-در جوانی، ارزشمدترین قطعه زندگی خود را فدای ارزشمندترین دوست و محبوب بی همتای خود کنیم.
دوران جوانی بی تردید ارزشمندترین مقطع از عمر انسان ها به شمار می رود زیرا در جوانی است که آمادگی روحی و جسمی در اوج قرار دارد و به همین سبب بندگی و جلب رضایت الهی می تواند آسان تر و سریع تر اتفاق بیافتد؛ از این رو، رسول خدا صلّی الله علیه و آله می فرمایند: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى خَلَقَ مَلَكاً يَنْزِلُ فِي كُلِّ لَيْلَةٍ يُنَادِي يَا أَبْنَاءَ الْعِشْرِينَ جِدُّوا وَ اجْتَهِدُوا؛ [1] خدا فرشته اى آفریده كه هر شب از عرش فرود می آيد و ندا کند: اى بيست ساله ها! جدّیت و تلاش داشته باشید». در این نوشتار با مرور احادیث نورانی پیامبر مهربانی ها حضرت محمّد صلّی الله علیه و آله، به برخی از کارهایی که جوان را در نزد خدای متعال به شکل ویژه مورد توجه قرار می دهد اشاره می کنیم.
جوانی ام فدای خدا
هر چه دارایی‌ای که انسان در راه خدا نثار می کند از ارزش بیشتری برخوردار باشد، اثر بیشتری در جلب رضایت الهی و تقرب به سوی او خواهد داشت زیرا خداوند به هیچ چیزی نیاز ندارد و انفاق چیزهای ارزشمندتر، تنها به سود خود انفاق کننده خواهد بود؛ چنان که قرآن کریم می فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَيِّباتِ ما كَسَبْتُمْ وَ مِمَّا أَخْرَجْنا لَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ لا تَيَمَّمُوا الْخَبيثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَ لَسْتُمْ بِآخِذيهِ إِلاَّ أَنْ تُغْمِضُوا فيهِ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَميد؛ [2] اى كسانى كه ايمان آورده ايد، از چيزهاى پاكيزه اى كه به دست آورده ايد، و از آن چه براى شما از زمين برآورده ايم، انفاق كنيد، و در پى ناپاكِ آن نرويد كه [از آن] انفاق نماييد، در حالى كه آن را [اگر به خودتان مى دادند] جز با چشم پوشى [و بى ميلى] نسبت به آن، نمى گرفتيد، و بدانيد كه خداوند، بى نياز ستوده [صفات] است.»
به همین خاطر است که شهیدان در نزد خدای متعال جایگاه ویژه ای دارند زیرا ارزشمندترین دارایی خود یعنی جانشان را در راه خدا فدا کرده‌اند. در همین راستا، از بین مقاطع مختلف زندگی انسان، دوران جوانی، که فصل نشاط و شادابی و اوج توان جسمی و روحی انسان است ارزشمندترین بخش زندگی انسان دانسته می شود؛ از این رو، اگر کسی جوانی خود را وقف اطاعت خدا کند محبوب ویژه خدا می شود؛ چنان که رسول خدا صلّی الله علیه و آله می فرمایند: «إنَّ اللّهَ تَعالى يُحِبُّ الشّابَّ الَّذي يُفني شَبابَهُ في طاعَةِ اللّهِ تَعالى؛ [3] خداوند متعال، جوانى را كه جوانى اش را در راه بندگى خدا سپرى كند، دوست مى دارد.»
زیبایی ام مال خدا
یکی دیگر از عواملی که موجب فزونی محبت خداوند به بنده خود می شود آن است که از آزمون های خاص و دشواری که بر سر راه او قرار می گیرد با سربلندی بیرون آید. دوران جوانی نقطه کانونی آزمون های الهی است. زیبارویی در جوانی، آبستن آزمون های دشوار الهی است. جوان زیبارویی که زیبایی اش او را نفریبد و از راه طاعت الهی به سوی معصیت نکشاند شایسته تقدیر و تجلیل ویژه الهی خواهد بود. پیامبر مهربانی ها در این باره می فرمایند: «إِنَّ أَحَبَّ اْلخَلائِقِ إِلَى اللّه عَزَّوَجَلَّ شابٌّ حَدَثُ السِّنِّ فى صُوْرَةٍ حَسَنَهٍ جـَعَلَ شبابهُ وَجمالَهُ لِلّهِ وَطاعتِهِ، ذالِكَ الَّذى يُباهى بِهِ الرَّحْمنُ مَلائِكَتَهُ، يَقولُ: هذا عبْدى حقّا؛ [4] دوست داشتنى ترين مخلوقات پيش خداوند متعال نوجوانی زيبارو است كه جوانى و جمال خويش را، براى خدا و در طاعت خدا قرار دهد. خداوند به چنين نوجوانى بر فرشتگان مى بالد و مى فرمايد: حقا كه اين نوجوان بنده من است.»
جوان با تدبیر
جوانی با همه نقاط قوتی که دارد چالش هایی نیز آن را تهدید می کند که یکی از آن ها ناپختگی و نسنجیده عمل کردن است. از این رو، جوانی که بتواند عقل و تدبیر خود را به کار بسته و احساسات خود را مطیع عقل خود گرداند مورد توجه ویژه خدای متعال قرار خواهد گرفت.
او در این باره می تواند از تجربه و تدبیر پیران و انسان های مجرّب استفاده کند تا به تکرار تجربه دیگران گرفتار نشود. رسول گرامی اسلام در این باره نیز می فرمایند: «خَيْرُ شَبَابِكُمْ مَنْ تَشَبَّهَ بِكُهُولِكُمْ وَ شَرُّ كُهُولِكُمْ مَنْ تَشَبَّهَ بِشَبَابِكُم؛ [5] بهترين جوانان شما آنانند كه رفتارشان مثل رفتار پيرمردان، پخته و سنجيده باشد و بدترين پيران، كسانى اند كه چون جوانان شما رفتار كنند.»
توبه جوان
یکی دیگر از ویژگی های مثبتی که در صورت انجام در جوانی، ارزش بسیار بیشتری داشته و تجلیل ویژه خدای متعال را به دنبال خواهد داشت، توبه و بازگشت از گناهان است. رسول خدا صلّی الله علیه و آله می فرمایند: «إنَّ اللّه تَعالی یُحِبُّ الشّابَّ التّائِبَ؛ [6] به راستی که خداوند، جوان توبه کننده را دوست می دارد.»
احترام به کهنسالان
یکی از آفت های نشاط و بالندگی جوانی آن است که می تواند جوان را به خود مغرور کرده و او را از احترام به کهنسالان بازدارد. جوانی که در جوانی احترام پیران را نگاه دارد نزد خدای متعال ارج و منزلت خواهد داشت چنان که رسول خدا صلّی الله علیه و آله می فرمایند: «مَا أَكْرَمَ شَابٌّ شَيْخاً لِسِنِّهِ إِلَّا قَيَّضَ اللَّهُ لَهُ عِنْدَ كِبَرِ سِنِّهِ مَنْ يُكْرِمُه؛ [7] هيچ جوانى، کهنسالی را به خاطر پيرى او احترام نمى كند مگر اين كه خدا كسى را از پيش آماده مى كند تا آن جوان را هنگام پيرى گرامى دارد و احترام كند.»
به طور کلی، خوبی هایی که در جوانی صورت می پذیرد از ارزش بیشتری نزد خدای متعال برخوردارند زیرا بیشترین اسباب تحریک انسان به گناه و غفلت از یاد خدا در این دوران اتفاق می افتد.
پی نوشت
[1] ديلمى، حسن بن محمد، إرشاد القلوب إلى الصواب( للديلمي)، ناشر: الشريف الرضي، قم، 1412 ق، ج 1، ص 32.
[2] سوره بقره، آیه 267.
[3] كنز العمّال : ج 15، ص 776، ح 43060.
[4] المتقي الهندي، كنز العمال؛ ج15، ص 785، ح 43103.
[5] طبرسى، حسن بن فضل، مكارم الأخلاق - قم، چاپ: چهارم، 1412 ق / 1370 ش، ص 118.
[6] المتقي الهندي، كنز العمال؛ ج 4، ص 209، ح 10185.
[7] طبرسى، على بن حسن، مشكاة الأنوار في غرر الأخبار - نجف، چاپ: دوم، 1385ق / 1965م / 1344ش، ص168.
جوانی، ارزشمندترین قطعه زندگی هر کسی است. به همین خاطر، هر نوع بندگی و اطاعت و خودسازی در این مقطع زمانی از ارزش بیشتری نسبت به دیگر مقاطع زندگی برخوردار است تا جایی که برخی از کارهای شایسته در جوانی موجب می شود خدای متعال به بنده خود مباهات کند.