امروزه زرتشتیان و پژوهشگران همگی معتقدند که اوستا کتابی است که در طول تاریخ دچار تحریف شده است. آن چنانکه در زمان ساسانیان و حتی قبل از آن، کتاب اوستا ۲۱ نسک (فصل، باب) داشت. اما امروزه مقدار بسیار اندکی از آن یعنی فقط به مقدار ۵ نسک از آن باقی مانده است (آن هم به صورت ناقص) و بقیه از بین رفته است. استاد پورداود می‌گوید...
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ امروزه زرتشتیان و پژوهشگران همگی معتقدند که اوستا کتابی است که در طول تاریخ دچار تحریف شده است. آن چنانکه در زمان ساسانیان و حتی قبل از آن، کتاب اوستا ۲۱ نسک (فصل، باب) داشت. اما امروزه مقدار بسیار اندکی از آن یعنی فقط به مقدار ۵ نسک از آن باقی مانده است (آن هم به صورت ناقص) و بقیه از بین رفته است. استاد پورداود می‌گوید: «اوستای هخامنشیان دارای ۸۱۵ فصل بوده است منقسم به ۲۱ کتاب و یا نسک در عهد ساسانیان وقتی که به جمع آوری اوستای پراکنده پرداختند فقط ۳۴۸ فصل به دست آمد. که آن راهم به ۲۱ نسک تقسیم کردند. دانشمند انگلیسی «وست» ۲۱ نسک ساسانیان را به ۳۴۵۷۰۰ کلمه تخمین کرده از این تعداد امروز ۸۳۰۰۰ کلمه در اوستای کنونی موجود است.» او می‌گوید: «اوستای امروزی یک چهارم اوستای روزگار ساسانی است».[1]
در طول تاریخ، دگرگونی‌ها و کم شدن‌هایی در کتاب اوستا اتفاق افتاده است. عده‌ای بدون اطلاع ادعا می‌کنند که کتاب و متون، توسط اعراب و اسکندر از بین رفته است. ولی «قراینی در دست داریم، که می‌توان گفت شریعت زردشتی در قرن نخستین تسلط اعراب تا حدی اصلاح شده و تغییر پیدا کرده است و زردشتیان خود مایل بوده‌اند، که بعضی از افسانه‌ها و اساطیر عامی و بعضی از اعتقاداتی را که در فصول اوستا ثبت شده بود، حذف کنند»[2] در مورد حذفیات اوستا و علت آن مطالب و نظرهایی توسط مورخین بیان شده است.[3]
آنچه در اینجا بحث می‌شود، درباره یکی از بخش‌های متون اوستا است. متن خرده اوستا یکی از بخش‌های اوستا هست که از دوران ساسانیان برای نیایش کردن در مراسم آیینی زرتشتیان به وسیله موبدان و توسط عامه مردم کاربرد داشته است.[4] این بخش از خرده اوستا بسیار خوانده می‌شود؛ چون مربوط به سلامتی و تندرستی هست. در این نیایش، از آفریدگار که اورمزد باشد، درخواست تندرستی در نام و زندگی و ... می‌کند، ولی قبل از آن به چندین نفر که نام آنها ذکر شده، شادباد می‌فرستند. این افراد عبارت از امشاسپندان و زرتشت و اوشیدر و اوشیدر ماه و سوشیانت و شاه بهرام و پشوتن و کیخسرو هستند.[5]
ولی وقتی امروزه، متن نیایش تندرستی در خرده اوستا مطالعه می‌شود، متوجه می‌شویم که نام این چند تن در این نیایش نیست، من جمله، اوشیدر و اوشیدر ماه و سوشیانت. وقتی علت این دگرگونی‌ها و حذف شدن‌ها بررسی می‌شود متوجه می‌شویم که علت اصلی آن نظرات شخصی چند تن از موبدان آیین زرتشت هستند. موبد فیروزگردی با بیان اینکه او تاکید نظر و پافشاری بر حذف نام‌های کیخسرو پادشاه و اشیدرماه و اشیدربامی از اوستای تندرستی ندارد، این ویرایش در کتاب خرده اوستای تهیه شده توسط وی را، در راستای هم‌اندیشی و مصوبه انجمن موبدان در سال 1361 خورشیدی عنوان کرده است. بر پایه دستور نشست یاد شده، که توسط موبد فیروزگری به کارگروه دینی ارائه شده است، در دهم شهریور سال 1361 خورشیدی، پس از نشست‌های پی در پی که در انجمن زرتشتیان تهران با کارشناسان و معلمین دینی وقت گفتگو گردید؛ در انجمن موبدان گروهی با باشندگی موبد اردشیر آذرگشسب، موبد فیروز آذرگشسب، موبد رستم شهزادی، موبد سهراب خدابخشی و اردشیر جهانیان تشکیل می‌شود تا با همکاری موبد هرمزدیار موبد نامدار خورشیدیان (از آموزگاران دبیرستان فیروزبهرام و رابط دینی انجمن‌ها) اختلاف‌های واژگانی میان چاپ‌های گوناگون خرده اوستا برطرف و همچنین دیگر تغییرات پیشنهادی در اختیار دانش‌آموزان و کلاس‌های دینی قرار بگیرد.[6]
نکته: موبد فیروزگردی بیان می‌دارد که تاکیدی برای حذف این نام‌ها نبوده است، ولی باید به این موبد گفت، دقیقاً همین نام‌ها حذف شده است. می‌توان یکی از علت آن را، هرچند موبدان به آن تصریح نکرده‌اند چنین دانست: اوشیدر و اوشیدرماه و سوشیانت، سه منجی و موعودی هستند که در کتاب‌های دینی زرتشت به آنها اشاره شده است. این سه منجی، طبق متون، در زمان‌های معینی ظهور می‌کنند و عدالت را برپا می‌کنند. آخرین نفر همان سوشیانت هست که در آخرالزمان ظهور خواهد کرد.[7] طبق این متون، هر کدام از این سوشیانت‌ها باید در زمان خاصی ظهور می‌کردند، از باب نمونه، اولین سوشیانت که اوشیدر نام دارد، باید هزار سال بعد از ظهور زرتشت، می‌آمده ولی، در آن زمان کسی که خصوصیات منجی در آیین زرتشت داشته باشد، نیامد و همین امر، ضربه شدیدی به طرفداران و پیروان این آیین وارد کرد.[8]
پی نوشت:
[1]. بنگرید به «رهبران زرتشتی و تحریف عمدی اوستا»
[2]. ایران در زمان ساسانیان نوشته آرتور کریستین سن، صفحه ۲۰۸ ، نشر دنیای کتاب، چاپ ششم
[3]. بنگرید به «ریزش متون اوستایی به مانند برگ‌های پاییزی در فصل‌های تاریخ»
[4].کتاب خرده اوستا، ترجمه رشید شهمردان، پیشگفتار، نشر 1372
[5]. همان، بخش نیایش تندرستی
[6]. بنگرید به «توضیحی پیرامون دگرگونی اوستای تندرستی»
[7]. برگرفته از کتاب بندهش، فصل 30
[8]. کتاب زرتشتیان باور ها و آداب دینی آنها، نوشته مری بویس، ترجمه عسکر بهرامی، بخش، سده 16 و 17، صفویه