شکرگزاری و امید

از تعالیمی که دین اسلام بر آن تاکید کرده، شکرگزاری است. آیات و روایات متعددی از قرآن کریم به بیان ضرورت و آثار شکرگزاری پرداخته‌اند. امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: «مَكْتُوبٌ فِي التَّوْرَاةِ اشْكُرْ مَنْ أَنْعَمَ عَلَيْكَ وَ أَنْعِمْ عَلَى مَنْ شَكَرَك‏»؛[1] «در تورات نوشته شده است، کسی که به تو نعمت می‌دهد را شکرگزار باش و به کسی که شکرگزار تو بوده، عطا کن» .

اثر شکرگزاری

بر اساس آیات قرآن کریم شکرگزاری باعث افزایش نعمت می‌شود: «لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزيدَنَّكُم‏»؛[2] «اگر سپاسگزار باشيد به يقين بر (نعمت) شما مى‏‌افزايم». اما رابطه شکر و افزایش نعمت چگونه است؟

برای پاسخ به این سوال ابتدا باید بدانیم که شکرگزاری، صرفا یک امری لفظی و ظاهری نیست. امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: «كمترين حد شكر اين است كه نعمت را از طرف خدا ببینیم، تنها علت و سبب‏ نعمت را خدا بدانیم و به وسيله نعمت‌‏هاى او معصيت و مخالفت اوامر و نواهى او نكنیم».[3]

با توجه به این تعریف، انسانی که شکرگزار است، با به‌کارگیری نعمت‌ها در مسیر تکاملش، باعث جلب رضایت الهی می‌شود و در نتیجه لطف خداوند بیش از گذشته شامل حالش می‌گردد. از طرف دیگر با توجه به روایت فوق، شخص سپاسگزار تمام امیدش را بر خدای خود می‌بندد و از دیگران قطع امید می‌کند. این مسئله باعث می‌شود خداوند متعال به چنین بنده‌ای رو کرده و او را از خزانه‌ نامتناهیش بهره‌مند سازد. در روایتی از رسول گرامی اسلام می‌خوانیم: «مَنِ انْقَطَعَ إِلَى اللَّهِ كَفَاهُ كُلَّ مَئُونَة»؛[4] «هرکس از غیر خدا قطع امید کند و به دامان الهی پناه آورد، خداوند همه نیازهایش را کفایت می‌کند».

حاصل آنکه انسان می‌تواند با شکرگزاری علاوه بر نزدیکی به خدا، روح امید را در خود تقویت کرده و نعمت‌های الهی را جلب نماید.

پی‌نوشت:
[1]. كلينى، محمد بن يعقوب‏، الکافی، چاپ چهارم، دارالكتب الإسلامية، 1403ق، ج2، ص94.
[2]. ابراهیم: 7.
[3]. مصطفوی، حسن، ترجمه مصباح الشريعة، چاپ اول، انجمن اسلامى حكمت و فلسفه ايران‏، 1360ش، ص27.
[4]. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، چاپ دوم، داراحیاء التراث العربی، 1403ق، ج74، ص178.