چکیده: در این‌که آیا حضرت خدیجه پیش از ازدواج با پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) ازدواج کرده بود یا خیر، میان مورخان اختلاف است امّا... .
«خدیجه» دختر خویلد، نخستین همسر پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و مادر فاطمه زهرا(سلام‌الله‌علیها) اولین زنی است که به پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) ایمان آورد. او در سال ۶۸ قبل از هجرت در مکه تولد شد، مادرش «فاطمه بنت زایده» است. و در زمان جاهلیت القلبی هم‌چون «الطاهره» و «سیده قریش» داشت. وی در میان زنان پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) دارای جایگاه ویژه‌ای بوده و جز چهار زن برتر عالم محسوب می‌شود.[۱] او زنی بازرگان و ثوتمند بود که به شاه‌زاده خانم قریش شهرت داشت.
داستان ازدواج او با پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) چنین است که پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) ابتدا در کاروان‌های تجاری او کار می‌کرد و او از امانت‌داری و کاردانی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) خوشش آمده بود. و گفته می‌شود این خدیجه بوده‌است که از پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) خواستگاری کرده‌است. و در برخی روایات آمده است که مراسم خواستگاری با حضور حضرت «ابوطالب» عموی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و «ورقة بن نوفل» پسر عموی خدیجه که مردی دانشمند و گریزان از پرستش بت‌ها بود، انجام شد. پس از خواندن خطبه عقد توسط ابوطالب، پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) از جای برخاست و آماده رفتن شد. در این هنگام حضرت خدیجه به ایشان عرض کرد: «به سوی خانه خود بیایید که خانه من خانه شما و خودم خدمت‌کار شمایم». به گفته پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) هیچ کدام از زنان او به اندازه خدیجه نزد او گرامی نبوده‌اند. او تا زمان حیات خدیجه با زن دیگری ازدواج نکرد.[2]
خدیجه پس از ازدواج با پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) تمام ثروتش را برای دین اسلام خرج کرد. سه پسر برای پیامبر به دنیا آورد به نام‌های «قاسم» ، «عبدالله» و «طاهر» که هر سه در کودکی از دنیا رفتند. چهار دختر هم به نام‌های «زینب» ، «رقیه» ، «ام کلثوم» و «فاطمه زهرا»(سلام‌الله‌علیها) به دنیا آورد.[3]
در مورد ازدواج پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) با خدیجه گفته شده‌است که پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) پیش از ازدواج با خدیجه برای خدیجه کار می‌کرد و خدیجه از زنان ثروتمند قریش بوده‌است. ثروت خدیجه و کارفرما بودن او نشان می‌دهد که پیش از پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز زنان حق داشتن ثروت و حق کارفرما بودن را داشته‌اند و مردان از کار کردن برای زنان شرم‌سار نبوده‌اند.
ازدواجهای حضرت خدیجه:
در این‌که آیا حضرت خدیجه پیش از ازدواج با پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) ازدواج کرده بود یا خیر، میان مورخان اختلاف است.
عدهای از مورخان معتقدند حضرت خديجه پيش از ازدواج با پيامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) دو بار شوهر كرده است. اولين بار با شخصی به نام «ابوهاله» ازدواج كرد که از او دارای دو فرزند شد. پس از مرگ او با فرد دیگری به نام «عتيق» ازدواج كرد و برای او نیز فرزندی به دنيا آورد.[4]
در اعیان الشیعه آمده: حضرت خديجه پيش از ازدواج با پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) با دو مرد از بنى مخزوم ازدواج كرده بود كه هر دو وفات يافته بودند. پس از وفات آنان، اشراف قريش بارها از وى خواستگارى كرده بودند، اما او همه آن‌ها را جواب كرده بود.[5]
اما برخی از مورخان مانند «بلاذری» ، «ابوالقاسم كوفی» ، «سيد مرتضی» و «شيخ طوسی» گزارش کرده‌اند: جناب خديجه اولين بار با پيامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) ازدواج كرد و در آن زمان دختر و باکره بوده است. اين‌ها در مورد فرزندانی كه در خانه خديجه بوده‌اند، گفتهاند: خديجه خواهری به نام «هاله» داشت. هاله شوهر داشت و پسری به نام «هند» به دنيا آورد و آن شوهر ابوهند ناميده می‌شد، اين شوهر دو تا دختر بچه هم به نام‌های رقيه و زينب داشت. ابوهاله درگذشت و آن دختربچهها كوچك بودند، خديجه آن بچهها را به خانه خودش آورد و بزرگ كرد. اين دختر بچهها به خديجه نسبت داده شدند، زيرا كه رسم عرب اين بود كه بچهها را به مربی آن‌ها نسبت می‌دادند. هند را هم به خديجه نسبت دادند، چون خديجه زن معروف و بزرگی بود و نسبت دادن به او به نفع بچه بود.[6]
ابراز نظر قطعی در این موضوع مشکل است، اما با گزارش‌های سید جعفر مرتضی می‌توان احتمال قوی داد، حضرت خدیجه پیش از ازدواج با پیامبر(صلّی الله علیه وآله)، دختر و باکره بوده است.
------------------------------------------------------------
برای مطالعه به کتب زیر مراجعه کنید:
1. همسر آفتاب/ گروهی از نویسندگان.
2. حضرت خدیجه/دُخَیّل، علی محمد علی، ترجمه: فیروز حریرچی.
پی‌نوشت
[1]. مسند احمد بن حنبل، ج۶، ص ۱۱۷.
[2]. سفینة البحار، ج 16 ص 279.
[3]. عایشه بعد از پیغمبر، فریشلر، ص 6.
[4]. السیر ه النبویه، ج 1، ص 224.
[5]. سید محسن امین، اعیان الشیعة، ج 1، ص 220.
[6]. سید جعفر مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ج 2، ص 208 - 216.