مطالب دوستان یگانه پور حسین

با سلام و احترام خدمت شما کاربر گرامی در پاسخ به سوال شما کاربر گرامی باید گفت: آیات 164 تا 166 سوره اعراف در ارتباط با بنی اسرائیل است که در زمان حضرت داوود(ع)، زندگی می‌کردند. جمعیت آنها حدود دوازده هزار نفر بود. به آنان دستور داده شده بود که در روز جمعه به صید ماهی بروند و از صید در روز شنبه پرهیز کنند. در ارتباط با این حکم الهی، آنان به سه گروه تقسیم شدند. گروهی از دستور الهی -در ممنوعیت صید ماهی در روز شنبه- سرپیچی کردند. گروهی آنها را موعظه ‌کردند، و عده‌ای هم بی‌تفاوت ماندند. آنان‌که از دستور الهی در ممنوعیت صید ماهی در روز شنبه سرپیچی کرده، به همراه گروه سکوت کننده به عذاب الهی دچار شدند، اما موعظه کنندگان نجات یافتند. پس از توضیح مفهوم کلی آیات در تفسیر تک تک این آیات نیز نکاتی است که باید به درستی مورد تبیین و تفسیر قرار گیرد: 1. «وَ إِذْ قالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللهُ مُهْلِکُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذاباً شَدِیداً قالُوا مَعْذِرَةً إِلی‌ رَبِّکُمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ؛ آن‌گاه که گروهی از ایشان گفتند چرا قومی را پند می‌دهید که خدا هلاکشان خواهد کرد و به عذابی دردناک مبتلا خواهد ساخت؟ گفتند تا ما را نزد پروردگارتان عذری باشد. و باشد که پرهیزگار شوند. این آیه گفت‌وگویی است میان ساکت نشستگان و موعظه کنندگان. آنها به موعظه کنندگان می‌گفتند این گروه صید کننده که احترام روز شنبه را از بین برده‌‌اند، خدا، یا همه آنان را از بین خواهد برد، یا به عذابی سخت دچارشان خواهد کرد؛ لذا چرا اینها را موعظه می‌کنید؟ به عبارت دیگر، عذاب خدا بر اینها حتمی است، و موعظه فایده ندارد. آنها در جواب می‌گفتند: این عمل دو علت دارد؛ یکی این‌که نسبت به وظیفه خود عذری در پیش خدا داشته باشیم که خدایا ما به وظیفه خود عمل کردیم، و با کار اینها مخالفیم. دیگر آن‌که شاید آنها از این عمل خلاف پرهیز کنند که ناامیدی کار شیطان است. لفظ (إِلی‌ رَبِّکُمْ) به جای (الی ربنا) حاکی است که شما نیز این وظیفه را دارید. 2. «فَلَمَّا نَسُوا ما ذُکِّرُوا بِهِ أَنْجَیْنَا الَّذِینَ یَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَ أَخَذْنَا الَّذِینَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِیسٍ بِما کانُوا یَفْسُقُونَ؛ امّا هنگامی که تذکراتی را که به آنها داده شده بود فراموش کردند، [لحظه عذاب فرا رسید و] نهی کنندگان از بدی را رهایی بخشیدیم و کسانی را که ستم کردند، به دلیل نافرمانی‌شان به عذاب شدیدی گرفتار ساختیم.» این آیه در مقام بیان این مطلب است که نجات یافتگان از آنها تنها همان اشخاصی بودند که نهی از منکر می‌کردند، و خداوند ما بقی ایشان یعنی مرتکبان صید ماهی در روز شنبه و کسانی را که سکوت کرده بودند و به دسته اول اعتراض می‌کردند که چرا ایشان را موعظه می‌کنید، همه را به عذاب خود هلاک کرده است. علاوه بر اینکه آیه این دلالت را نیز دارد که خداوند اعتراض کنندگان را به دلیل سکوتشان و ترک نکردن مراوده با صید کنندگان شریک ظلم و فسق متجاوزان شناخته است. این آیه شریفه در حقیقت به دنبال بیان یک سنت عمومی الهی است نه این‌که این روش تنها اختصاص به بنی اسرائیل داشته باشد- و آن سنت این است که جلوگیری نکردن از ستم ستم‌گران و موعظه نکردن ایشان در صورت امکان، و قطع نکردن رابطه با ایشان در صورت عدم امکان موعظه، شرکت در ظلم است، و عذابی که از طرف پروردگار در کمین ستم‌گران است در کمین شرکای ایشان نیز هست. بنابر وقتی بنی اسرائیل نافرمانی کردند و به تذکرات خیرخواهان بی‌اعتنا شدند، خداوند در مقابل فسق آنها عذابی شدید و سخت نازل کرد و از میان آنها فقط گروهی را که نهی از منکر می‌کردند نجات داد و آن دو گروه را مجازات نمود. هم آنها را که روز شنبه صید ماهی می‌کردند و هم آنها را که صید نمی‌کردند ولی بی‌تفاوت بودند و به وظیفه نهی از منکر عمل نمی‌کردند. 3. «فَلَمَّا عَتَوْا عَنْ ما نُهُوا عَنْهُ قُلْنا لَهُمْ کُونُوا قِرَدَةً خاسِئِینَ؛ هنگامی که در برابر آنچه از آن نهی شده بودند سرکشی کردند، به آنها گفتیم به شکل میمون‌های طرد شده در آیید.» در این آیه خداوند به پیامبر اسلام(ص) خبر می‌دهد که چون جماعت اسرائیلیان از امر پروردگار و آنچه نهی شده بودند - از این‌که در روز شنبه ماهی صید نکنند- سرکشی و طغیان نمودند، مورد غضب واقع گردیدند و به آنها گفتیم میمون شوید و آنها را به صورت میمون درآوردیم، در حالی‌که از رحمت خدا دور شدگان بودند. از روایات استفاده می شود که افرادی که به صورت میمون درآمدند سه روز بیشتر زنده نماندند و همه آنها مردند.  در باره مسخ یا به تعبیر دیگر تغییر شکل انسانی به صورت حیوان هرچند بر خلاف جریان عادی طبیعت است اما این جریان گاهی به صورت معجزات پیامبران و زمانی به صورت اعمال خارق ‌العاده‌‌ای که از پاره‌ای از انسان‌‌ها سر می‌‌زند محقق می شود؛ بنابر این پس از قبول امکان وقوع معجزات و خارق عادات، مسخ و دگرگون شدن صورت انسانی مانعی ندارد.  این نکته را نیز باید تصریح نمود که وجود چنین خارق عاداتی نه استثناء در قانون علیت است، نه بر خلاف عقل و خرد، بلکه تنها یک جریان عادی طبیعی در این‌گونه موارد شکسته می‌‌شود، بنابر این هیچ مانعی ندارد که مفهوم ظاهر کلمه مسخ را که در این آیه و بعضی دیگر از آیات قرآن آمده است، بپذیریم و بیشتر مفسران هم همین تفسیر را پذیرفته‌‌اند. هر چند در مقابل این دیدگاه گروهی نیز معتقدند مسخ به معنای (مسخ روحانی) و دگرگونی صفات اخلاقی است. به این معنا که صفاتی مانند میمون یا خوک در انسان‌های سرکش و طغیانگر پیدا شد، رو آوردن به تقلید کورکورانه و توجه شدید به شکم‌‌پرستی و شهوت‌‌رانی که از صفات بارز این دو حیوان بود، در آنها آشکار شد. از جمع بندی سخنان نتیجه می شود که این آیات یک سنت رایجه ای را برای همه امت ها تا قیامت رقم می زند و آن این که مقابل گناه نباید سکوت نمود و به صرف عدم تاثیر گذاری نباید آن را ترک کرد زیرا اگر در جامعه ای همه نسبت به یک منکر که فرد مصر بر آن است بر ترک آن اصرار و نهی کنند به تدریج تاثیر خود را خواهد گذاشت و از طرفی دیگران نیز جرات به انجام ان کار را نخواهد داشت اما اگر به صرف عدم تاثیر ترک شود دیگران نیز جسور شده و منکرات رایج و گناه همگانی می شود و بی گمان عذاب اگر نازل شود همگانی و خوب و بعد را با هم در خواهد گرفت. با تشکر از سوال و دقت خوب شما کاربر گرامی