درباره ارزش سکوت برایم توضیح دهید؟

پرسش: ارزش سکوت از نظر اسلام چيست؟

زبان يکي از نعمت هاي بزرگ الهي است. بي گمان هر کسي در اين آيات انفسي و آفاقي الهي توجه کند، هر دم معجزه اي در خود مي بيند که ايمان وي را به خدا و فلسفه آفرينش تقويت مي کند. زبان يکي از معجزات الهي است که هر دم با آن در تماس هستيم ولي چون غافل از تذکرات الهي مي باشيم ، هرگز از اين معجزات بهره اي نمي بريم و ايمان ما افزايش نمي يابد و عبوديت ما تقويت نمي گردد.

خداوند زبان را نعمتي بزرگ براي بشر بر شمرده است که با آن قدرت بيان آدمي تحقق مي يابد و زمينه براي خلافت و ربوبيت آدمي فراهم مي گردد. همين ارزش زبان است که آن را در جايگاه رفيعي نشانده است و اميرمومنان علي (ع) مي فرمايد : اللسان ميزان الانسان؛ زبان وسيله سنجش انسان است.(غرر الحکم، ص 46) به اين معنا که اگر بخواهيم ارزش انساني را بسنجيم مي بايست به سخنان وي توجه يابيم، زيرا سخنان وي نشان مي دهد که از نظر شخصيت تا چه اندازه در مسير کمالي رشد داشته و در کدام مقام عالي انساني نشسته است. از آن جايي که عقل هر کسي ميزان ارزش انساني وي را مشخص مي دارد مي توان از طريق سخن گفتن دريافت که اين شخص تا چه اندازه از عقل بهره برده است و چه مقدار توانسته است از خردمندي خود سود برده و رشد نمايد و در زندگي از آن استفاده کند. کسي که عقل وي کامل شد سخن وي کم و پر بها و گوهر مي شود؛ زيرا "تا مرد سخن نگفته باشد، عيب و هنرش نهفته باشد". کم گويي و گزيده گويي بيانگر کمال عقل است و کسي که گزيده گو باشد نشان مي دهد که تا چه اندازه از ميزان انسانيت يعني عقل بهره برده است: کلام الرجل ميزان عقله ، سخن مرد وسيله سنجش عقل اوست.(غررالحکم ، ص 573)

با اين مطالب دانسته شد که زبان و سخن تا چه اندازه از ارزش برخودار مي باشد؛ زيرا زبان و سخن، ملاک و معيار عقل و انسانيت آدمي است. از آن جايي که هر چيز با ارزش تري در معرض خطر فزون تري است، خداوند از آدمي خواسته است تا همواره نگهبان زبان خويش باشد و در پاسباني از آن دمي کوتاهي نورزد؛ زيرا هر آن چه آدمي بر زبان مي راند به نگهباني از سوي خداوند ثبت و ضبط مي شود و در دادگاه دادگر بدان رسيدگي شده و بازخواست مي گردد.(سوره ق، آيه 18) چنان که ميزان ارزش گذاري وي نيز همين سخنان خواهد بود. بر اين اساس است که خداوند به صراحت به گزيده گويي و خوب گويي توجه مي دهد و از کساني که در مسير ايمان و تقوا گام بر مي دارند مي خواهد تا به اين نکته توجه کنند و از مسير سخن درست بيرون نروند؛ زيرا از نظر قرآن، مومن واقعي کسي است که زبان خويش را نگه دارد و اگر به سخن در مي آيد جز سخن راست و درست و استوار نگويد.(احزاب، آيه 70)

پبامبر گرامي(ص) مي فرمايد که رهايي مومن در نگهداشت زبان خود است.(وسايل الشيعه، حر عاملي، ج 8 ، ص 533)؛ بنابراين کسي که مي خواهد از خسران و زيان ابدي و عذاب و خشم الهي رهايي يابد مي بايست به پاسباني از زبان خود اقدام کند؛ زيرا بسياري از گناهاني که خسران ابدي را به همراه دارد، برخاسته از زبان آدمي است. اگر کسي بخواهد تا سلامت در همه امور را دارا شود مي بايست سلامت خود را در حفظ زبان بجويد چنان که اميرمومنان (ع) بيان داشته است(الاثناعشريه ، حسيني عاملي، ص 21)؛ زيرا زبان موجب مي شود که شخص سلامت دين و دنياي خويش را از دست دهد؛ چرا که بسياري از بلايايي که انسان بدان دچار مي شود از زبان است(بحار الانوار، ج 71، ص 286) و بسياري از انسان ها که دچار هلاکت و نيستي شده اند به سبب آن بوده است که زبان خود نگه نداشتند.(غرر الحکم، آمدي، ص 550)

پيامبر گرامي (ص) مي فرمايد: هر که پر حرف باشد خطايش فراوان است و هر که خطايش فراوان باشد ، گناهانش بسيار است و هر که گناهانش بسيار باشد ، آتش دوزخ به وي سزاوارتر است

از اين روست که اميرمومنان علي (ع) مي فرمايد: خردمند کسي است که زبانش را در بند کشد: العاقل من عقل لسانه(غررالحکم، ص 20) و هم مساله سبب شده است که لقمان به فرزندش بفرمايد: پسرم اگر مي پنداري که سخن گفتن نقره است، خاموشي و سکوت زر و طلاست.(بحارالانوار، ج 71 ، ص 297)

حضرت عيسي (ع) در ارزش سکوت و خاموشي مي فرمايد: عبادت ده جز است که نه جزء آن در سکوت و جزء ديگر آن در فرار از مردم است.

برگرفته از پرسمان نهاد رهبری