-عربستان با این عدم تمدید پایان پترودولار را اعلام کرد
در تاریخ ۹ ژوئن ۲۰۲۴ اتفاقی بسیار مهم در باب اقتصاد سیاسی ر صحنه بین‌الملل روی داد که در چند دهه اخیر بی‌سابقه بود که به تعبیر دیپلمات با سابقه کشورمان این اقدام در واقع انقلابی در سکوت می‌باشد.
حال این اقدام چیست؟ در پاسخ باید گفت که عربستان سعودی اعلام کرده است که دیگر قرارداد فروش نفتش در جهان با ارز دلار را تمدید نخواهد کرد و این یعنی پایان عصر پترودلار.
حال در این باره سوالاتی پیش می‌آید که اولاً پترودولار چیست و چگونه به وجود آمده است؟ و ثانیاً چرا انقدر اهمیت دارد؟
در جواب باید گفت که درباره سوال اول به دلیل طولانی شدن کلام به آن پرداخته نمی‌شود و به مخاطب توصیه می‌شود برای درک صحیح مطلب مقاله‌هایی که در باب چیستی و چگونگی پترو دلار نوشته شده‌اند را مطالعه کند.
در این مقاله سعی بر آن است که به مسائل روز با توجه به پایان عصر پترودولار و اثر آن بر دلار آمریکا و اقتصاد سیاسی در جهان پرداخته شود.
در چند روز گذشته عربستان سعودی قراردادی را که در سال ۱۹۷۴ میلادی با آمریکا امضا کرده بود و طبق تفاهم‌نامه همکاری بین طرفین قرار بود این قرارداد ۸۰ سال اجرا شود بعد از گذشت ۵۰ سال توسط عربستان سعودی دیگر تمدید نشد و به عبارتی دیگر عربستان با این عدم تمدید پایان پترودولار را اعلام کرد، درباره اهمیت عدم تمدید این قرارداد باید گفت که وقتی انسان دلیل به وجود آمدن پترودلار را که مطالعه می‌کند متوجه مشکلات عدیده اقتصاد آمریکا و تورم و کسری بودجه و کم ارزش شدن دلار آمریکا در اوایل دهه ۷۰ می‌شود و اینکه آقای هندری کسینجر با چه زیرکی و تبحر خاصی توانست هم نفت را پشتیبان دلار آمریکا قرار بدهد و هم کاری کند که پترودلار مازاد در آمریکا سرمایه‌گذاری بشود، یعنی این شخص با این اقدام یک معامله دو سر برد را برای آمریکا به ارمغان آورد و در آن ایام آمریکا را از منجلاب نجات داد، اما در حال حاضر هم کسینجر مرده است و هم عمر پترودلار به سر رسیده است و کشورهای جهان یکی پس از دیگری دارند از چرخه معاملات دلاری فاصله می‌گیرند که شاخص‌ترین اقدام در طول چند سال اخیر توسط عربستان سعودی رقم خورده است، در واقع این اقدام عربستان هم نشان دهنده فاصله گرفتن رژیم سعودی از آمریکاست و هم یک ضربه کاری و اساسی به اقتصاد آمریکا و هژمونی دلار آمریکا محسوب می‌شود، همچنین این اقدام نویدبخش جهانی چند قطبی می‌باشد و صد البته بزرگترین فرصت را برای چین به ارمغان می‌آورد.
قطعا آن اقدام عربستان سعودی همانطوری که در ۵۰ سال پیش سبب شد تا اعضای اوپک با تبعیت از این مسیر خدمت بزرگی به دلار و اقتصاد آمریکا بکنند، با این اقدامش سبب خواهد شد تا آغازی بر خروج یک به یک کشورهای عضو اوپک از معاهده پترودولار خواهد بود. این اقدام سبب خواهد شد تا آمریکا ر سال‌های آتی با چالش‌های بسیار جدی مواجه بشود چرا که نه دیگر نفت پشتوانه دلارش هست و نه اعضای اپک با دلار معامله خواهند کرد و نه مازاد پترودولار در کشورش سرمایه‌گذاری خواهد شد، در نتیجه هم دلار آمریکا به شدت لطمه خواهد دید و هم کسری بودجه شدید و بدهی عجیب غریب دولت آمریکا بیش از پیش اثراتش را در اقتصاد آمریکا خواهد گذاشت و نه دیگر دلاری وجود دارد تا تورم بسیار بالای آمریکا از طریق بر کشورهای استفاده کننده از دلار سرازیر بشود و آن وقت است که هم سیلی از تورم صادراتی به کشورهای مختلف به کشور خودش باز خواهد گشت و هم این حجم عظیم دلار بدون پشتوانه چاپ شده توسط دولت آمریکا پدر اقتصاد این کشور را در خواهد آورد و هم آمریکا با خلع بسیار بزرگ رمایه‌گذاری خارجی در کشورش مواجه خواهد شد که تحت هیچ عنوان نمی‌تواند جای خالی آن را پر کند.
دلیل اصلی اینکه عربستان تغییر در استراتژی خودش ایجاد کرده است این است که فهمیده است که جهان آینده دیگر جهان تک قطبی آمریکا محور نخواهد بود و همچنین تمایل دارد تا در مناسبات جدیدی مانند سازمان بریکس عضو شده و به عنوان یک بازیگر منطقه‌ای و بین المللی نقش ایفا کند، همچنین آنچه که احساس می‌شود این است که دیگر تمایل ندارد زیر چتر حمایتی آمریکا باقی بماند و می‌خواهد به نوعی استقلال سیاسی و اقتصادی خودش را حفظ کند و احتمالاً فهمیده اند که هر چقدر وابسته به آمریکا باشند بیشتر پس رفت خواهند داشت و مسیر دنیا در حال گذار از آمریکا می‌باشد و جهان آینده بسیار متفاوت از جهان امروز است.
شاید بتوان این اقدام عربستان سعودی را مهمترین اقدام در راستای ضربه زدن به هژمونی دلار در جهان نامید چرا که آمریکا از طریق گره زدن نفت عربستان به دلار بدون پشتوانه خودش بود که توانست با این استراتژی خلاقانه آقای کسینجر آقایی دلار در جهان را تثبیت و تقویت کند، حال باید دید که آمریکا در مقابل این عمل عربستان سعودی چه تدبیری خواهد اندیشید، هرچند قطع به یقین واکنش آمریکا در ابعاد مختلف سیاسی و نظامی و امنیتی و اقتصادی به این اقدام عربستان سخت خواهد بود و حتماً شاهزاده سعودی قبل از اجرای این تصمیم خوب فکر کرده است و پی خیلی چیزها را به تنش مالیده است، چرا که از زهر نیش آمریکا اطلاع دارد.
حال باید به ابعاد و اثرات و پیامدهای این اقدام در ساختار سیاسی و اقتصادی و امنیتی جهان پرداخت.
در ابتدا باید گفت که آمریکا از سال‌ها پیش به فکر چاره‌جویی برای این ماجرا بوده است و دو مطلب عمده را دنبال می‌کند اول آنکه از سال‌ها پیش با افزایش صادرات نفت و گاز خود و همچنین و در دو سال اخیر با جنگ روسیه و اوکراین و تحریم کامل نفت روسیه و جایگزین شدن آمریکا به جای روسیه در اروپا از یک جهت و دوم آنکه آمریکا به دنبال راهی می‌گردد تا رمز ارزها را به عنوان جایگزینی مطمئن به جای نفت و پیوند آن را با دلار آمریکا معرفی کند.
در طرف مقابل ما باید منتظر این باشیم که چین که بزرگترین خریدار نفته عربستان سعودی می‌باشد و همچنین بزرگترین خریدار نفت ایران و کشورهای دیگر هست از این ماجرا بیشترین نفع را ببرد و به دنبال پایه‌ریزی پترو یوان به جای پترودلار باشد. البته در این زد وخوردهای سیاسی و اقتصادی و امنیتی یکی از چیزهایی که خیلی در آینده اهمیت دارد علومی همچون هوش مصنوعی هست که می‌تواند معادلات را تغییر دهد، همچنین در کنار این ماجرا مسائلی چون جنگ‌های یک دهه آینده نیز باید اشاره کرد که تکلیف خیلی از مسائل را که مهمترین آنها نظام چند قطبی جهانی است مشخص خواهد شد.
در پایان باید گفت آنچه که در این کارزار منطقه‌ای و جهانی اهمیت دارد این است که ساختارهای نظامی و سیاسی و اقتصادی و علمی و امنیتی به طور غیر قابل تفکیکی در هم تنیده شده‌اند و کشوری در آینده نظام بین الملل کلامش و جایگاهش رفیع خواهد بود و تصمیماتش در ساختار نظام بین‌الملل موثر خواهد بود که تمامی ساختارهای یاد شده را بتواند همزمان جلو ببرد، درباره ایران اسلامی ما که داعیه‌دار تمدن نوین اسلامی در جهان می‌باشد باید گفت که در ساختارهای سیاسی و نظامی و امنیتی و فرهنگی حرف زیادی برای گفتن دارد اما در دو حوزه با چالش‌های جدی و عقب ماندگی‌هایی روبروست و آن دو عبارتند از ساختار اقتصادی و ساختار علمی، ایران اسلامی ما برای اینکه بتواند در جهان آینده به عنوان یک ابرقدرت در جهان آینده مطرح بشود باید بتواند از این دو چالش پیش رو عبور کند و به قله‌های موفقیت و پیشرفت در علم و اقتصاد دست یابد.
B2n.ir/r45602
پایان عصر پترودلار، انقلابی در سکوت