چرا اصرار بر 14سکه

از آن جایی که مبنای زوجیت و جفت و همسری، مودت و رحمت است، عشق و محبت است که پیوند زننده میان زن و مرد می‌شود. براین اساس، اگر معامله و بده و بستان یا داد و ستدی میان زن و مرد ایجاد می‌شود، داد و ستد عشق و محبت و سکونت و آرامش است. از این رو خداوند نخست بر واژه مودت که بین طرفینی است توجه می‌دهد. به این معنا که هر یک از زن و مرد، برای دست یابی به سکونت و آرامش روحی و روانی، چیزی از کمالات خود را به فرد دیگر می‌دهد تا نقص طرف دیگر به کمال تبدیل شود؛ چرا که هر یک از زن و مرد، دارای کمالی است که در دیگری نیست و نقصی دارد که در دیگری به شکل کمال می‌باشد.
یعنی همان طور که در شکل ظاهری مرد و زن نیازمند آن هستند تا یکی به عنوان مذکر و دیگری به عنوان مونث عمل کند تا چیزی به کمال برسد، در بعد معنوی نیز این گونه، نقص هر یک با کمال آن دیگری کامل می‌شود و از میان می‌رود. از این رو در برخی از آیات از همسری به عنوان لباس یکدیگر یاد شده است؛ زیرا لباس، زشتی‌های آدمی را می‌پوشاند و به شخص زیبایی و کمال می‌بخشد. پس هر یک از همسران، زشتی دیگری را می‌پوشاند و دیگری را به کمال می‌رساند و زیبا جلوه می‌دهد.[1]
اما عنصر اساسی در همسری که پایداری و ماندگاری آن را تضمین می‌کند، رحمت است که در آیات دیگر قرآن با واژگانی دیگر چون عفو، احسان، ایثار و مانند آن بیان شده است تا جلوه کمتری به این مسئله داد و ستد داده شود و از حدود و مرزهای عقود و معاملات صرف و محض مادی بیرون برد؛ زیرا عقد نکاح و ازدواج هر چند به ظاهر به شکل معامله و داد و ستد است، ولی در باطن نمی‌توان آن را از مصادیق عقود و معاملات دیگر دانست، بلکه مصداقی از رحمت و محبت است.
یکی از ویژگی‌های آموزه‌های قرآنی این است که زندگی بشر را در دو فاز تعریف و تبیین می‌کند که آن دو، فاز عدالت و احسان است. مرتبه عدالت مرتبه‌ای مرتبط با عقلانیت و مرتبه احسان مربوط به حوزه عاطفه و احساس است. از این رو در آموزه‌های قرآنی با دو دسته قوانین حقوقی و اصول اخلاقی مواجه می‌شویم. قوانین حقوقی با خاست‌گاه عقلانیت بر مدار عدالت می‌گردد، در حالی که اصول اخلاقی با خاستگاه عاطفه و احساس بر مدار احسان می‌چرخد.
براین اساس، قرآن به مسئله مهریه از دو زاویه دید متفاوت می‌نگرد. بر همین اساس گاه از مهریه به عنوان هبه، هدیه، صدقه و نحله و مانند آن یاد می‌کند؛[2] و گاه دیگر، از مهریه و صداق به عنوان اجرت و مزد نام می‌برد.[3]
با این همه باید توجه داشت که در هیچ یک از آیات قرآنی از مهریه و صداق به عنوان قیمت و بهای کالا یاد نشده و عنوان ثمن در آیات قرآنی برای مهریه نیامده است.اما اگر از منظر اخلاقی به قضیه ازدواج و زناشویی نگاه کنیم، در این صورت مهریه، هدیه‌ای از سوی مردان به همسران خویش می‌باشد. همان‌طور که در آیه ۴ سوره نساء است که؛ کلمه نحله حال برای صدقات و به معنای عطیه، هبه بدون عوض است.[4]
بنابراین، وقتی از زاویه عشق و محبت و رحمت به مسئله همسری و زناشویی میان آنان نگاه می شود، مرد مالی را که پرداخت می کند، نمادی از عشق و محبت مرد به همسر است که این گونه تجلی کرده است. براین اساس، مرد بی هیچ محدودیتی می تواند ثروت فراوان خویش را به پای عشق خود بریزد.
از آن جایی که بنیاد خانواده و همسری بر عشق و رحمت است تا زن و مرد در کنار هم به آرامش روحی و روانی و آسایش جسمی و بدنی دست یابند و سعادت و خوشبختی را برای یکدیگر رقم زنند، همسران هرگاه احساس کنند که زندگی بر ایشان تلخ شده و بقای خانواده در حالت کنونی شدنی نیست، می‌توانند از هدیه و صدقه خود چشم پوشی کنند و برای رسیدن به آرامش در همسری دیگر، از هم جدا شوند.[5]
در هنگامی که مبنای ازدواج رحمت و محبت است، پرداخت هرمقدار مال از سوی مرد به زن، می‌بایست بی‌هیچ منت و چشم داشتی باشد. از این رو در آیه از صدقات به شکل نحله سخن به میان آمده است.[6]
اینکه می‌بینید اصرار بر 14سکه می‌کنند، نه برای این است که چهارده سکه بیشتر اشکالی در ازدواج ایجاد می‌کند. خیر. چهارده هزار سکه هم باشد، ازدواج اشکالی ندارد. فرقی ندارد. این برای این است که آن جنبه معنوی ازدواج، غلبه پیدا کند بر جنبه مادی. مثل یک تجارت و معامله نباشد. داد و ستد مادی نباشد. اگر تشریفات را کم کردید، جنبه معنوی تقویت خواهد شد.مهریه هر چه کمتر باشد، به طبیعت ازدواج نزدیک‌تر است، چون طبیعت ازدواج معامله که نیست، خرید و فروش که نیست، اجاره دادن که نیست، زندگی دو انسان است. این ارتباطی به مسائل مالی ندارد. ولی شارع مقدس یک مهریه‌ای را معین کرده که باید یک چیزی باشد. اما نباید سنگین باشد.
باید عادی باشد جوری باشد که همه بتوانند انجام دهند.در ازدواج، آنچه که اتفاق می‌افتد، یک حادثه و پیوند انسانی است، نه یک معامله پولی و مالی، اگرچه یک مالی هم در بین هست در شرع مقدس اسلام، آن مال جنبه نمادین دارد. جنبه رمزی دارد. خرید و فروش و بده بستان نیست.

منبع:
[1]:«أُحِلَّ لَکُمْ لَيْلَةَ الصِّيامِ الرَّفَثُ إِلى‏ نِسائِکُمْ هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ...»[بقره/آیه187]
[2]:«وَ آتُوا النِّساءَ صَدُقاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَکُمْ عَنْ شَيْ‏ءٍ مِنْهُ نَفْساً فَکُلُوهُ هَنيئاً مَريئاً»نساء/آیه 4]
[3]:«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا جَاءكُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَّهُمْ وَلَا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ وَآتُوهُم مَّا أَنفَقُوا وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ أَن تَنكِحُوهُنَّ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَلَا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ وَاسْأَلُوا مَا أَنفَقْتُمْ وَلْيَسْأَلُوا مَا أَنفَقُوا ذَلِكُمْ حُكْمُ اللَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ‏»[سوره ممتحنه/آیه10]و سوره‌های دیگر[نساء، آیه 42؛ مائده، آیه 5؛ احزاب، آیه 50]
[4]:[مقتضیات الدرر، ج۳، ص ۶۴؛ انوار التنزیل، ج۲۰، ص 60]
[5]:«وَ إِنْ أَرَدْتُمُ اسْتِبْدالَ زَوْجٍ مَکانَ زَوْجٍ وَ آتَيْتُمْ إِحْداهُنَّ قِنْطاراً فَلا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئاً أَ تَأْخُذُونَهُ بُهْتاناً وَ إِثْماً مُبيناً»[نساء/آیه20]
[6];[کشاف، زمخشری، ج ۰۱، ص ۸۹۴]