چالاکی و سستی در قرآن و حدیث با چه واژه هایی بیان شده است؟

پرسش: چالاکی و سستی در قرآن و حدیث با چه واژه هایی بیان شده است؟ اگر امکان دارد اشعاری از حافظ وسعدی و مولانا در این باره بیاورید.

پاسخ:
چالاکی در زبان عربی به " النشاط" و " الانتباه"، ترجمه می شود. سستی هم به معنای " رخوة " و " الکسل" است.

کسالت ونشاط در قرآن:

در قرآن کریم از منافقینی یاد می کند که یکی از صفات بارز آنان، داشتن کسالت در هنگام اقامه نماز است. خداوند می فرماید:" همانا منافقین با خدا مکر و حیله می کنند و خدا نیز با آنها همین معامله را می فرماید و چون به نماز مى‏ایستند با حال بى میلى و کسالت و ریا کارى به این کار اقدام می کنند‏."[1] در آیه دیگر خداوند به فرشتگانی قسم می خورد که با نشاط کار می کنند. می فرماید:" و ( قسم به) فرشتگانى که ارواح مؤمنان را با مدارا و نشاط جدا مى‏سازند".[2]

کسالت و نشاط در احادیث:

در حدیث مشهور "جنود عقل و جهل" ، امام صادق (ع) می فرماید:" از جمله سربازان عقل نشاط است که ضدّ آن (یعنی سرباز جهل)، کسالت و بی حالی است."[3] در روایت دیگری می فرماید:" بر تو باد که از کسالت دوری کنی؛ زیرا کسالت و سستی به همراه نا آرامی و غم، تو را از بهره های دنیوی و اخروی ات محروم می کند."[4]

کسالت ونشاط در برخی از آثار ادبی:

حافظ:

در مذهب طریقت خامی نشان کفر است

آری طریق دولت، چالاکی است و چستی

سعدی:

ندانی گه غله برداشت ن

که سستی بود، تخم ناکاشتن

خواجه عبداﷲ انصاری: در جوانی مستی ، در پیری سستی ، پس خدا را کی پرستی." [5]

 
پی نوشت:

[1]   نساء، 142.

[2]  نازعات، 2.

[3]  کلین ی، کافی، ج1، ص 20.

[4]   کافی، ج5، ص 85.

[5]   لغت نامه دهخدا، ذیل لغات: چالاکی، سستی.
 

آیات مرتبط

    سوره النساء (142) : إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلَاةِ قَامُوا كُسَالَىٰ يُرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا
    سوره التوبة (54) : وَمَا مَنَعَهُمْ أَنْ تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقَاتُهُمْ إِلَّا أَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَبِرَسُولِهِ وَلَا يَأْتُونَ الصَّلَاةَ إِلَّا وَهُمْ كُسَالَىٰ وَلَا يُنْفِقُونَ إِلَّا وَهُمْ كَارِهُونَ
    سوره النازعات (2) : وَالنَّاشِطَاتِ نَشْطًا

بر گرفته از اسلام کوئست