-امام علی علیه السلام می فرماید: «مراقب باش که سوء‌ظن بر تو غلبه پیدا نکند، به درستى که بدگمانى هیچ رفاقتى را باقی نمی گذارد.»
در دنیای مدرن امروزی که سبک زندگی ها به بهانه عصر تکنولوژی تغییر یافته، این تغییر هر چند در بعضی موارد بجا بوده و مقاومت در مقابل آن موجبات طرد اجتماع را فراهم می آورد اما از آنجا که نوع بشر اهل تجزیه و تحلیل نیست و یا موجودی توجیه گر است [1] ، به بهانه تجدد و عصر مدرن، این تغییر را در همه زوایای زندگی روا می داند؛ حتی در امورات انسانی و فطری که از ضوابط ثابتی پیروی می کنند و مقید به زمان گذشته و حال و آینده نیست. و همین تسری نسنجیده باعث معضلاتی در جامعه بشری شده که تبعات منفی آن به خود شخص یا روح اجتماعی بر می گردد.
یکی از معضلات خانواده ها در روابط زناشویی، عدم اعتماد زوجین است که خود این معضل، ناشی از همان تغییر سبک زندگی در روابط بین زن و مرد است که به بهانه تجددگرایی یا عصر مدرن، ضوابطی که شرع مقدس بنا به مباحث انسان شناسی و جامعه شناسی طبق مصالح و مفاسدی برای بشر وضع کرده، زیر پا گذاشته شده است. شاید بتوان برخلاف گذشته، در عصر کنونی نتیجه انکار عملی شرع در روابط زن و مرد را به بهانه تجددگرایی به طور ملموس در جامعه مشاهده کرد. وقتی زن نسبت به مرد و مرد نسبت به زن با مشاهده مکرر بی اعتمادی ها در جامعه، به طور طبیعی نسبت به هم مشکوک و بی اعتماد شوند، آرامش روانی زوجین از آن ها سلب می شود و این سلب آرامش ممکن است به تمام زوایای زندگی خانوادگی حتی بر انگیزه زن در تربیت فرزند نیز مؤثر واقع شود . امام علی علیه السلام می فرماید: «مراقب باش که سوء‌ظن بر تو غلبه پیدا نکند، به درستى که بدگمانى هیچ رفاقتى را باقی نمی گذارد.» [2] هر چند اسلام در همین فضای مشکوک هم دستورالعمل هایی دارد [3] اما باز هم حس اطمینانِ قلب نسبت به هم حاصل نمی شود.
ضرورت اعتماد به عنوان شیرازه اصیل در روابط زناشویی
همان طور که بی اعتمادی در رابطه، سم مهلکی برای روابط زناشویی است و آدمی را از لذت زندگی و مایه آرامشی که خدا در امر ازدواج برای زوجین به ارمغان آورده -و این سکینه و آرامش را به عنوان آیه و نشانه هستی به خود نسبت داده [4]- محروم می کند، از آن طرف اعتماد در رابطه و حس تملک انحصاری، مایه نشاط و لازمه یک ازدواج موفق است.
خدا در قرآن، زن و شوهر را در تشبیه بسیار زیبایی نسبت به هم به عنوان «لباس» تعبیر کرده است [5] که نکات بسیار زیادی از این تشبیه برداشت می شود. یکی از این نکات، اعتمادی است که باید زن و شوهر نسبت به هم داشته باشند که این اعتماد مایه آرامش خواهد بود؛ همانطور که شخص هنگامی در لباس خود آرامش خواهد داشت که به لباس و کارایی آن اعتماد داشته باشد.
عوامل سلب اعتماد:
1.دروغگویی:
وقتی زن یا شوهر در مراودات و امورات بیرون از محیط خانه، مکرر مرتکب دروغ شوند که برخی مواقع این دروغگویی نه بر اساس تجسس و سین جین کردن، بلکه طبق روال طبیعی مکالمات از ناهمگونی بعضی رفتارها کشف می شود، به شدت به علقه روابط زناشویی صدمه می زند. اگر یادی از درس «چوپان دروغگو» کنیم، پیامی که از این داستان برداشت می شود این بود که «اعتماد، مایه پویایی و حرکت است و دروغگویی، ویرانگر اعتماد و در نتیجه موجب توقف و ایستایی می شود»
2.عمل نکردن به موازین شرعی در روابط زن و مرد:
خلوت کردن با نامحرم، ابراز علاقه نسبت به نامحرم، بزله گویی ها در محافل و گعده های دوستانه در رابطه با نامحرم در حضور همسر، همگی مستقیم یا غیر مستقیم در ایجاد بی اعتمادی مؤثرند.
3. مخفی کاری:
گاهی رفتارهای مرموزانه و خالی از شفافیت نظیر خروج مخفیانه از خانه بدون اطلاع همسر، یا حریم خصوصی قائل شدن برای گوشی همراه، موجب تشویش ذهن و بی اعتمادی خواهد شد.
عوامل ایجاد اعتماد:
1.اشتباهات خود را بپذیرید:
همه ما مرتکب اشتباه می‌شویم، اما اقرار به آن‌ها کار آسانی نیست. نخستین کاری که در برقراری ارتباط با همسر در دستور کار قرار می‌گیرد، پذیرفتن اشتباهات است. سعی نکنید آن‌ها را توجیه کرده چراکه با این کار فقط اوضاع را آشفته تر می‌کنید. احساس ندامت و پشیمانی حاصل از اشتباه نشان می‌دهد که می‌خواهید در رابطه قابل اعتماد باقی بمانید.
2.شک و تردیدهایتان را از بین ببرید:
اگر در رابطه با چیزی شک دارید سعی کنید به‌جای اینکه با دودلی و تردید و تجسس و انزوا به روان خود آسیب بزنید، در فضایی صمیمی و خیرخواهانه به دور از هر گونه پیش داوری با همسرتان صحبت کنید.
3.از یکدیگر حمایت کنید:
فایده حمایت در هر رابطه ای امری بدیهی است. حمایت عاطفی و درک متقابل، بسیار بر جلب اعتماد اثرگذار است مشروط به اینکه در مقام عمل به اثبات برسد. و الا نمودی جز حیله گری و فریبکاری که باز موجب سلب اعتماد است، نخواهد داشت.
پی‌نوشت:
1. بل الْإِنْسانُ عَلى نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ وَ لَوْ أَلْقى مَعاذِيرَهُ ؛بلکه انسان، خود بر (نیک و بد) خویش به خوبی بیناست،هر چند (در ظاهر) براى خود عذرهايى بتراشد!(14و 15 قیامت)
2. بحارالانوار، ج 77، ص 207
3. «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا؛ اى کسانى‌که ایمان آوردهاید از بسیارى از گمان‌ها بپرهیزید که پارهاى از گمان‌ها گناه است و جاسوسى مکنید» حجرات/12
4. روم/21
5. هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ؛ زنان لباس و پوشش برای شما مردان هستند و شما مردان پوشش و لباس برای زنانتان هستید. (سوره بقره، آیه 187)
یکی از معضلات خانواده ها در روابط زناشویی، عدم اعتماد زوجین است که خود این معضل، ناشی از تغییر سبک زندگی در روابط بین زن و مرد است که به بهانه تجددگرایی یا عصر مدرن به وجود آمده است.