تکلیف شب قدر ما...

14:18 - 1401/02/04

- تکلیف هیچ زمانی را به بعد وامگذار؛ به خصوص اگر شب قدر باشد!

شب قدر

شب قدر را با دعاها، درخواست ها و تقدیرهای یک ساله اش می شناسند؛ اما گاهی آفت این درخواست ها، محدود شدن دایره شان به مادیات و تعداد معدودی از معنویات است. در حالی که بحث بر سر فرصت مثلاً یک ساله انسان است؛ چیزی که لحظه لحظه اش سرمایه ای است و اگر نقد نشود و به کالای اخروی تبدیل نشود، ناگزیر از بین می رود و دیگر قابل بازگشت نیست. در نقطه مقابل رزق و روزی های دنیوی قرار دارند که چه بسا از دست می روند و دوباره به دست می آیند؛ پس

همت بلند دار که مردان روزگار
از همت بلند به جایی رسیده اند

همت ما باید سرمایه عمرمان باشد که چگونه می فروشیم؟!

امیر مؤمنان حضرت علی علیه السلام می فرمایند:
«فبادِروا العَمَلَ و خافُوا بَغتَةَ الأجَلِ فإنَّهُ لا يُرجى مِن رَجعَةِ العُمرِ ما يُرجى مِن رَجعَةِ الرِّزقِ؛ [1] به سوى عمل بشتابيد و از فرا رسيدن ناگهانى مرگ بترسيد؛ زيرا آن اميدى كه به بازگشت رزق و روزى هست به بازگشت عمر نيست.»

سؤال اساسی در این باره این است که چگونه می توانیم به وضعیتی دست یابیم که بهترین استفاده را از همه لحظات عمرمان بکنیم؟ به عبارت بهتر ما باید در شب قدر چه چیزی از خدا بخواهیم تا با آن به درجه استفاده صد در صدی از عمرمان برسیم؟

شاید در نگاه اول پاسخ این سؤال کمی مشکل به نظر برسد اما اگر بتوانیم وظیفه هر لحظه خود را دریابیم و به موقع عمل کنیم در آن صورت، هدفمان محقق شده است. برای فهم بهتر، در این روایت کوتاه و البته ژرف امیرالمومنین علیه السلام تأمل می کنیم که فرمودند: «المَرءُ ابنُ ساعَتِهِ؛ [2] انسان، فرزند لحظه اى است كه در آن به سر مى برد.»

شاید مفهومش این است: همان طور که منشأ انسان، پدر اوست و بسیاری از خصوصیاتش شبیه به پدرش است، هر قطعه از زمان که در آن به سر می بریم نیز شالوده و سیمای حقیقی ما را به وسیله عملکردی که در آن لحظه داریم تشکیل می دهد و به طور خلاصه؛ ما چیزی جز اعمالمان که در قطعاتی از زمان انجام داده ایم نیستیم!

حالا می توانیم با دید بهتری نسبت به استفاده از شب قدر که از نظر ارزش زمانی، بهترین است، بیندیشیم. در اینجا به چند اولویت برای استفاده بهتر از شب قدر اشاره می کنیم که برای تمام طول سال نیز اهمیت دارند.

قدم اول: بیداری 
روز ها، شب ها و لحظات نورانی ماه مبارک رمضان یک یک گذشت تا این که به مهمترین شب و قله آن یعنی شب پرفضیلت قدر رسیدیم. اکنون موقع غوطه ور شدن در دریای رحمت و فضل الهی و به تصویب و تثبیت رساندن هر آن چیزی است که شاید عمری به دنبال فرصتی ناب بودیم تا از خدای خود بخواهیم. امشب شب قدر است و تو چه می دانی که شب قدر چیست؟

اگر چه شب قدر به عنوان وجودی از جنس زمان، برتری فوق العاده ای نسبت به دیگر زمان ها دارد اما باید اعتراف کنیم که ما، نه تنها ارزش شب قدر بلکه ارزش زمان های عادی عمر خود را هم به درستی نمی شناسیم که اگر جز این بود حتماً جور دیگری از فرصت های عمر استفاده می کردیم و غفلت، جایی در زندگی مان نداشت.

بهترین تعبیر برای توصیف حال و روز ما کلام امیرالمؤمنین علیه السلام است که: «اَلنّاسُ نيامٌ فَاِذا ماتُوا انْتَبَهوا؛ [3] مردم در خوابند، چون بميرند بيدار مى شوند.» اسفبار اینکه، بیداری به وسیله ناقوس مرگ، نوشدارو پس از مرگ سهراب است و فایده ای به حال ما ندارد.

نوشدارو قبل از مرگ
باید نه قبل از مرگ سهراب که قبل از مرگ خود، نوشدارویی استفاده کنیم تا قبل از آن که خیلی زود دیر شود به فریاد خودمان برسیم! آن نوش‌دارو «یاد مرگ» است. یاد مرگ، خواب غفلت را از انسان می برد چنان که امیرمؤمنان علیه السلام نیز برای زندگی خودشان از همین روش استفاده می کنند و می فرمایند: «أَمَا وَ اللهِ إِنِّی لَیَمْنَعَنِی مِنَ اللَّعْبِ ذِکْرُ الْمَوْتِ؛ [4] به خدا سوگند، یادِ مرگ مرا از بیهودگی باز می‌دارد.»

البته یاد مرگ، دارویی است که باید به طور مداوم استفاده شود تا اثرش تداوم یابد. از این رو حضرت علی علیه السلام به فرزندش چنین وصیت می نماید: «یَا بُنَیَّ، أَکْثِرْ مِنْ ذِکْرِ الْمَوْتِ؛ [5] فرزندم! بسيار به ياد مرگ باش.»

شب قدر، موقع اندیشیدن است؛ و چه موضوعی مهم تر از مرگ و توشه ای که آماده نکرده ایم زیرا مرگ، ابتدای سفری طولانی است که همه توشه آن را باید در این دنیای زودگذر مهیا کنیم. بنابراین، اولین قدم برای پاسداشت شب قدر، بیداری است؛ هم بیداری چشم و هم بیداری دل! بیدار بمان و با یاد مرگ دلت را نیز بیدار کن.

قدم دوم: جبران 
وقتی بیدار می شوی و دور و برت را نگاه می کنی، تازه متوجه می شوی که چقدر در حق خودت، خدایت و خلق الله جفا نموده ای! حالا وقت جبران است. باید با زبان اعتراف کنی، با سر به زیر افتاده معذرت بخواهی، با اشک چشم کمک بخواهی و البته باید آستین همت را برای جبران مافات بالا بزنی! این، یک استفاده مهم از شب قدر است؛ و خدا چقدر دوست دارد بندگانی را که دوباره به آغوش رحمتش بازمی‌گردند: «إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلتَّوّابينَ وَيُحِبُّ ٱلمُتَطَهِّرِينَ» [6]

قدم سوم: بیمه عمر 
عمر مؤمن، سرمایه بی نهایت ارزشمند اوست که بدون توقف در حال خرج شدن است چنان که امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: «إنَّ المَغبونَ مَن غَبَنَ عُمرَهُ و إنَّ المَغبوطَ مَن أنفَذَ عُمرَهُ في طاعَةِ رَبِّهِ؛ [7] بازنده كسى است كه عمر خود را ببازد و خوشبخت كسى است كه عمرش را در طاعت پروردگارش گذراند.»

حالا هدایت و بیداری دلی که در شب قدر نصیبت شده را غنیمت بشمار و یک سال آینده بلکه تمام عمرت را بیمه کن! بیمه از گناه، لغزش، غفلت و بیهودگی! شاید عمده استفاده از شب قدر، برای ما همین باشد. طول و عرض و عمق فرصت هایت را از خدا بخواه! برای طاعت و عبادت هایی که هر چه هم باشد باز هم کم است... چون: خدا، باز هم بزرگتر است!

پی نوشت
[1] نهج البلاغه، خطبه 114.
[2] غرر الحكم، 447
[3] بحارالأنوار، ج 4، ص 43، ح 18.
[4] نهج البلاغه، خطبۀ ۸۴.
[5] نهج البلاغه، نامه 31.
[6] سوره بقره، آیه 222.
[7] غرر الحكم، 3502.

تکلیف هیچ شبی را به شب بعد وامگذار، به خصوص اگر شب قدر باشد! شب قدر، نه شب خواب؛ بلکه شب بیداری است؛ هم بیداری چشم و هم بیداری دل! بیداری چشمت را پله ای کن تا دلت را بیدار کنی. این طور دلت را صدا بزن: «برای تنهایی قبر و سختی جان دادن آماده ای؟»

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
2 + 0 =
*****