چکیده: مفهوم مادر آنچنان قداستی دارد که در قبال برخی هرزه‌گویی‌ها و جک‌ها ضروری است به بازشناسایی قداست مفهوم والای مادر اهتمام جدی صورت گیرد، چه اینکه مادر از هر جهت مقام ارجمندی در تمامی عقاید و ادیان دارد، از مباحث مهم هر آیینی توجه به قداست مادر و احترام اوست. که آموزه‌های اسلامی و قرآنی به این مهم اهتمام ویژه‌ای دارند.
در حوزه اخلاق مفاهیم مقدسی هستند، که برای هر انسانی با هرعقیده و نگرش از جایگاه والایی برخودارند، از جمله این مفاهیم مفهوم والای مادر است، اما گاهی مشاهده می‌شود برخی افراد چه در فضای مجازی و یا فضاهای دیگر بدون توجه به قداست واژه مادر مشغول زیر سوال بردن جایگاه مادر در خانواده با استفاده از نشر گسترده جک‌ها و حکایات سخیف در این زمینه هستند.
برای درمان این نوع بی‌نزاکتی‌ها و بی‌اخلاقی‌ها ضرورت دارد که به بازشناسایی قداست مفهوم والای مادر اهتمام جدی صورت گیرد، چه اینکه مادر از هر جهت مقام ارجمندی در تمامی عقاید و ادیان دارد، آنچنان که همگان با دید احترام به او می‌نگرند و با عظمت و بزرگی از مادر یاد می‌کنند.
از مباحث مهم هر دین و آیینی که در طول تاریخ آمده، توجه به قداست مقام مادر و دعوت مردم به خدمتگذاری اوست. ادیان مختلف با همه اختلافاتی که دارند در قداست مقام مادر اتفاق نظر داشته و همه با دید احترام به مادر می‌نگرند و مقام مادر را بسیار مقدس و والا می‌دانند.
با اینکه همه ادیان و عقائد قداست خاصی برای مقام مادر در نظر می‌گیرند و به او احترام می‌گذارند، اما اسلام بیش از دیگر مکاتب به این بحث توجه کرده و مقام مادر را با عظمت یاد کرده است، قداستی را که اسلام برای مادران مشخص کرده، بسیار فراتر از قداستی است که برای دیگر نزدیکان حتی پدر در نظر گرفته، زیرا که مادر مربی انسان و در حقیقت پرورش دهنده جامعه است و اوست که می‌تواند فرد و جامعه را به سعادت برساند.
خداوند متعال در قران کریم، با عظمت و قداست از مادر یاد کرده و به طور ویژه از مقام او تجلیل کرده، مانند ابراز ارادت و احترام پیامبر والا مقامی همچون عیسی (علیه اسلام) به مادر گرامی خود یا وحی و الهام مستقیم خداوند متعال به مادر مکرم حضرت موسی (علیه اسلام) همچنین بیان زحمات و مشقت‌های مادر در قرآن کریم و دستور حق تعالی به نیکی و احسان نسبت به والدین، همه شاهد بر قداست مقام والای مادر است.
خداوند متعال در پاس‌داشت زحمات و رنج‌های مادر چنین تاکید و سفارش می‌فرماید: «وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلى وَهْنٍ وَ فِصالُهُ في عامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لي وَ لِوالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصيرُ [لقمان/ 14] و ما به انسان درباره پدر و مادرش سفارش كرديم مادرش او را با ناتوانى روى ناتوانى حمل كرد (به هنگام باردارى هر روز رنج و ناراحتى تازهاى را متحمّل مىشد)، و دوران شيرخوارگى او در دو سال پايان مى يابد (آرى به او توصيه كردم) كه براى من و براى پدر و مادرت شكر بجا آور كه بازگشت (همه شما) به سوى من است».
و بار دیگر برای پاس‌داشت زحمات و رنج‌های مادران چنین سفارش و تاکید می‌کند: «وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ كُرْهاً وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْرا[احقاف/ 15] و سفارش کردیم انسان را به نیکی خاص نسبت به مادر و پدر زيرا مادر برداشت او را با دشوارى و نهاد او را با دشوارى درد طلق، و برداشتن او تا به وقت ولادت و از شير باز كردن او سى ماه است». بیان منحصر به فرد زحمات و رنج‌های مادر در قران واین ایات با این که پدر نیز در اغلب سختی‌های تربیت فرزند هم‌پای مادر است، نشانگر اهمیت و قداست ویزه زحمات مادر است. واضح است، کسی نزد حق تعالی قداست بالاتر دارد که زحمات ارزشمندتری برای تربیت اشرف مخلوقات یعنی انسان ارائه دهد.
اگر در آیات قران کریم خداوند متعال در ابتدای امر به نیکی و احسان نسبت به پدر و مادر هر دو فرمان می‌دهد، اما بعدا بدون ذکر زحمات پدر، تنها بر زحمات و رنج‌های مادر تاکید می‌کند. به دیلیل این است که موجودیت هر انسانی بستگی به زحمات و رنج های مادر دارد لذا مادر موجودیت بخش و عامل اصلی در لزوم نیکی فرزندان به والدین است و زحمات مادر در موجودیت بخشیدن به فرزند آن قدر ارزشمند است که نیکی به پدر را نیز در ضمن خود دارد. بنابراین زحمات و رنج‌های مادر، در قبال مشقات دوران بارداری رنج‌های سخت دوره شیر دهی و تربیت نوزاد و کودک، قطعا موجودیت برای انسان متصور نبود تا بخواهد احسان والدین از جمله پدر محقق شود. اما می بینیم که این زحمات مادر سبب شده که نیکی به پدر و مادر نه تنها محقق شده بلکه در قرآن کریم اینچنین هم رتبه با عبادت خدای متعال به حساب آمده: «وَ قَضى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً [اسراء/ ۲۳] و پروردگارت فرمان داده، جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید».
علاوه بر آموزه های قرانی رعایت احترام مادر در احادیث نبوی و سیره نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) به خوبی تاکید شده است. تا آنجا که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در قداست مقام مادر می‌فرماید: «الْجَنَّةُ تَحْتَ أَقْدَامِ الْأُمَّهَات [1] بهشت زیر پای مادران است» نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) با عنایت به اینکه موجودیت انسان وابسته به زحمات و رنج‌های مادر است عملا معنویات مقدسی مانند بهشت بدون قدر شناسی زحمات مادر دست یافتنی نمی‌داند. قداست زحمات و مقام مادر از ارکانی است که ابدیت سعادتمند بدون آن میسر نیست. علاوه بر قداست مقام مادر تحمل رنج و زحمت دوره بارداری، شیردهی، تربیت نوزاد و کودک، تامین نیازهای جسمی و روحی فرزندان از زحمات واقعا جان‌کاهی است که مادران با شایستگی آن را به جان و دل می‌خرندو به روشنی مشخص است که خداوند در قبال بهاء این زحمات و رنج‌های مادران بهشت را بعنوان پاداش زیر پای آنان نهاده است.
-----------------------------------------------
پی‌نوشت:
[1]. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، شیح محدث نوری، قم، موسسه آل البیت، ج15، ص181.