بسم الله الرحمن الرحیم
میدونیم که خداوند شاهد و ناظر اعمال ماست و خود فرمود: یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمیعاً فَیُنَبِّئُهُمْ بِما عَمِلُوا أَحْصاهُ اللَّهُ وَ نَسُوهُ وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَیْءٍ شَهید «1» یعنی: در آن روز كه خداوند همه آنها را برمى انگیزد و از اعمالى كه انجام دادند با خبر مى سازد، اعمالى كه خداوند حساب آن را نگه داشته و آنها فراموشش كردند و خداوند بر هر چیز شاهد و ناظر است!
اما خداوند شاهدان دیگری هم بر اعمال ما قرار داده، اعضای بدن خود ما «2» روزها و شبها «3» ، پیامبر هر امت «4»، ملائکه خداوند «5»
بله! یکی از گواهان و شاهدان اعمال ما، ملائکه الهی هستند که علاوه بر شاهد بودن، اعمال خوب یا بد ما را هم می نویسند.
در قرآن کریم یکی از کارهایی که به بعضی فرشتگان نسبت داده شده، نویسندگی اعمال است که در اینجا نمونه هایی از این آیات کریمه را ذکر میکنیم:
وَ إِنَّ عَلَیْكُمْ لحََافِظِینَ * كِرَاماً كَاتِبِینَ * یَعْلَمُونَ مَا تَفْعَلُونَ «6»
و بى شك نگاهبانانى بر شما گمارده شده... والا مقام و نویسنده (اعمال نیك و بد شما)، كه مى دانند شما چه مى كنید!
وَ إِذا أَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً مِنْ بَعْدِ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُمْ إِذا لَهُمْ مَكْرٌ فی آیاتِنا قُلِ اللَّهُ أَسْرَعُ مَكْراً إِنَّ رُسُلَنا یَكْتُبُونَ ما تَمْكُرُون «7»
هنگامى كه به مردم، پس از ناراحتى كه به آنها رسیده است، رحمتى بچشانیم، در آیات ما نیرنگ مى كنند (، و براى آن نعمت و رحمت توجیهات ناروا مى كنند) بگو: «خداوند سریعتر از شما مكر [چاره جویى] مى كند و رسولان [فرشتگان] ما، آنچه نیرنگ مى كنید (و نقشه مى كشید)، مى نویسند!»
أَمْ یَحْسَبُونَ أَنَّا لا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَ نَجْواهُمْ بَلى وَ رُسُلُنا لَدَیْهِمْ یَكْتُبُون «8»
آیا آنان مى پندارند كه ما اسرار نهانى و سخنان درگوشى آنان را نمى شنویم؟ آرى، رسولان (و فرشتگان) ما نزد آنها هستند و مى نویسند!
امام علی علیه السلام در این باره میفرماید: «بدانید اى بندگان خدا! كه مراقبانى از خودتان بر شما گماشته شده و دیدبانهائى از اعضاى پیكرتان و نیز بدانید حسابگران راستگو اعمال شما را ثبت مى كنند و حتى شماره نفسهایتان را نگه مى دارند، نه ظلمت شب تاریك، شما را از آنها پنهان مى دارد و نه درهاى محكم و فرو بسته و چه فردا به امروز نزدیك است» «9»
چرا خداوند، ملائکه را مأمور ثبت اعمال ما قرار داد؟
شخصی که زندیق و منکر خداوند بود؛ از امام صادق علیه السلام پرسید: علت وجود فرشتگان مأمور ثبت اعمال نیك و ناپسند چیست؟ در حالى كه خداوند دانا به آشكار و نهان هاست و از پنهان ترینها هم آگاه است؟
حضرت فرمود: خداوند با این كار فرشتگان را به بندگى گرفته و آنان را گواه بر خلق خویش قرار داده است تا بندگان به خاطر همراه بودن فرشتگان با آنان نسبت به طاعت خدا مواظبت بیشترى نشان دهند و از نافرمانى او بیشتر خوددارى كنند.
اى بسا بنده اى كه قصد گناه مى كند، اما به یاد آن دو فرشته موكل بر خود مى افتد و در نتیجه از گناه خوددارى مى ورزد و خویشتن را نگه مى دارد؛ زیرا مى گوید: پروردگارم مرا مى بیند و فرشتگان مراقب من به این گناه من گواهى خواهند داد. «10»
نوشتن صلوات توسط فرشتگان
به سند معتبر از امام صادق (ع) روایت شده : « إِذَا كَانَتْ عَشِیَّةُ الْخَمِیسِ وَ لَیْلَةُ الْجُمُعَةِ نَزَلَتْ مَلَائِكَةٌ مِنَ السَّمَاءِ وَ مَعَهَا أَقْلَامُ الذَّهَبِ وَ صُحُفُ الْفِضَّةِ لَا یَكْتُبُونَ عَشِیَّةَ الْخَمِیسِ وَ لَیْلَةَ الْجُمُعَةِ وَ یَوْمَ الْجُمُعَةِ إِلَى أَنْ تَغِیبَ الشَّمْسُ إِلَّا الصَّلَاةَ عَلَى النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله » «11»
آن حضرت فرمود: چون شامگاه پنجشنبه و شب جمعه فرا میرسد فرشتگانى از آسمان فرود مى آیند كه قلمهایی از طلا و لوح هایی از نقره بهمراه دارند، و شامگاه پنجشنبه و شب جمعه و روز جمعه تا هنگامى كه آفتاب از نظر پنهان شود و غروب كند هیچ چیزى نمى نویسند مگر صلوات و درود بر پیامبر خدا صلّى اللَّه علیه و آله.
به نقل از مصباح المتهجد شیخ طوسی مستحب است صلوات این موقع چنین باشد:
«اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم، وَ اَهلِک عَدُوَّهُم مِنَ الجِنِّ وَ الاِنسِ مِنَ اَلاوَّلِینَ وَ الآخِرِینَ » «12»
---------------------------------------
پی نوشت ها:
1- سوره مجادله آیه 6
2- سوره نور؛ آیه 24
3- صحیفه سجادیه دعای ششم
4- سوره احزاب؛ آیه 45- مائده؛ آیه 117
5- سوره ق؛ آیه 21 -نساء؛ آیه 166
6- سوره انفطار/12-10
7- سوره یونس؛ آیه 21
8- سوره زخرف؛ آیه 80
9- نهج البلاغه خطبه 157
10- بحار الانوار ج5 ص323
11- من لا یحضره الفقیه، ج1، ص: 424
12- بحار الانوار ج 87 ص 341