غربگرایان همواره در خصوص به نتیجه نرسیدن برجام، ابر و باد و مه و خورشید را مقصر دانسته اند؛ اما هیچگاه از انتظارات فرابرجامی آمریکا در دور جدید مذاکرات سخنی میان نمیآورند. آمریکایی ها در عینِ عمل نکردن به تعهداتشان، درخواست تعهدات فراپادمانی و انعقاد برجام اینبار برای امور منطقه را داشتند.
ظاهرا حسن روحانی حتی پس از واگذاری مسئولیتش، دست از فرافکنی بر نمیدارد و در تازه ترین اظهارنظر خود، علت به ثمر نرسیدن مذاکرات را با استناد به قانون اقدام راهبردی مجلس، بر دوش مجلسی ها انداخته است.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا، چهار سال پیش در روز ۸ مه ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷) فرمان خروج یکطرفه از توافق برجام را صادر کرد.
البته او این تصمیم را به یکباره اتخاذ نکرد. ترامپ بعد از شروع به کار در کاخ سفید، علیرغم مواضعی که در دوران تبلیغات انتخاباتی علیه برجام گرفته بود، تا مدتی با رعایت آن از سوی دولت آمریکا مخالفت نکرد.
در ادامه پس از دو بار تایید حسن اجرای برجام توسط جمهوری اسلامی، در موعد ۱۵ اکتبر ۲۰۱۷ از تایید پایبندی حکومت ایران به اجرای مفاد برجام امتناع کرد و موضوع را برای تصمیمگیری به کنگره فرستاد تا اصلاحاتی در برجام صورت گیرد.
سپس تهدید کرد در صورتی که انتظاراتش توسط کنگره و تروئیکای اروپایی تحقق نیابد، با استفاده از اختیارات ریاست جمهوری خروج یکطرفه آمریکا از برجام را اعلام خواهد کرد که سرانجام هم چنین شد.
این تصمیم ترامپ با توجه به اجرای مفاد برجام از سوی جمهوری اسلامی، از دو بعد حقوقی و سیاسی ناموجه و نامعقول و قلدرمآبانه بود. از آن مقطع به بعد با خروج یکطرفه دولت ترامپ و واکنش همراه با تاخیر دولت وقت ایران در برداشتن تدریجی و مرحلهای تعهدات برجامی و توسعه فعالیتهای حساس اتمی، نفَسِ برجام در روندی تدریجی به شمارش افتاد و میتوان در حال حاضر گفت که تنها اسمی از آن باقی مانده است.
ترامپ در جریان این تصمیم علنا اعلام کرد که بدنبال فشار حداکثری و در نهایت فروپاشی نظام ایران است. در نهایت اما دولت ترامپ به خواستههای خود نرسید و با شکست در انتخابات نیز جای خود را به جو بایدن داد که منتقد خروج از برجام بود و در زمان انعقاد این توافق، معاون اول رئیسجمهورِ وقت آمریکا بود. این اتفاق سرآغازی بود بر خوش خیالی دوباره غربگرایان پس از تجربهای تلخ و خسارت آمیز.
آمریکاییها با وجود عمل نکردن به تعهدات برجامی خود و خروج یک جانبه از برجام، حتی درخواست تعهدات فرابرجامی و انعقاد برجام منطقهای را داشتند. در چنین شرایطی اگر هم توافقی صورت میگرفت، جز خسارت و تضییع منافع ملت و کشور نتیجه دیگری نداشت.