- بسیاری از معجزات قرآنی در پیوند مستقیم با زبان و خط عربی بوده و هرگونه تلاش برای تغییر زبان و خط قرآن، دور کردن مخاطبان قرآن از درک زیبایی علمی و اعجاز بیانی قرآن است.
یکی از مهندسان مصری طرحی را آماده کرده است که با آن مسلمانان در همه کشورهای جهان، صرف نظر از ملیتها و زبانهای مختلف قادر به خواندن و تلاوت صحیح قرآن کریم هستند، این کار از طریق نوشتن آیات قرآن به زبان لاتین و تلفظ آن به زبان عربی فصیح با استفاده از قرائتهای ضبط شده قرآن است که قاریان کلام وحی از آن استفاده میکنند.
در همین رابطه سؤالات زیادی مطرح شده و جنجالی بین مردم مصر به وجود آمد. لذا دارالافتای مصر به تحریم این کار و جلوگیری از انجام آن حکم صادر کرد، دارالافتای مصر با صدور فتوای خود به جنجال به وجود آمده پایان داد و در پایگاه اینترنتی خود فتوایی در خصوص حرام بودن کتابت قرآن کریم یا چاپ آن با حروف لاتین منتشر کرد که بر اساس این فتوا، در کتابت قرآن هیچگونه تغییری جایز نیست و علما باید از رسمالخط قرآن با جدیت محافظت کنند و راضی به تغییر آن نشوند.
در این مورد گفتنی است که کتابت قرآن با خط عربی موضوعیت داشته و برای کسانی که خواهان انس بیشتر با قرآن هستند و به دنبال فهم معانی عمیقتری از الفاظ قرآن هستند راهی به جز آشنایی با زبان عربی نیست و انتخاب خداوند برای فرو فرستادن قرآن به زبان عربی به پاس ویژگیهای ادبی است که زبان عربی دارا است. حتی اگر زبان عربی بهصورت هدفمند برای قرآن گزینش نشده باشد، واقعیت قرآن کنونی این است که زبان عربی، دخیل در فهم معانی ترجمهای و مفاهیم تفسیری قرآن است بدین صورت که در موارد اختلافی رجوع به زبان عربی میتواند خاتمه دهنده نزاع مفسرین باشد از همین روی تاکنون ما مفسری نداشتهایم که مسلط بر زبان و ادبیات عرب نباشد.
افزون بر زبان عربی، خود رسمالخط ویژه قرآن نیز موضوعیت داشته و در پارهای از زمانها، شکل الفاظ و شیوه کتابت آن، یک معنی را از میان چند معنا متعین و مشخص میکند. چرا که در زبان عربی بهعنوان نمونه حرف «ذ» و «ز» افزون بر تفاوت در تلفظ و تلاوت، در رسمالخط نیز نحوه نگارش این دو نیز تفاوت دارد به خلاف زبان پارسی که فقط نگارش متفاوتی دارند ولی در تلفظ هیچ کیفیت خاصی نداشته و هر دو به یک آوا و آهنگ خوانده میشوند اما در زبان لاتین یک مشکل جدی وجود دارد و آن عدم تفاوت میان این دو حرف چه در نوشتن و چه در خواندن و تلاوت است لذا قرآن نوشته شده به زبان لاتین نمیتواند امانتدار خوبی بوده و قرآن را آنگونه که هست به زبان دیگری منتقل کند.
همچنین این نکته مهم را باید مورد توجه قرار داد که آنچه وحی آسمانی و نزول الهی نامیده میشود، متن عربی قرآن است و ترجمه آیات به دیگر زبانهای مختلف یا تبدیل آن به رسمالخطهای دیگر، امری زمینی و به دست آدمی صورت گرفته است که در مواردی مستشرقین و حتی دشمنان اسلام اقدام به آن کردهاند ازاینروی باید گفت آنچه برخوردار از بهره ملکوتی بوده و نور ویژه هدایت قرآنی را افاضه میکند قرآنی است که در شکل و قالب عربی بر پیامبر (ص) فرود آمد و معادلسازی قرآن به زبان و خط دیگر هیچگاه نمیتواند جایگزین اصالت زبانی و خطی قرآن شود. از این نکته مهم نیز نباید غافل شد که قرآن تلاش دارد یک زبان مشترک برای مسلمین ایجاد و این زمینه را فراهم کند تا مسلمانان افزون بر زبانهای کشوری و منطقهای خود، یک زبان مفاهمه و قابل فهم برای همه داشته باشند همانند زبان علمی دنیا که امروز زبان لاتین است یکزبان دینی مشترک نیز کارساز بوده و به ارتقا و داشتن ارتباطات دینی کمک میکند. از سوی دیگر باید توجه داشت که دگرگون کردن خط و شکل اصلی قرآن، خطرساز بوده و این بیم وجود دارد که قرآن دچار تحریف شود و این چیزی است که قبلاً تجربه شده و یکی از علل اختلاف در «انجیل» مقدس مسیحیت، همین تغییر زبانی و خطی آن بوده است که از عبری به یونانی و از یونانی به لاتین دگرگون شد و نتیجه آن اختلاف بسیار در نسخههای موجود شد. بههرحال از هم پاشیدن نظام واحد و یکپارچه چاپ و انتشار قرآن به خط عربی، موجب از دست رفتن کنترل و نظارت شده و آبستن آفات پیشبینینشدهای است.
آنچه وحی آسمانی و نزول الهی نامیده میشود، متن عربی قرآن است و ترجمه آیات به دیگر زبانهای مختلف یا تبدیل آن به رسمالخطهای دیگر، امری زمینی و به دست آدمی صورت گرفته است که در مواردی مستشرقین و حتی دشمنان اسلام اقدام به آن کردهاند ازاینروی باید گفت آنچه برخوردار از بهره ملکوتی بوده و نور ویژه هدایت قرآنی را افاضه میکند قرآنی است که در شکل و قالب عربی بر پیامبر (ص) فرود آمد و معادلسازی قرآن به زبان و خط دیگر هیچگاه نمیتواند جایگزین اصالت زبانی و خطی قرآن شود.
نظرات
من سوادن در حد نظر دادن نیست. فقط سوال دارم؛ یک انگلیسی زبان، فرانسوی زبان، آلمانی زبان، اصلا ژاپنی زبان(چون اکثر مردم جهان با خط لاتین آشنا هستند) و ... که تازه مسلمان شده و میخواهد قرآن بخواند و عربی هم بلد نیست، باید چه کار کند؟ ما ایرانی ها که خط ما خیلی شبیه عربی هست و دوازده سال در مدرسه قرآن یاد میگیریم در تلاوت قرآن مانده ایم. یک لاتین زبان باید چه کار کند؟