بررسی برنامه دو به دو با اجرای علی مرادی که از شبکه دوم سیما به پخش رسانه ملی رسیده است.
معرفی: مسابقه دو به دو به تهیه‌کنندگی و کارگردانی حمید مراوندی و با اجرای علی مرادی در ایام نوروز و ماه مبارک رمضان به پخش شبکه دوم سیما رسید.این مسابقه با محوریت ارتقای اطلاعات عمومی و فراهم آوردن لحظات شاد و هیجان انگیز در ایام نوروز و رمضان مهمان خانه مخاطبان است.
بررسی: در قسمت اول مسابقه دو به دو در یکی از بخش‌های نیمه نهایی تمام سوال‌ها در مورد شهیدان مدرس، نواب صفوی، فضل الله نوری و آیت الله کاشانی بود و شرکت کنندگان عموم پاسخ‌هایشان یا اشتباه بود و یا مشخصا از روی حدس و گمان بود و نه دانایی. حتی از پاسخ های متناقض عیان بود که شرکت کنندگان مسابقه دو به دو از مسئله ساده‌ای چون هم دوره بودن آیت الله کاشانی و دکتر مصدق بی خبر بودند.
آیا مسابقه دو به دو که اصولا بر مبنای رقابتی بودن بنا شده است و باید برنده‌ای داشته باشد، و استفاده زیاد از حدس و گمان برای پاسخ دادن به سوالات مشخص است، حداقل برای شرکت کنندگان می‌تواند محک علمی باشد؟ یا اگر قرار است اطلاعاتی به بینندگان اضافه کند با پرسش 15 سوال در دو نیم دقیقه چگونه قرار است این اتفاق بیفتد؟
بدیهی است که صرف اینکه سوالات مذهبی و در مورد شهدا باشد برنامه دینی نمی‌شود، اساسا در ساختار این نوع برنامه‌ها دیگر جایی برای آزمون و خطا هم وجود ندارد چرا که بر حسب تجربه مشخص شده است این فرم، نمی‌تواند فرم یک برنامه مذهبی باشد و هیچ یک از برنامه‌های این چنینی ولو شبکه قرآن ساخته باشد نتوانسته است در راستای مسائل مذهبی تاثیرگذاری لازم را داشته باشد.
حتی طراحی بعضی سوالات نیز به شدت غلط و نا به جاست مثلا چه فائده‌ای دارد که مخاطب بداند که کدام یک از سوره‌های قرآن میم ندارد؟ با دانستن یا نداستن آن چه فرقی در درک معرفتی از قرآن کریم حاصل می‌شود؟
از همه این مسائل جزئی که بگذریم مرکز بررسی سیمای ملی که هر چند ماه یک بار به ارائه آمار می‌پردازد بیاید و از میزان تاثیر این گونه برنامه‌ها بر مطالعه مردم آمار رسمی ارائه دهد تا مشخص شود که آیا این همه اصرار برای سرمایه گذاری و ساخت برنامه‌هایی که حتی بهترین آن‌ها هم در تاثیرگذاری مد نظر نا موفق بوده است، درست است یا خیر؟
آیا درست و منطقی است که شرکت کنندگانی صرفا برای پاسخ به چند سوال ده میلیون تومان پول برنده شوند و در انتهای برنامه نیز به نفر اول کل مسابقه صد میلیون تومان پول داده شود ؟
پاسخ این سوال را در 11 آذر ماه 1383 رهبری معظم انقلاب در دیدار با مسئولین سیمای ملی اینگونه دادند:
«شخصی تماس میگیرد و به‌خاطر هیچی، به او جایزه میدهند! یک روز من دیدم در یک برنامه‌ی تلویزیونی پنج میلیون تومان به یک نفر جایزه دادند؛ برای اینکه به چند سؤال جواب داد! این سرگرمىِ خیلی جالبی نیست. پنج میلیون تومان، تقریباً حقوق دو سه سال یک کارمند متوسط است {سال 83}. ممکن است بگویند این‌کار ترویج علم است. ترویج علم را از یک راهِ بهتر بکنید؛ این راه ضرر دارد. عده‌یی که اینگونه مسابقات را نگاه میکنند، بیمنطقی به ذهن‌شان می‌آید و از این بیمنطقی سوءاستفاده میکنند. این کار منطقی ندارد که مثلاً بنده بدانم انجیل عربی است یا یونانی است یا لاتینی است؛ بعد بگویند حالا که شما دانستید، این پانصدهزار تومان یا فلان مبلغ مال شما! این کار معنی ندارد. بنابراین، مقوله‌ی سرگرمی و تفریح، لزومش یک مسأله است؛ با برنامه‌ریزی بودن آن یک مسأله است؛ بامحتوا بودنش یک مسأله است؛ پرهیز از جهات منفی هم در آن یک مسأله است». (1)
به طور کلی برنامه‌هایی نظیر دو به دو در راستای ترویج فرهنگ مطالعه و حتی اطلاعات عمومی نمی‌توانند رسالت خویش را اجرایی کنند، چرا که آزمون و خطاها نشان داده است که حداقل این فرم از برنامه‌ها برای این امر مناسب نیست.
در غرب اگر این برنامه‌ها پربیننده می‌شود و به اصطلاح میگیرد به دلیل این است که هیجان برنامه را برای سرگرم کردن مخاطب خویش بالا می‌برند و اساسا هدف گسترش مطالعه را دنبال نمی‌کنند یا جزو اولویت‌هایشان نیست. برای همین است که با بالا بردن مبلغ جایزه و طراحی آیتم‌های مختلف
هیجان و سرگرمی را افزایش میدهند. لذا در راستای اصل سرگرمی موفق میشوند که این اصل در نظام اسلامی جایی ندارد.
1) 11 آذرماه 1383 در دیدار با مسئولان سازمان صداوسیما