برخی شبهه‌افکنان چندین مطلب مختلف و بی‌ارتباط را به یکدیگر پیوند داده‌اند و سعی کرده‌اند نشان دهند اسلام، کرامت زنان را لحاظ نمی‌کند. سبب نزول آیه‌ی دوم سوره‌ی حجرات و نقل اعتراض عایشه به برخی اصحاب و مسئله نهی از جلوتر ایستادن زنان در نماز به یکدیگر مرتبط نیستند.
برخی افراد ناآگاه و مغرض شبهه‌ای را تولید کرده و بازنشر داده‌اند که چهار مطلب غیرمرتبط را به شکل شگفت‌آوری مخلوط کرده و در مورد پیامبر مکرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله دست به داستان‌سرایی زده‌اند.
داستان ساختگی به این شکل است: « تعدادی از اصحاب با یکدیگر دربارهی اسباب باطل شدن نماز بحث می‌کنند، عده‌ای عبور سگ، الاغ و زن را جزو مبطلات می‌شمارند. جناب عایشه اعتراض می‌کند که این مطلب اهانت به زنان است. اصحاب اعتراض او را اهانت و اعتراض به حکم نبوی به حساب می‌آورند و می‌گویند: او صدای خود را پیش پیامبر بالا برده است؛ پس جناب ابوبکر عایشه را کتک زد و پیامبر مکرم اسلام صلی الله علیه و آله خوشنود شد! سپس آیه‌ی دوم سوره‌ی حجرات نازل گردید که صدای خود را در حضور نبی بالا نبرید».
در قرآن کریم مواردی به بیانِ رعایت آداب رفتاری با پیامبر مکرم اسلام پرداخته شده است. در آیه‌ی 53 سوره احزاب دربارهی نهی از توقف بی‌جهت در حضور پیامبر که موجب اذیت ایشان می‌شده است، سخن به میان آمده و در آیه‌ی 2 سوره‌ی حجرات به بالا نبردن صدا در حضور نبی و رعایت حرمت ایشان تاکید شده است.
شأن نزول آیه‌ی ۲ سوره‌ی حجرات در روایات به اشکال مختلفی ذکر شده است؛ ولی در هیچ‌کدام از آنها چنین ماجرایی نیامده است. در برخی نقل‌ها این آیه مربوط به افرادی نادان از طایفه‌ی بنی‌تمیم دانسته شده است که پیامبر مکرم اسلامصلی‌‌الله‌علیه‌و‌آله را از بیرون خانه با صدای بلند صدا کردند و این رفتار آنها خارج از ادب بود.[۱] برخی دیگر نازل شدن آیه را مربوط به طایفه‌ی دیگری که بنی‌العنبر نامیده می‌شدند، دانسته‌اند.[۲] موارد دیگری نیز به عنوان سبب نزول ذکر شده که در مجموع می‌توان گفت که موارد نقل شده دربارهی شأن نزول آیه، با یکدیگر منافات ندارند و ممکن است، مجموعه‌ای از رفتارهای بی‌ادبانه و دور از ادب در حضور پیامبر، باعث این مسئله شده باشد.
فرع فقهی دیگری وجود دارد که انسان موقع نماز بهتر است محلی را انتخاب نماید که محل عبور حیواناتی مانند سگ و الاغ نباشد، این مطلب در روایات اهل سنت آمده است.[۳] در یک فرع و مسئله‌ی فقهی متفاوتِ دیگر، مطرح شده که بانوان هنگام اقامه نماز جلوتر از مردان قرار نگیرند.[۴]
این موارد بی‌ربط -به اضافه نقلی از اهل سنت، که عایشه در آن نقل، اینکه باطل شدن نماز با عبور زنان از جلوی نمازگزار فرموده‌ی پیامبر باشد را انکار می‌کند- معجون ساختگی که ذکر کردیم ایجاد کرده است.
امید داستان‌سرایان در فضای مجازی به اشخاصی است که بدون اندکی درنگ، فکر و تحقیق مطالب را قبول می‌کنند و از آن بدتر در بازنشر و ترویج مطالب تحقیق نشده سهیم می‌گردند. دروغ بودن داستان و وصله نمودن مطالب بی‌ارتباط در این ماجرا روشن و نمایان است.
در مواجهه با داستان‌های نقل شده در فضای مجازی و این ماجرای ساختگی شاید توجه به این نکات راهگشا باشد:
۱. اصول محکم اسلام، مبنا و ملاک قضاوت دربارهی جزئیات هستند. برای مثال اصل تکریم مقام بانوان در اسلام امری ثابت و اصل می‌باشد، موارد فرعی‌ای که ذکر می‌شود و ظاهرا با تکریم زن منافات دارد با توجه به آن اصول فهم و درک می‌شود.[۵]
۲. در کتاب‌های روایی احادیث ضعیف و گاهی جعلی یافت می‌شود و صِرف بودن عبارتی در یک کتاب باعث نمی‌گردد که بتوان آن را به عموم مسلمانان نسبت داد؛ در هر نقلی باید به مباحث سندی آن توجه کرد.
۳. روایت اعتراض عایشه به مسئله‌ی باطل بودن نماز کسی که هنگام نماز از جلوی او سگ و... عبور می‌کنند، فقط در کتاب‌های روایی اهل سنت آمده است. شیعیان عبور از جلوی نمازگزار را مبطل نماز نمی‌دانند.[۶]
۴. این روایت در همان نقل اهل سنت نیز، در فضایی مطرح است که پیامبر مکرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله رحلت فرموده‌اند و شخصی ازپیامبر مکرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله مطلب را نقل می‌کند و بعد عایشه اعتراض می‌کند که این روایت جعلی است و پیامبر چنین مطلبی نفرموده است؛ پس اصلا بحث بالا بردن صدا بر صدای پیامبر در این روایت اهل سنت نیز وجود ندارد و کتک خوردن ایشان نیز در نقل اهل سنت نیست.[7]
۵. نهی زنان از نماز خواندن روبه‌روی مردان دستور الهی است و حکمت‌هایی دارد از جمله دور نگاه داشتن زن از نگاه خیانتکارانه‌ی نامحرمان و راحتی زنان در انجام امر عبادی. علاوه بر آن ما به همه‌ی حکمت‌های احکام دسترسی نداریم، اما از مطالب محکم و قطعی در اسلام، حفظ کرامت و مقام بلند بانوان است.
پی‌نوشت
[۱]. تفسیر مجمع البیان، ذیل آیه‌ی 2 حجرات.
[۲]. تفسیر ابوحمزه ثمالى، ذیل آیه‌ی 2 حجرات.
[۳]. مسند احمد، ج 6، ص 42.
[۴]. https://btid.org/fa/news/13556.
[۵]. https://btid.org/fa/news/106228.
[۶]. صحیح مسلم، ج1، ص 365.
[7]. همان.