در کتاب موطأ مالک بن انس از امامان اهل سنت روایتی آمده است که در آن، به انحراف و بدعت برخی صحابه اشاره شده است.
حدیثی در کتاب‌های اهل سنت وجود دارد که بنا بر متن آن، پیامبر مکرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله احتمال بدعت در میان صحابه پس از خود را مطرح می‌فرمایند. نکته جالب اینجاست که برخی از اهل سنت خواسته‌اند بدعت‌گذار را شیعیان معرفی کنند که این ادعا که منظور از بدعت‌گزار در این روایت شیعیان باشند، هرگز با متن حدیث و اعتقاد اهل سنت به تشکیل شیعه مدت‌ها بعد از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله هم‌خوانی ندارد. برای مشخص شدن حجم شعبده‌بازی این افراد بهتر است متن حدیث کتاب مالک را ذکر و بررسی کنیم.
ذکر حدیث
«النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ قَالَ لشُهداءِ أُحُد: هؤُلاءِ أَشْهَدُ عَلَيْهِمْ، أَسْلَمْنا كَمَا أَسْلَمُوا وَ جاهَدنا كَمَا جاهَدُوا، فَقَالَ أَبُوبَكْرِ: أَلَسْنَا بِإِخْوَانِهِمْ - يَا رَسُولَ اللَّهِ -؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى‌عَلَيْهِ‌وَ‌آلِهِ‌وَسَلَّمَ: بَلَى، وَلَكِنْ لَا أَدْرِي مَا تُحَدِّثُونَ بَعدی. قالَ: فَبَكى أبُوبَكْرٍ، ثُمَّ بَكى. ثُمَّ قالَ: أئِنّا لَكائِنُونَ بَعْدَكَ؟»؛[1] «پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله به دلیل مسئله شهدای جنگ احد فرمودند: شهادت می‌دهیم که ایشان اسلام آوردند همان‌گونه که ما اسلام آوردیم و جهاد کردند همان‌گونه که ما جهاد کردیم، ابوبکر گفت: ای رسول خدا! آیا ما برادران ایشان نیستیم؟ حضرت فرمودند: [اکنون] بله، اما نمی‌دانم پس از من چه بدعتی می‌گذارید. [راوی گوید]: سپس ابوبکر گریست و باز گریست و سپس گفت: آیا بعد از تو باقی خواهیم بود؟».
برخی از اهل سنت این بدعت‌گذاران در این حدیث را شیعیان معرفی کرده‌اند.[2]
بررسی حدیث
نکاتی چند درباره این قضاوت غیر منصفانه وجود دارد:
1. اهل سنت ادعا دارند شیعه فرقه‌ای است که اصالت اسلامی ندارد و در صدر اسلام از شیعیان خبری نبوده است؛[3] چگونه بدعت بعد از رحلت نبی مکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله را به شیعیان نسبت می‌دهند؟ از روایت اینگونه برداشت می‌شود که بدعت‌گزاران از صحابه هستند و مخاطب حضرت نیز صحابه‌اند.
2. اگر به خطاب پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله دقت شود. ایشان می‌فرمایند؛ «تُحَدِّثُونَ» یعنی بدعتی که شما می‌گذارید و در این عبارت مخاطبین مد نظر هستند، پس خود صحابه متوجه منظور پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله شده است.
3. این روایت با حکم عقل هم‌خوانی دارد، زیرا برخلاف تصور برخی از مسلمانان، صِرف همراهی با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ایجاد عصمت و پاکی نمی‌کند و اعتقاد به عادل بودن همه صحابه تا آخر عمرشان با این روایت نقض می‌گردد.[4]
در مجموع این حدیث نه تنها بر مذهب شیعه دوازده امامی ایرادی وارد نمی‌کند، بلکه رد کننده برخی اعتقادات اهل سنت، از جمله اعتقاد به عدالت همه صحابه است.
پی‌نوشت:
[1]. مالک ابن انس، ابوعبدالله، الموطاء، چاپ اول، وزارة الاوقاف جمهورية مصر العربية، 1414ق، ج2، ص462.
[2]. الخضیر، عبدالکریم، شرح الموطا لابن مالک، چاپ اول، بینا، 1431ق، ج25، ص92.
[3]. عسکری، مرتضی، عبدالله بن سبا و اساطیر اخری، چاپ اول، نجف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۷۷-۱۸۰.
[4]. عامری، جعفر مرتضی، الصحيح من سيرة النبي الأعظم، چاپ اول، دار الحديث، 1426ق، ج8، ص289.
