روایات زیادی از ائمه معصومین(علیهم‌السلام) به دست ما رسیده که قبر امام علی(علیه‌السلام) در نجف اشرف است.
شبهه: گروهی مدعی شده‌اند که قبر امام علی(علیه‌السلام) مشخص نیست، و این افراد برای ادعای خویش ابتدا به حدیثی از امام صادق(علیه‌السلام) استشهاد کرده‌اند که ایشان فرموده‌اند: «على ابن ابيطالب(ع) توصيه كرد پس از درگذشتش، جسدش به طور سرى به خاك سپرده شود. زيرا او پروا داشت كه خوارج و يا ديگران قبر او را باز كنند و به بدنش بی‌احترامی کنند». سپس از سفرنامه «توماس فورستر» مطلبی را نقل می‌کنند که وی در مورد مدینه می‌گوید: «در آن سوى مسجد پيامبر(ص) دو ارامگاه وجود دارد كه با پارچه سبز پوشيده شده و در يكى از آن‌ها فاطمه(س) دختر محمد(ص) و در ديگرى على(ع) همسر او دفن شده است». سپس اقوال مختلفی را بدون سند ذکر می‌کند که مکان‌های مختلفی را به عنوان محل دفن آن حضرت نام برده‌اند، در نهایت از کتاب دايره المعارف مذهب می‌نويسد: «علی‌بن‌ابيطالب(ع) در مزار شريف در كشور افغانستان دفن شده است» و در پایان می‌گویند: حال بايد از شيعيان پرسيد كدام مقبره حاوى جسد امام اولتان است و كدام مقبره خالى از جسد؟
پاسخ:
در این شبهه چند کار انجام شده است از جمله اینکه، ابتدا به مخفی بودن قبر امام علی(علیه‌السلام) اشاره شده است که مطلب صحیحی است، ولی در ادامه مطلبی بیان می‌شود که هیچ منبعی برای آن ذکر نشده، به همین خاطر نمی‌تواند سند هیچ‌کدام از مطالب را جسجو کرد و صحت و سقم آن‌ها را مورد ارزیابی قرار داد، به عنوان نمونه ما هر قدر جستجو کرد، سفرنامه‌ای از «توماس فورستو» پیدا نکردیم، همانگونه که مطلبی در مورد دایره المعارف مذهب نیز نیافتیم تا در مرحله بعد بتوانیم بگوییم این مطلب از کجا و چگونه به دست ما رسیده است؛ از این‌رو نظر شیعه در مورد محل دفن امیرالمومنین(علیه‌السلام) را بیان می‌کنیم، تا نگارنده با در دست داشتن حق، باطل را نابود کند.
اهل تسنن و شیعه اعتقاد دارد که در ابتدا قبر حضرت مخفی بوده، و بعدها مشخص شد و علت مخفی بودن آن نیز ترس از جسارت مخالفین آن حضرت بوده است.[1] از سوی دیگر طبیعی است که بنی امیه به خاطر آنکه بتواند آرامگاه حضرت را پیدا کند، اقدام به شایعه پراکنی می‌کند تا عکس العمل شیعیان در این زمینه را ببیند و به گونه‌ای قبر آن حضرت را پیدا کند، به همین خاطر خیلی از اقوالی که در تاریخ بیان شده است هیچ سند معتبری ندارد.
روایات فراوانی به دست ما رسیده است که نشان می‌دهد که بعد از دوران بنی‌امیه و در ابتدای عباسیان که آزادی نسبی برای دوست‌داران اهل بیت(علیهم‌السلام) به وجود آمد، امامان شیعه قبر آن حضرت را به پیروان خویش نشان دادند؛ به طور مثال امام صادق(علیه‌السلام) اولین فردی است که به صورت عمومی چنین کاری را انجام داده و به همراه «صفوان بن مهران جمّال» به زیارت قبر حضرت می‌رود و می‌فرماید این مکان محل دفت امیرالمومنین(علیه‌السلام) است و به زودی محل رفت و آمد شیعیان خواهد شد.[2] حتی امام صادق(علیه‌السلام) به پیروان خویش زیارت نامه آن حضرت را تعلیم داد.[3]
علاوه بر این روایات، دیدگاه علمای بزرگ شیعه مانند شیخ مفید[5] علی بن عیسی الإربلی[6] دیلمى از علماى قرن هشتم [7] علامه مجلسی[8] بر این اعتقادند که همین مکان کنون، محل دفن حضرت است و بر این مساله ادعای اجماع شده است.
علاوه بر علمای شیعه، برخی از علمای اهل سنت نیز مانند ابن حزم آندلسی[9]، ابوالغنائم ابن النرسی[10]، ابن اثیر [11] و ... نیز قائل به این هستند که نجف اشرف مرقد مطهر آن حضرت است.
اما در مورد مزار شریف افغانستان، که در این شبهه به عنوان مرقد آن حضرت معرفی شده است، اشکالات متعددی وارد است که خوانندگان را به نوشته‌هایی که در این زمینه وجود دارد ارجاع می‌دهیم.[12] و از بررسی آن به خاطر طولانی شدن بحث از سویی صحیح نبودن این قول خود داری می‌کنیم.
_________________________________
پی‌نوشت
[1]. برای مطالعه بیشتر به این قسمت مراجعه کنید.
[2]. الغارات، ثقفى، ابراهيم بن محمد بن سعيد بن هلال، انجمن آثار ملى، 1395 ق،ج2، ص851.
[3]. المزار الكبیر، المشهدی الحائری، أبو عبد الله محمد بن جعفر بن علی، القیوم، 1419، ص205.
[4]. الغارات،ج2، ص862.
[5]. الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد،الشیخ المفید، محمد بن محمد بن النعمان، دار المفید 1414هـ - 1993 م، ج1، ص10.
[6]. كشف الغمة فی معرفة الأئمة،الإربلی، أبی الحسن علی بن عیسی بن أبی الفتح، دار الأضواء، 1985م، ج2، ص66.
[7]. إرشاد القلوب المنجی من عمل به من ألیم العقاب، الدّیلمی، الحسن بن أبی الحسن محمد، مركز الأبحاث العقائدیة، ج51، ص13.
[8]. بحار الأنوار، المجلسی، محمد باقر،مؤسسة الوفاء، 1403هـ - 1983م، ج 42، ص338.
[9]. أسماء الخلفاء والولاة وذكر مددهم، الأندلسی، أبو محمد علی بن أحمد بن سعید بن حزم، المؤسسة العربیة للدراسات والنشر، 1987م، ج2، ص162.
[10]. المنتظم فی تاریخ الملوك والأمم،الجوزی، عبد الرحمن بن علی بن محمد بن الجوزی أبو الفرج، دار صادر- بیروت –الطبعة الأولى،ج17، ص151.
[11]. الكامل فی التاریخ، ابن أثیر الجزری، عز الدین بن الأثیر أبی الحسن علی بن محمد، دار الكتب العلمیة- بیروت، الطبعة الثانیة، 1415هـ.،ج3، ص396.
[12]. به این قسمت مراجعه کنید.
** برای مطالعه بیشتر در این موضوع به این مطلب مراجعه کنید.
شبهه: برخی ادعا کرده‌اند که سندی برای قبر امام علی(علیه‌السلام) در نجف اشرف وجود ندارد.
جواب: بر خلاف این ادعا، روایات متعددی از ائمه معصومین(علیهم‌السلام) در این زمینه وجود دارد، علاوه بر این علمای زیادی از شیعه و اهل سنت به این مطلب توافق دارند.
نظرات