- خمس و مالیات تفاوتهای بسیاری با یکدیگر دارند و فرد با پرداخت مالیات از پرداخت خمس مبرا نمی شود و باید دانست که خمس یک حقوق الهی می باشد در حالی که مالیات برای هزینه ها و زندگی عمومی ماست.
یکی از واجبات در دین اسلام خمس می باشد که مسلمان باید در سررسید سال خمسی خود، یک پنجم مازاد بر درآمد خود را به عنوان خمس پرداخت کند.
پس هرگاه انسان از تجارت یا صنعت، یا کسب‌های دیگر مالی به دست آورد، چنانچه از مخارج سال خود او و عیالاتش زیاد بیاید، باید خمس ـ یعنی یک پنجم ـ آن را پرداخت کند.
یکی از سنت های حسنه میان بازاریان قدیم داشتن سال خمسی می باشد که آنها معمولا یک روز از سال را به عنوان سال خمسی تعیین کرده و در روز موعود به حساب رسی اموال و خمس مازاد مال و تجارت خود را به مرجع تقلید خود پرداخت می کردند، اما امروزه این واجب الهی در میان بعضی از بازاریان کمی کم رنگ شده و حتی گاهی با این سوال که وقتی مالیات پرداخت می کنیم چه ضرورتی برای پرداخت خمس وجود دارد؟
ابتدا با یک مثال تفاوت خمس و مالیات را توضیح می دهیم:
توضیح این که همان گونه که انسان داخل خانه را موزائیک می کند، مبلغی به عنوان مالیات می پردازد که بیرون خانه او آسفالت شود و همان گونه که درهای داخل منزل را قفل می زند، مبلغی مالیات می دهد که پلیس بیرون خانه را محافظت کند؛ برای داخل خانه کپسول آتش نشانی می خرد، مبلغی هم می دهد تا دولت ماشین آتش نشانی به صورت آماده باش در بیرون منزل او تهیه کند. هزینه ای برای باغچه منزل می دهد و هزینه ای به دولت برای احداث پارک و بوستان می دهد.
بنابر این انسان دو نوع هزینه دارد: هزینه هایی که مستقیما برای داخل خانه تهیه می کند و هزینه هایی که از طریق دولت برای رفاه و خدمات بیرون منزل به واسطه مالیات دریافت می کند.
اما تفاوتهای خمس و مالیات
الف: گیرندگان خمس، پیامبر و جانشینان آن حضرت و کسانی را که ایشان تعیین کرده باشند می باشند در حالی که مالیات اینگونه نیست.
ب: خمس و زکات باید با قصد قربت الهی پرداخت شود و فرد در پرداخت آن بدون هیچگونه فشار و با اراده‌ی خود پرداخت می کند در حالی که مالیات اینگونه نیست.
ج: خمس تنها بر مازاد بر در آمد سال پرداخت می شود در حالی که مالیات اینگونه نیست و گاهی حتی بر پارچه و سیگار و بعضی مواد خوراکی ولو انسان فقیر باشد مالیات در نظر گرفته می شود.
د: مالیات نوعا برای هزینه های عمومی است، ولی خمس و زکات برای کمک به دیگران است.
به همین دلیل مشاهده می کنیم که مقام معظم رهبری در استفتایی در مورد تفاوت مالیات با خمس و زکات می فرمایند:
سوال: من در سال 1341 شمسی از امام خمینی(قدّس سرّه) تقلید نموده و حقوق شرعی خود را طبق فتاوای ایشان به او میپرداختم. در سال 1346 امام(قدّس سرّه) در ضمن پاسخ به سؤالی درباره حقوق شرعی و مالیات، فرمودند که حقوق شرعی همان خمس و زکات است، ولی مالیات جزء حقوق شرعی نیست. در حال حاضر که در دوران جمهوری اسلامی به سر میبریم، خواهشمندیم وظیفه ما را نسبت به حقوق شرعی مالی و مالیات بیان فرمایید.
جواب: مالياتى که حکومت جمهورى اسلامى بر اساس قوانين و مقررات وضع مىکند، هرچند پرداخت آن بر کسانى که قانون شامل آنان مىشود، واجب است، و مالياتِ پرداختى هر سال از مؤونه همان سال محسوب است، ولى از سهمين مبارکين محسوب نمىشود، بلکه بر آنان دادن خمس درآمد سالانهشان در زائد بر مؤونه سال به‌طور مستقل، واجب است. [1]
پی‌نوشت:
1). آیت الله خامنه‌ای، رساله اجوبة الاستفتاءات، ص 365، پرسش 1031.
