آیا تا بهحال به این مسئله فکر کردهاید که اعتدال هم میتواند حالت افراطی بهخود بگیرد؟ برای روشن شدن اعتدال افراطی باید حقیقت اعتدال معلوم شود تا کوتاهی یا افراط نسبت به آن سنجیده شود.
مفهوم اعتدال همانند مفاهیم اخلاقی دیگر با دو دیدگاه قابل بررسی وقضاوت است: 1.دیدگاه دینی؛ 2. دیدگاه فرا دینی؛
کسانی که معتقد به دین نباشند، طبیعی است که با نگاه فرا دینی به آن مینگرند اما کسانی که معتقد به دین یا مذهب و مکتب خاصی هستند، نمیتوانند دیدگاه آن دین یا مکتب را در تفسیر آن مفهوم نادیده انگارند.
مفهوم اعتدال نیز در فرهنگ اسلامی مورد بیان وتفسیر قرار گرفته است. در سوره حمد از خداوند متعال می خواهیم ما را به راه مستقیم هدایت نماید. در معنای لفظ مستقیم بیان شده است که الاستقامه: الاعتدال[1] راه خدا، راه اعتدال است.
اما ما در قرآن در جاهای مختلفی میبینیم که احکام سفت وسختی بیان شده است مانند بریدن دست سارق و حد قصاص بر قاتل و حد زانی وحکم شدید برای مرتد، و ازهمه جالبتر آیاتی که درباره اطعام مسکین ویتیم واسیر که درباره حضرت علی علیهالسلام وخانواده بزرگوار ایشان نقل شده است که افطار خود را در سه شب متوالی احسان کردند،(سوره انسان آیه 8تا12) میبینیم خداوند متعال آنها را مدح میفرماید، در حالیکه شاید نود درصد انسانها این مقدار احسان را افراط میدانند.
یا در آیات فراوانی که اگر بخواهیم نقل کنیم باید کتابی را تألیف کنیم، میفرماید کفار را دوست خود نگیرید یا آنها راضی نمیشوند مگر اینکه از آنها تبعیت کنی یا به کفار بگو از خشم خود بمیرید یا اینکه آنان دوست دارند که شما به زحمت بیفتید یا دوست دارند که شما کافر شوید، که این آیات آنقدر زیاد هستند که نیاز به آدرس دادن هم نیست و هر کس قرآن را تورق نماید، با این آیات روبرو میشود، در عینحال کسانی این رفتارها را در برابر کفار افراطگرایی میدانند.
بنابراین افراط واعتدال وتفریط را باید از قرآن بدست آورد نه از فکر وخیال وسلیقه خود، مگر اینکه باصداقت بگوییم که به این دین اعتقاد نداریم.
البته عدهای شاید بگویند، برداشت ما از دین اسلام اینگونه است نه اینکه بخواهیم ضددین عمل کنیم. در جواب این افراد میگوییم اگر شما اسلامشناس و صاحبنظر در این امر هستید، اشکالی ندارد، و گرنه کلاهتان پس معرکه است. و اگر هم با لفاظیها عدهای فریب بخورند وشما را صاحبنظر تصور کنند، خداوند را نمیتوانید گول بزنید.
------------------------
پی نوشت:
[1] لسان العرب،ج12 ص 498
نظرات
خیلی زیبا بود اقای امامی
اگر عدالت اسلامی در همه موارد اجتماعی با دستورات اسلام اجرا میشد بسیاری از جرائم و مشکلات گریبان خانواده ها و جوامع را نمیگرفت .
ممنونم. منتظر تذکرات علمی و مفید شما هستیم.
باسلام بر مجاهدان ومخلصان فی سبیل الله _ برداشت ها وقرائت های متفاوت از دین در مرحله اجرا اجراست که مشکل افرینی میکند وانگاه اختلافات شروع میشود وتنها هزینه اش بر مسلمین وارد میشود . همه مخلصانه وهدف واحد را میخواهند ولی یک گروه میگوید از این راه برویم وعده ای میگویند از ان راه حال فقیه بگوید از این راه برویم که نظرم بنظر این گروه نزدیکتر است ودر خاتمه فرض کنیم ومعلوم شود که انطرف مقابل نظرش درستر بوده اینجا چه میشود ؟ که عمده مشکل اینجاست . باتشکر برادر شما
گرچه خود را مخاطب این سلام نمی بینم ولی چون این ناقابل را مخاطب قرار دادید جواب عرض می کنم و علیکم السلام، در جایی که اختلاف نظر وجود دارد چکار باید کرد؟ رجوع به متخصص راهی عقلایی و عقلی است و در هر زمینه ای متخصص باید ملاک عمل قرار گیرد. و در صورت اختلاف متخصصان، متخصص برتر باید مقدم شود.همانطور که در تقلید از اعلم در احکام شرعی ذکر شده است.اما در هر چیزی مردم به متخصص رجوع می کنند مانندرجوع به دکتر ومهندس و حتی مکانیک ولی درمورد دین ومسائل دینی و سیاست دینی و فهم قرآن وروایات خیلی ها خود ادعای تخصص می کنند و با فکر وخیال خود عمل می کنند.
باعرض سلام و خسته نباشید وتشکر از مطالب بسیار خوبتان مطالبتان واقعا عالی بود
علیکم السلام ممنونم . التماس دعا
با عرض سلام خدمت اقای دکتر امامی مطالبتان واقعا عالی و زیبا بود
علیکم السلام. انشاءالله توفیق طلبگی داشته باشیم. موفق باشید.
سلام باتشکر از مقاله های متنوع و جذابتان واقعا عالی بود
علیکم السلام . از لطف شما متشکرم.
باسلام مجدد البته این بحث جهت روشن شدن مطب است ولاغیر . فرضا فقیه افرادی را بعنوان حال یا مشاور یا کارشناس برای خود دارد سخن اینجاست اشتباه فقیه را با توجه به اینکه بر او گوشتزد شده بود فرضا روند اقتصادی کشور دراینده مشکل زا خواهد شد .(که بعد از تحریم ها متوجه شدیم که درست بوده )وبعد اینهمه خسارت الان فقیه میگوید وقبول میکند که روی بنیه واستحکامات داخلی باید تاکید شود حال انکه ناقدان وکارشناسان گروه مقابل مدتها بود از روند اشتباه اقتصادی میگفتن سخن اینجاست که برداشت های مختلف در اجرا همچنان لاینحل میمونه واین روند همچنان در مباحث دیگر جریان دارد
علیکم السلام. آن فقیهی که مد نظر شماست از اول تأکیدش بر داخل و فعالیت داخل کشور بود. اگرچه در میان مسئولین، افرادی که اهل عمل به دستورات او باشد کم است. ضمنا اگر فقیه در جایی اشتباه کرد اشکالی ندارد چون معصوم که نیست. تعبد مهم است نه رسیدن به واقع. مانند اشتباه یک دکتر که اگر با روش صحیح و علمی عمل کرده بود در اشتباهش معذور می باشد.