آیا خودکشی و دیگر کشی در اسلام حلال است؟

خود کشی یکی از گناهان کبیره‌ای است که در اسلام به شدت مورد مذمت قرار گرفته‌است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ لَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا* و مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ عُدْواناً و ظُلْماً فَسَوْفَ نُصْلِيهِ ناراً و كانَ ذلِكَ عَلَى الله يَسِيراً [نساء/ 29 و30] و خودتان را مكشيد، زيرا خدا همواره با شما مهربان است. و هر كس از روى تجاوز و ستم چنين كند، به زودى وى را در آتش خواهیم انداخت، و اين كار بر خدا آسان است».
 
رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز در این باره فرمود: «کسی که به وسیله چیزی، در دنیا خودکشی کند، در روز قیامت به وسیله همان چیز عذاب خواهد شد».[1] در روایت دیگری نیز فرمود: «کسی که خودش را خفه کند، خویشتن را در آتش (دوزخ) خفه کرده‌ است و کسی که به خودش نیزه زند، در آتش خواهد بود»[2] هم‌چنین فرمود: «همانا کسی که بوسیله چیزی خودش را بکشد، در آتش دوزخ معذب شود و در بهشت کسی جز مسلمان وارد نمی‌شود»[3] از فحوای این روایت استفاده می‌شود که کسی که خودکشی می‌کند مسلمان نیست. 

 فقهای شیعه و سنی بر اساس همین روایات و روایاتی دیگر از این دست، حکم به حرمت خودکشی داده‌اند و آن را بعد از شرک بزرگ‌ترین گناه دانسته‌اند. حتی برخی از گروه‌های اهل سنت مانند حنبلی‌ها (پیشوایان وهابیت) کسی را که خودکشی می‌کند کافر دانسته و نماز میت را برای او واجب نمی دانند.[4] آن‌ها در این باره به این حدیثی استدلال می‌کنند که: «مردی با نیزه خودکشی کرد و رسول خدا فرمود: من بر این شخص نماز نمی خوانم».[5]

اما قرآن کریم در مورد کشتن نفوس محترمه چه حکمی دارد؟ قرآن کریم در سوره انعام می‌فرماید: «...وَ لَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ... [انعام/ 151] ...نَفْسى را كه خدا حرام گردانيده، جز بحق مكشيد...» پس طبق این آیه حرمت قتل انسان‌های بی‌گناه روشن است.
حال سئوال این جاست که با توجه به این مقدمات ذکر شده آیا کسی می‌تواند به اسم جهاد در دین مقدس اسلام، مواد منفجره به خود ببند و خود و انسانهای بی‌گناه از کودک و زن و پیر گرفته تا انسان‌هایی که هیچ سلاحی برای دفاع از خود ندارند، را در خاک و خون بغلطاند؟!  آیا این شخص مصداق آیات بالا نیست؟!

البته ممکن است برخی توجیهی غیر منطقی ارائه کنند که؛  عملیات استشهادی که فقها حکم به صحت آن داده‌اند و مصداق جهاد دفاعی دانسته‌اند، هم همین است! در پاسخ باید گفت: عملیات استشهادی در عین شباهت ظاهری داشتن با حمله انتحاری فرق می‌کند، عملیات شهادت‌طلبانه شرایط و ویژگی‌هایی دارد که در حمله های انتحاری نیست؛ این شرایط عبارتند از:

1. دفاع از اسلام و مسلمین متوقف بر انجام این نوع عملیات باشد.

2. با اجازه حاکم شرع انجام شود، یعنی کسی به طور خود سرانه و بدون برنامه ریزی قبلی و اخذ مجوز شرعی حق ندارد دست به چنین عملیاتی بزند.

3. افراد بی‌گناه کشته نشوند. البته منظور از افراد بی‌گناه کودکان، زنان، سال‌خوردگان و کسانی هستند که در تجاوز و اشغال‌گری و مساعدت به متجاوزین و اشغال‌گران هیچ نقشی ندارند.

4. انجام این عملیات به منظور اعتلا کلمه حق، و به قصد ضربه زدن به دشمن و دفع تجاوز باشد و خواسته‌های شخصی و هواهای نفسانی در آن دخالتی نداشته باشد و مجری عملیات نیت کشتن خود را نکند.

5. این عملیات باید علیه کفاری انجام شود که کشورهای اسلامی را اشغال کرده و یا اعلان جنگ با مسلمین کرده‌اند. و با مسلمین در حال جنگ هستند نه همه کفار، و صرف کفر موجب اباحه قتل آن‌ها نمی‌شود.[6]

حال باید پرسید آیا حمله‌های انتحاری وهابیون که در جای جای ممالک اسلامی انجام می‌شود، مصداق حمله استشهادی است که علمای اسلام حکم به جواز آن داده‌اند، یا عملی وحشیانه است که مصداق دو گناه بزرگ خودکشی و قتل نفس محترمه است؟ به نظر می‌رسد هر عقل سلیمی عمل آنان را غیر عاقلانه و وحشیانه و غیر مشروع می‌داند و هر وجدانی عمل انان را محکوم می‌کند.

--------------------------------------------------------------------------------
پی‌نوشت
[1]. «مَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ بِشَیءٍ مِنَ الدُّنیا عُذِّبَ بِهِ یَوْمَ الْقِیامةِ» عبداللّه بن بهرام دارمی، سنن الدارمی، الطبعة الاعتدال، دمشق، ج2، ص192، باب التشدید علی من قتل نفسه/ متقی هندی، کنز العمال، الطبعة الخامسة، مؤسسة الرسول، بیروت، 1405 ه، ج15، ص36، ح 39965
[2]. «الذی یَخْنُقُ نَفْسَهُ یَخْنُقُها فِی النّارِ، وَ الّذی یَطْعَنُها فی النار» کنز العمال، ج15، ح 39961، ص35.
[3]. «وَأنّ مَنْ قَتَلَ نَفْسه بِشَی ءٍ عُذِّبَ فی النّارِ وأَنَّهُ لا یَدْخُلُ الجَنّة إلاّ نَفْسُ مُسْلِمَةٍ» صحیح مسلم بشرح النووی، النووی، المجلدات 18، الطبعه الثانیه، دارالکتاب العربی، بیروت، 1407 ه، ج2، ص118.
[4]. المغنی، عبداللّه بن قدامه، تحقیق جماعة من العلماء، دارالکتاب العربی، بیروت، ج2، ص418/ المجموع فی شرح المهذب، محیی الدین بن نووی، دارالفکر، بیروت، ج5، ص268.
[5]. «إنَّ رَجُلاً قَتَلَ نَفْسَهُ بِمَشاقِصٍ، فَقالَ رَسُول اللّه (صلی الله علیه و آله): اَمّا أَنَا فَلا أُصَلِّی عَلَیْهِ»أحمد بن شعیب نسائی، سنن النسائی، الطبعة الاولی، دارالفکر، بیروت، 1348 ه، ج4، ص66
[6]. http://http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/5420/50692