نظرات کمالی

قرآن کتابی است که باید مجموعه آن با یکدیگر دیده شود، و الا هر کسی می‌تواند برای ادعای خویش قسمتی از آیات قرآن را بگیرد و به آن استشهاد کند.

به همین خاطر آن دوست گرامی که بیان داشته است که آیات زیادی از قرآن به پلورالیسم اشاره دارد، کاش آیات دیگری که این برداشت را نفی می کند نیز می دیدند و سپس قضاوت می‌کرد که به عنوان نمونه به تعدادی از این آیات اشاره می‌کنیم:

 وَ مَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلامِ ديناً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرين‏[آل عمران/85] و هر كس جز اسلام آيينى براى خود انتخاب كند، از او پذيرفته نخواهد شد؛ و او در آخرت، از زيانكاران است‏.

یکی از دوستان اسلام در این آیات را به معنای تسلیم گرفته است و مدعی شده است که تسلیم در تمام دین‌ها وجود دارد پس می‌توان از آنها تبعیت کرد حال آنکه اولاً  اینگونه نیست که در آیات قرآن هرجا کلمه اسلام آمده باشد به معنای تسلیم باشد، بلکه در خیلی از موارد اسلام به معنای دین پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) است، آن چنان که خداوند متعال در آیه 3 سوره مائده می‌فرماید:« الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي‏ وَ رَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دينا/ امروز دين شما را برايتان كامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانيدم، و اسلام را براى شما [به عنوان‏] آيينى برگزيدم‏.» هیچ مفسری کلمه اسلام در این آیه را به معنای تسلیم نگرفته است.

و حتی بالاتر از آن خداوند متعال در آیه دیگر اهل کتاب(مسیحیان و یهودیان) را مورد خطاب قرار می‌دهد و تأکید می کند که باید اسلام بیاورند تا هدایت شوند«وَ قُلْ لِلَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ وَ الْأُمِّيِّينَ أَ أَسْلَمْتُمْ فَإِنْ أَسْلَمُوا فَقَدِ اهْتَدَوْاوَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ وَ اللَّهُ بَصيرٌ بِالْعِباد [آل عمران/20] و به اهل كتاب و مشركين بى كتاب يك كلمه بگو اسلام مى‏آوريد يا نه؟ اگر اسلام آوردند راه سعادت خود را يافته‏اند و اگر نياوردند تو وظيفه خودت را انجام داده‏اى چون بيش از ابلاغ، وظيفه‏اى ندارى و خدا بيناى به (اعمال) بندگان است‏.»

و در آیه دیگر تأکید می‌ورزد که تنها کسانی که از پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) مطابعت کنند رستگار می‌شوند:«فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ ما آمَنْتُمْ بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوْا وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما هُمْ في‏ شِقاقٍ فَسَيَكْفيكَهُمُ اللَّهُ وَ هُوَ السَّميعُ الْعَليم‏[بقره/137] اگر آنها نيز به مانند آنچه شما ايمان آورده‏ايد ايمان بياورند، هدايت يافته‏اند؛ و اگر سرپيچى كنند، از حق جدا شده‏اند و خداوند، شر آنها را از تو دفع مى‏كند؛ و او شنونده و داناست‏.»

ولی اگر فرضاً در برخی از این آیات اسلام به معنای تسلیم باشد، باز نیز نمی توان از آن پلورالیسم برداشت کرد، زیرا ما نمی توانیم سخن از تسلیم بودن در مقابل خداوند متعال بزنیم ولی از دین‌های تبعیت کنیم که در آیات متعدد از قرآن رد شده اند. حقیقت تسلیم یعنی بدانیم که خداوند متعال از ما چه می خواهد و به آن علم کنیم و ما مطمئن هستیم که دین پیامبر اکرم(صلی‎الله‌علیه‌وآله) مورد رضا الهی است.

استاد مطهری در تبیین اسلام به معنای تسلیم سخن زیبایی دارند که از نظر می‌گذرانیم: «اگر گفته شود که مراد از اسلام، خصوص دین ما نیست، بلکه منظور تسلیم خدا شدن است، پاسخ این است که البته اسلام همان تسلیم است و دین اسلام همان دین تسلیم است، ولی حقیقت تسلیم در هر زمانی شکلی داشته و در این زمان، شکل آن همان دین گرانمایه ای است که به دست حضرت خاتم الانبیاء ظهور یافته است و قهرا کلمه اسلام بر آن منطبق می گردد و بس.»[ عدل الهی، ص 271]

اما آن آیه که معمولاً تلاش می شود از آن برای حقانیت دیگر دین ها استفاده شود و خیلی از دوستان به آن استشهاد کردند آیه: «إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ الَّذينَ هادُوا وَ النَّصارى‏ وَ الصَّابِئينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ[بقره/62] در حقيقت، كسانى كه [به اسلام‏] ايمان آورده، و كسانى كه يهودى شده‏اند، و ترسايان و صابئان، هر كس به خدا و روز بازپسين ايمان داشت و كار شايسته كرد، پس اجرشان را پيش پروردگارشان خواهند داشت، و نه بيمى بر آنان است، و نه اندوهناك خواهند شد.» اگر دوستان تنها به شأن نزول آیه مراجعه می کردند دیگر دچار پلورالیسم نمی شودند و گمان نمی‌کردند که این آیه تمام دین ها را حق می داند. زیرا «اين آيه ناظر به سؤالى است كه براى بسيارى از مسلمانان در آغاز اسلام مطرح بوده، آنها در فكر بودند كه اگر راه حق و نجات تنها اسلام است، پس تكليف نياكان و پدران ما چه مى‏شود؟، آيا آنها به خاطر عدم درك زمان پيامبر اسلام و ايمان نياوردن به او مجازات خواهند شد؟

در اينجا آيه فوق نازل گرديد و اعلام داشت هر كسى كه در عصر خود به پيامبر بر حق و كتاب آسمانى زمان خويش ايمان آورده و عمل صالح كرده است اهل نجات است، و جاى هيچگونه نگرانى نيست. بنا بر اين يهوديان مؤمن و صالح العمل قبل از ظهور مسيح، اهل نجاتند، همانگونه مسيحيان مؤمن قبل از ظهور پيامبر اسلام.»[ر.ک. تفسير نمونه، ج‏1، ص: 284]

قسمت دوم:

همان گونه که در پست قبلی اشاره کردیم، بنا بر دین اسلام حرمت شراب در تمام ادیان الهی وجود داشته است. و از تحریفات دین مسیح است. به همین خاطر مطلبی که از شام آخر انجیل استشهاد کرده اید مورد قبول نیست،

 اما اینکه چرا اسلام، از ابتدا شراب را حرام نکرد!؟ این مطلب خیلی واضح است، زیرا احکام اسلام تدریجی نازل شده است، تا مردم را با خویش همراه سازد.

اما درمورد تثلیث مسیحیت باید به این نکته اشاره کنم که هیچ جایی از کتاب انجیل سخن از تثلیث به میان نیامده است، و این مفهوم سالها بعد از مسیح توسط کلیسا به آموزه های مسیحیت اضافه شده است، و در ابتدا کار مخالفانی از خود کشیش‌های مسیحی داشت، که با اعدام و رعب و وحشت ساکت شدن و سالها بعد این مفهوم برای مسیحیان تقدس پیدا کرد.

اما در زمینه برداشت شما باید عرض کنم، برداشت شما از تثلیث خیلی از دیدگاه مسیحیت دور است. زیرا از دیدگاه مسیحیت خدا در عین یکی بودن سه تاست، نه اینکه خدا مجموعه از سه تا باشد، همان گونه که در مثال‌های شما آمده است مثلاً پروتون از آن جهت که پروتون هست دیگر نوترون نیست و نوترون از آن جهت که نوترون هست دیگر پروتون نیست، در حقیت در مثالهای شما جهات مختلف است.

ولی در ثلیث مسیحیت جهات یکی است و این موضوع را غیر قابل فهم می کند. در کتاب «اصول اعتقادات کاتولیک» سه گانه باوری چنین تعریف شده ‌است:«تثلیث، واحد است؛ ما قائل به سه خدا نیستیم، بلکه به یک خدای واحد در سه شخص، یعنی «تثلیثِ هم‌ذات» [معتقد هستیم]. شخص‌های الهی در الوهیتِ یکتا شریک نیستند، بلکه هر یک از آن‌ها، خدای کامل است: «پدر، همانی است که پسر است و پسر همانی است که پدر است و پدر و پسر همانی هستند که روح‌القدس است؛ یعنی در طبیعت خود، یک خدای واحد.» هر یک از این سه شخص همین واقعیت است، یعنی ذات، جوهر، یا ماهیت الهی»

جدا از برداشت اشتباه شما از تثلیث، همین که قرآن این دیدگاه را رد می کند، خود شاهدی است بر اینکه قرآن، مسیحیت امروزه را قبول ندارد، زیرا خدا شناسی مهم ترین اصل تمام دین‌های الهی است، و وقتی یک دین در چنین اصل مهمی دچار تحریف شده است، دیگر نمی تواند هدایتگر انسان به سوی خداوند و رستگاری باشد، واین مطلب به خوبی پلورالیسم مورد ادعا را رد می کند.

دلیل عقلی رد پلورالیسم

جدا از آیات قرآن اگر شخصی صرفاً عقل خویش را داور قرار دهد به خوبی می‌تواند این نکته را درک کند که تمام دینها صحیح نیستند، زیرا خیلی از آموزه های آنها با یکدیگر متفاوت است همان گونه که در بالا به چند مورد اشاره شد[شراب و تثلیث] و حقیقت پلورالیسم مانند این ماند که به یک شخص برای هدف مشخصی دو جهت مخالف یکدیگر بدهند مانند اینکه برای رسیدن به هدف الف(رستگاری) یک گروه باید به سمت شرق(اسلام) بروند و دیگری به سمت غرب(مسیحیت) است و بعد بگوییم هر دو به این هدف دست پیدا می کنند.