رابطه انسان با قرآن چگونه رابطه ای است؟

پرسش: رابطه انسان با قرآن چگونه رابطه ای است؟

قرآن مانند جهان وانسان از تجليات و نشانه های علم و قدرت بي نهايت پروردگار عالميان است[1] که به صورت وحي - که نشانه ی ارتباط انسان با ماوراء است – بر قلب وجان انسان كامل وآخرين پیامبر و فرستاده الهي محمد مصطفي(ص) نازل شده و در دسترس همگان قرار گرفته تا هرکس، درهرکجا و با هرموقعيت ومقامي از اين مائده وسفره گسترده،جهاني وجاوداني به قدر وسع و تلاش خود بهره گيرد.
از آيات قرآن و بيانات معصومين(عليهم السلام) در رابطه با فلسفه خلقت انسان، هدف از بعثت انبياء و نزول کتاب هاي آسماني استفاده مي شود که رابطه ي انسان با قرآن نازل شده و تجلی یافته،فطري و سرشتی است یعنی همراه با یک کشش و گرایش درونی به حق و پیام وحیانی حقاست. و بر مقتضای عقل سلیم و نیاز او است و چیزی بر خلاف مصالح و مفاسد، و حقایق و واقعیات زندگی انسان در آن وجود ندارد.
به بيان ديگر، رابطه انسان با قرآن تذکري، هدايتي و اتمام حجتي است،يعني قرآن براي یاد آوری آنچه درفطرت انسان نهاده شده، و براي خروج انسان از نارسایی و حیران عقل در بحرانها وهدايت او به سوي کمال و براي اتمام حجت بر بهانه هاي انسان در مقابل خداوند نازل شده است.[2]
به بيان سوم، قرآن مجيد به منظور هدايت همگان نازل شدهاست. وهمه انسان هايى كه در روى زمين و درگستره زمان به سرمى برند می توانند با آن ارتباط برقرار کرده و ازنور رهنمود آن برخوردارشوند.در این ارتباط، زبان ظاهري قرآن گر چه به طورطبيعي و مانند كتابهاي آسماني ديگر به زبان پيامبرمبعوث شده وقومش است، اماپيامهای آن فطري و آموزه های آن عقلي است، وپيامهای فطري و آموزه های عقلي براي كل انسانها درهر زمان ومكان مي باشد.
اما در رابطه ی انسان با قرآن، چهار محور ارتباطی او در زندگی ذکر، تبیین و سامان داده شده، که عبارت است از:[3]
الف. رابطه انسان باخدا:
بسياري ازآيات قرآن كريم مربوط به تنظيم رابطه انسان با مبدأ هستي است وسعي شده تا راه‌ها وبرنامه‌هاي عبوديت و نزديكي به خدا را به او نشان دهد. بيان انواع عبادات مانند نماز، روزه، حج وگشايش باب دعا از اين قبيل است. براين اساس قرآن انسان مسلمان را هدف‌مند مي‌كند و ازپوچي‌ و سرگرداني نجات مي‌دهد. زيرا توجه وي را به آغازجهان وانتهاي آن (معاد) معطوف مي‌دارد.

ب. رابطه انسان باخود:
برخي ازآيات قرآن انسان را دعوت به خودشناسي وعدم فراموشي ازخود مي‌كند وانسان را ازظلم به خويش برحذر مي‌دارد. قرآن گناهاني مثل شرك راظلم به خود مي‌داند. اين دعوت به شناخت ودوري ازآلودگي، زمينه رابراي رشد وتعالي انسان فراهم مي‌كند.

ج.رابطه انسان با طبيعت:
بيش از 750 آيه قرآن مربوط به توجه به طبيعت وخداشناسي از راه جهان است[4]. قرآن كريم انسان را به انديشه درآسمان، زمين، موجودات زنده وحتي غذاي خويش دعوت مي‌كند. قرآن اشاره‌ها و مثال‌هايي ازمسايل علمي مي‌زند كه قرن‌ها بعدحقيقت آن‌ها ثابت مي‌شود (مثل زوجيت گياهان). كتاب خدا انسان را به بهره‌برداري معقول ازطبيعت فرا مي‌خواند واز او مي‌خواهد كه از چيزهاي پاكيزه آن بخورد.
قرآن جهان طبيعت را آيات الهي معرفي مي‌كندوبدين ترتيبجهان را براي انسان معنادار مي‌كند.

د.رابطه انسان باخلق:
مهم‌ترين محوري كه انسان درزندگي روزمره با آن درگير است، رابطه وي با خلق است. قرآن آيات زيادي در اين مورد ارايه كرده است كه به پاره‌اي ازآنها اشاره مي‌كنيم:
حقوق زن وشوهر، حقوق فرزندان و والدين، حق مالكيت، حلال بودن معامله وحرام بودن ربا، ارث افراد از همديگر، حقوق كيفري وجزايي مانند قصاص وحدود، ولايت و اطاعت ازپيامبرصلي الله عليه وآله وجانشينان به حق او در امورسياسي وغيره، اخلاق فردي و اجتماعي، دعوت به قسط وعدل، دستوربه جنگ ودفاع (جهاد)، امربه معروف و نهي ازمنكر.

پی نوشت ها :
[1] عليّ (عليه السلام) در بياني مي فرمايند: « خداوند سبحان براي انسانها در کتابش(قرآن) تجلّى نموده بى آن كه او را به چشم بصر بتوانند مشاهده كنند، و به چشم بصيرت به كُنه ذاتش پى ببرند: « فَتَجلّى لهم سبحانه فى كتابه من غير ان يكونوا رَأوْهُ بما أراهُم مِن قُدْرَته». نهج البلاغه، ترجمه مرحوم محمد دشتي، خطبه 147؛ قرآن در نهج البلاغه، آیت الله عبد الله جوادی آملی.
[2]جهت آشنایی بیشتر با جایگاه و اهمیت فطرت و عقل، ر. ک: فطرت، شهید آیت الله مرتضی مطهری(ره)؛ فطرت در قرآن، از استاد آیت الله عبد الله جوادی آملی؛ منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، از آیت الله جوادی آملی.
[3]ر. ک: مقدمه کتاب مفاتیح الحیات، آیت الله جوادی آملی.
[4]- پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، محمد علی رضایی اصفهانی.

برگرفته شده از سایت پرسش و پاسخ نهاد رهبری.