سیاستهای جمعیتی موافق افزایش جمعیت نه‌تنها در امپراتوری روم باستان، بلکه در امپراتوری بزرگ ایران نیز دیده می‌شود و امری متداول بوده است؛ زیرا از نظر آنان، جمعیت زیاد برابر با ارتش بزرگ است و در واقع وسیله برتری نظامی و سیاسی آنان محسوب می‌شد.
مسئله فرزندآوری و اهمیت آن و حتی تشویق به فرزندآوری، سابقه طولانی در تاریخ بشر دارد؛ قدمتی که می‌توان آن را در لابلای تاریخ روم و ایران باستان دید.
خوب است در این زمینه نگاه کوتاهی به تاریخ این دو تمدن در مسئله فرزندآوری و اهمیت آن داشته باشیم .
می‌توان اذعان داشت نخستین نظریه‌های دقیق و منظم در مورد جمعیت را فلاسفه یونان باستان نظیر افلاطون و ارسطو اظهار کرده‌اند. افلاطون و ارسطو عقیده داشتند که شمار مردم نباید آن‌قدر اندک باشد که استقلال سیاسی و اقتصادی جامعه را به خطر بیندازد و نه آن اندازه که اصول دموکرات کشور را متزلزل کند.[1]
ویل‌دورانت، فیلسوف و مورخ مشهور می‌گوید: «قلت اعضای خانواده در تاریخ یونان و روم نقش داشته است. این نکته جالب توجه است که ژولیوس قیصر (۵۹ پ.م) به رومیانی که فرزندان بسیاری داشتند، جایزه می‌داد و زنان بی‌فرزند را از سوار شدن بر تخت‌روان و استفاده از زیورهای گران‌بها منع کرده بود».[2]
از جمله امپراتوران روم باستان که مشوق فرزندآوری بود، آگوست است. وی از نخستین کسانی بود که در تاریخ، اصول یک سیاست جمعیتی را برای تشویق و افزایش جمعیت به‌وجود آورد؛ از جمله امتیازات مالیاتی و تسهیلات ازدواج و همچنین محدودیت‌هایی در زمینه طلاق، ممنوعیت از ارث برای متأهلان بدون فرزند و... . بنابر دستور او، شخصی که فرزندان بسیار داشت، از پرداخت مالیات و سربازی بخشیده می‌شد و امتیازهای اجتماعی و سیاسی ویژه‌ای نیز به او تعلق می‌گرفت![3]
سیاستهای جمعیتی موافق افزایش جمعیت نه‌تنها در امپراتوری روم باستان، بلکه در امپراتوری بزرگ ایران نیز دیده می‌شود و امری متداول بوده است؛ زیرا از نظر آنان، جمعیت زیاد برابر با ارتش بزرگ است و در واقع وسیله برتری نظامی و سیاسی آنان محسوب می‌شد.[4]
پادشاهان ایرانی، فرزندآوری _خصوصاً فرزند پسر_ را باعث تداوم نسل خود و موروثی شدن حکومت و حفظ اقتدار و شکوه خود می‌دانستند. پاداش حکومت هخامنشیان به پاس تولد هر فرزند به والدینش پاداشی نظیر گندم و جو، مرخصی، افزایش حقوق و منزلت اجتماعی و... بود.[5]
هر پسر و دختر و زن و مرد ايرانی هميشه از خداوند آرزو می‌كرد كه فرزندی مهربان به او اعطا كند و كسی كه فرزند نداشت، باعث سرشكستگی خانواده خود را فراهم می‌کرد.
هرودوت می‌گويد كه در نظر ايرانيان، بزرگ‌ترين افتخار به جز دلاوری در جنگ، داشتن فرزندان متعدد بود و نيز استرابون نقل می‌كند كه پادشاه برای خانواده‌هايی كه فرزندان زياد داشتند، هدايای سالانه می‌فرستاد و هرگاه رسم تعدد زوجين تا حدی در ميان ايرانيان قديم مرسوم بود، به منظور داشتن فرزندان بسيار بود. رسم ازدواج ابدال نيز به همين منظور بود.
ايرانی اوستايی هميشه دعا می‌كرد كه اهورا مزدا به وی فرزند نيرومند و صحيح بدهد و از همين جاست كه هر دختر آرزو می‌كرد با جوانی نيرومند همسری كند تا فرزندی قوی بياورد. فرزند از مهم‌ترين نعمت‌های الهی و دلبندترين علاقه‌های زندگی در نظر ايرانيان به شمار می‌رفت و شخص بی‌اولاد در دنيا بی‌نام بود و بی‌نامی در ميان ايرانيان آن زمان، ننگ به شمار می‌آمد.[6]
پی‌نوشت:
[1]. خبرآنلاین، بسته‌های تشویقی امپراتوری روم چه بود؟: khabaronline.ir/xgcW8.
[2]. خبرگزاری تسنیم، پرده‌برداری از یک پرونده امنیتی در موضوع جمعیت: https://tn.ai/2713155.
[3]. خبرآنلاین، همان.
[4].همان.
[5]. سایت نیوزین، پاداش فرزندآوری در دوره هخامنشیان: https://b2n.ir/newsine.
[6]. خبرگزاری مهر، جایگاه زن، زناشویی و فرزند در ایران باستان: mehrnews.com/xpCZ8.