همت جدی و شجاعت، حلقه‌ی مفقوده‌ی تغییر در اقتصاد و معیشت

همت، شجاعت و اهتمام جدی و پیگیری مسائل، شاه‌ بیت و شاه کلید سخنان روزگذشته‌ی مقام معظم رهبری [1] در دیدار با شورای عالی هماهنگی اقتصادی کشور بود. با مشکلات ایجاد شده‌ داخلی و خارجی از تشدید تحریم‌ها گرفته تا نوسانات قیمت کالا و نبود مدیریت کافی، موجب گردید رهبری خود ورود کرده و نکاتی را به مسئولان اقتصادی و سران قوا گوشزد کنند.

مقام معظم رهبری، هدف از برگزاری این جلسه را بیان راهکارهای عملی، در کوتاه ‌مدت و تأثیر آن در زندگی مردم بیان داشتند.
آنچه از سخنان رهبری می‌توان دریافت این است که مشکلات امروز به اعتراف خود مدیران و کارشناسان اقتصادی راه برون رفت دارد و لازمه‌ی اجرای این راهکارهای عملی و تأثیرگذاری آنها، همت جدی و تلاش پیگیر رؤسای قوا و مسئولان مرتبط با سه قوه در تشکیلات و سازمان‌های آنها است. در این مجال باتوجه به مشکلات اقتصادی و معیشتی، راهکارهای عملی برای تلاش در دو عرصه‌ی خارجی و داخلی مورد تحلیل واقع می‌گردد.
 
ـ عرصه‌ی خارجی
امروز مورد اعتراف تمام کارشناسان است که مشکل اصلی کشور تحریم‌های ظالمانه‌ای است که در چند سال گذشته تشدید شده است. برای مقابله با این تحریم‌ها و جلوگیری از اثرگذاری آن بر اقتصاد کشور، چند راهبرد وجود دارد.
راهبرد اول «دور زدن تحریم» و راهبرد دوم «برداشتن تحریم»است.

دور زدن تحریم که توسط دولت دهم هم پیگیری می‌شد، شاید بتواند در کوتاه مدت به کشور کمک کند، اما به دلائل مختلفی مانند، ریسک بالای مسیرهای غیررسمی و غیرمتعارف و امکان بالای فسادزایی، پس از مدتی ناکارآمد شد. همچنین راهبرد برداشتن تحریم که در دولت یازدهم و دوازدهم تجربه شد، به دلیل مخالفت ریشه‌ای و بنیادین دشمنان با نظام جمهوری اسلامی ایران، به جایی نرسید و پس از مدت‌ها تلاش برای مذاکره، در قالب قرارداد برجام، سعی در برداشتن تحریم‌ها داشت و شاهد بودیم که دولت آمریکا آن را زیر پا گذاشت.

لذا این دو راهبرد نمی‌تواند، کمکی برای رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی کشور باشد. اما به غیر از این دو راهبرد، از کارهای دیگری نیز می‌توان بهره برد که باتوجه به تاکیدات مقام معظم رهبری نیاز به همت و تلاش مسئولان دارد. از آن جمله می‌توان به این موارد ذیل اشاره کرد:
ـ فروش فرآورده‌های نفتی به‌جای خام فروشی
ازجمله مزایای این طرح می‌توان جذب مشتری‌های خرد بیشتر، تولید و ایجاد پالایشگاه‌های پتروشیمی در کشور که منجر به اشتغال، فرصت سرمایه گذاری برای مردم و جذب نقدینگی سرگردان کشور، ایجاد ارزش افزوده بیشتر در صنایع پایین دست پتروشیمی می‌گردد.
ـ فروش نفت در بورس
با توجه به ناشناخته ماندن خریداران در بورس یکی از بهترین راهکارها برای کم کردن اثرات تحریمی در کشور، سرمایه‌گذاری دولت برای رونق بخشیدن به بورس و خرید و فروش نفت در بازارهای بورسی است. براین اساس مقام معظم رهبری نیز تاکید می‌کنند که برای علاج تحریم‌ها دو مسیر «خنثی‌سازی تحریم‌ها و غلبه بر آنها» و «رفع تحریم» وجود دارد، البته ما مسیر رفع تحریم را یک‌بار امتحان و چند سال مذاکره کردیم اما به نتیجه‌ای نرسید. لذا در کوتاه مدت می‌توان از ظرفیت‌های موجود در کشورهای همسایه‌ی همسو با ایران و همچنین آمریکای جنوبی مانند ونزوئلا و اوروگوئه و... برای پیش برد مصالح کشور بهره برد که مثال بارز آن صاردات فرآورده‌های نفتی و بنزین به کشور ونزوئلا است. 

ـ عرصه‌ی داخلی
آنچه امروز به وضوح مشاهده می‌شود، نبود مدیریت و نظارت کافی مسئولین اجرایی کشور برای پایداری و جلوگیری از نوسانات اقتصادی و معیشتی است و معمولا عدم نظارت‌، نبود هماهنگی بین وزارت‌خانه‌هایی مانند صمت و اقتصاد و بانک مرکزی و نهادهای زیر مجموعه‌ای آنها و همچنین نبود راهبردهای کوتاه مدت و میان مدت، عادت به کارهای روزمرّگی مسئولان اجرایی، مشکلات را در کشور دو چندان می‌کند. 

بهترین راه برای ثبات اقتصاد، تنها تلاش مسئولین برای هماهنگی بیشتر است و این امر نیز نیاز به همت و تلاش مدیران دارد. از طرفی سیاست‌های مدیران اجرایی دولت روحانی که معمولا معطوف به خارج از کشور است و بخاطر عدم توجه به اسناد بالادستی و اقتصاد مقاومتی که منجر به جذب سرمایه و استفاده‌ی نهادینه از ظرفیت‌های موجود در کشور می‌شود، دلیل مشکلات و نوسنات در اقتصاد و معیشت است. لذا شاهدیم که با کوچکترین نوسان ارزی و بین‌المللی، معیشت مردم تحت‌الاشعاع قرار داده می‌شود.

براین اساس آقای روحانی لازم است در این مدت باقی مانده دولت دوازدهم، از اتاق شیشه‌ای خود خارج شده و با نظارت مستقیم بر نهادها و وزارت خانه‌های متبوع خود، هرگونه ناهماهنگی‌ها را رفع و با ایجاد سازوکارهای متناسب مانند: پیگیری معوقات بانکی، کنترل واردات، مقابله با قاچاق، رشد پایه‌های مالیاتی با برنامه‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت با همت و تلاش بر مشکلات اقتصادی و معیشتی غلبه کند.