دیگری را فاقد صلاحیت و توانایی نمایندگی قلمداد کنند و هم این که خود به نوعی از سایرین سبقت بگیرد. این در حالی است که این روش ناجوانمردانه و بدور از فرهنگ و اخلاق اسلامی از یک نماینده مسلمان بدور است. «وَ لا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَ يُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخيهِ مَيْتاً فَكَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحيمٌ؛[حجرات/12] و هيچ يك از شما ديگرى را غيبت نكند، آيا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! (به يقين) همه شما از اين امر كراهت داريد تقواى الهى پيشه كنيد كه خداوند توبه‏پذير و مهربان است!».

اسراف و  زیاده روی در هزینه انتخاباتی
یکی از شاخص های اخلاقی که نمایندگان باید توجه خاصی به آن داشته باشند میانه روی و تعادل در هزینه ها و دوری از اسراف و زیاده روی است. بی توجهی به اسراف و هزینه های گزاف تبلیغاتی یکی دیگر از موارد غیر اخلاقی که در ایام انتخابات به وفور دیده می شود. از جمله مصادیق اسراف در ایام انتخابات را می توان هزینه های فراوان جهت تهیه پوستر، کاغذ، آگهی های تبلیغاتی و سایر موراد از جمله برپایی مجالس مجلل پذیرایی و مهمانی که در جهت جلب حمایت و نظر دیگران صورت می گیرد از جمله موارد نا مناسب اخلاقی است.  هر چند که صرف مقداری هزینه برای معرفی خود به دیگران لازم و ضرروری است، ولی وقتی این هزینه ها جنبه افراطی و رقابتی به خود می گیرد به طور کل از اخلاق و منش اسلامی فاصله می گیرد. یک نامزد نمایندگی باید منش اسلامی داشته باشد و از همان ابتدا ثابت نماید که نمانده طیف وسیعی از مسلمانان است که فرهنگ آنان از اسراف و زیاده روی نهی نموده است. نشانه اسراف کار در فرهنگ روایات  از امام صادق (علیه السلام): این چنین بیان شده است. «لِلمُسرِفِ ثَلاثُ عَلاماتٍ: يَشتَرى ما لَيسَ لَهُ وَ يَلبِسُ ما لَيسَ لَهُ و َيَاكُلُ ما لَيسَ لَهُ؛[4] اسراف كننده سه نشانه دارد: آنچه در شأنش نيست خريدارى مى‏ كند، آنچه در شأنش نيست مى‏ پوشد و آنچه در شأنش نيست مى‏ خورد».

سخن آخر:
یک نامزد مجلس شورای اسلامی باید به خوبی بداند که او نامزد تصاحب نمایندگی کسانی است که فرهنگ و آموزه های دینی آنان پر است از آموزه های دینی و اخلاقی از اینرو سزاوار است با فاصله گرفتن از رذایل اخلاقی وظیفه خود را به خوبی انجام دهد.
__________________________
پی نوشت:
[1]. الکافی: ج 2، ص 358.
[2]. فیض کاشانی، ملا محسن؛ المحجة البیضاء، ج۵، ص۲۵۵.
[3]. نراقی، ملا احمد؛ معراج السعاده، ص۴۴۴.
[4]. خصال ص 121 ، ح 113.