بسم الله الرحمن الرحیم
می خواهیم بررسی کنیم که جبرئیل علیه السلام در روایات ما چه جایگاهی دارد و بیشتر با ایشان آشنا شویم.
دیدن جبرئیل علیه السلام و شنیدن صدای او
در روایاتی می خوانیم که بعضی از اشخاص هم جبرئیل علیه السلام را می بینند و هم صدای او را می شنوند و بعضی صدای او را می شنوند اما در خواب او را می بینند و بعضی، تنها صدای او را می شنوند.
فرق بین این اشخاص این است که گروه اول «رسول» هستند و گروه دوم «نبی» و گروه سوم «امام» هستند.
از حضرت امام رضا(ع) بوسیله نامه پرسیده شد كه فرق بین رسول و نبی و امام چیست؟ امام (ع)فرمودند: یا اینكه نوشتند: فرقشان این است كه همانا رسول كسی است كه جبرئیل(ع) بر او نازل می شود و او وی را می بیند و سخنش را هم می شنود و بر او وحی نازل می كند و چه بسا در خواب هم او را ببیند مانند رؤیای حضرت ابراهیم (ع) .اما نبی كسی است كه بسا همان كلام را بشنود وچیزی نبیند و چه بسا ببیند ولی چیزی نشنود. و امام كسی است كه كلام فرشه را می شنود ولی شخص او را نمی بیند.1
جبرئیل و پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله
احادیثى در دست داریم كه به موجب آنها جبرئیل به صورتهاى گوناگون بر پیامبر نازل مى شد و در مدینه جبرئیل غالبا به صورت دحیه كلبى كه مردى بسیار زیبا بود بر آن حضرت نمایان مى گشت.2 از سوره نجم استفاده مى شود كه پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلم ) جبرئیل را دو بار (به صورت اصلیش ) مشاهده كرد. 3
نشستن جبرئیل در حضور پیامبر صلی الله علیه و آله
عن ابی عبد الله علیه السلام قال: كان جبرئیل اذا اتى النبى قعد بین یدیه قعدة العبید، و كان لا یدخل حتى لیستاذنه 4 ترجمه: (امام صادق علیه السلام فرمودند: هنگامى كه جبرئیل خدمت پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) مى آمد همچون بندگان در برابر حضرتش مى نشست و هرگز بدون اجازه وارد نمى شد)
جبرئیل علیه السلام و همراهی پیامبر صلی الله علیه و آله در شب معراج
حضرت رضا(ع) فرمود: رسول خدا(ص) مى فرمود: چون مرا به آسمان بردند، جبرئیل مرا بجائى رسانید كه جبرئیل هیچگاه به آنجا گام ننهاده بود، سپس از پیش دیده پیغمبر پرده بر داشته شد و خدا از نور عظمت خویش به آنحضرت آنچه دوست داشت ارائه فرمود: (درباره آیه شریفه: «لا تُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِكُ الْأَبْصارَ »5 (دیدگان او را در نیابند ولى او دیدگان را دریابد)).6
---------------------------------------
پی نوشتها:
1- (اصول کافی ج 1، ص176،باب الفرق بین الرسول و النبی و المحدث)
2- «دحیة بن خلیفة الکلبی» برادر رضاعی پیامبر (ص) بود ، و از زیباترین مردم آن زمان محسوب می شد ، و هنگامی که جبرئیل به سراغ پیامبر (ص) می آمد در آن چهر نمایان می گشت (مجمع البیان ماده دحی)
3- تفسیر نمونه در تفسیر آیه 197 سوره بقرة
4- بحار الانوار ج18 ص276 و علل الشرایع ج1 ص7
5- سوره انعام آیه 103
6- اصول كافى جلد 1 صفحه: 132 روایة: 8