رهروان ولایت ـ اگر جستجویی اجمالی در فضای مجازی داشته باشیم، متوجه می‌شویم که دشمنان مغرض و گاه دوستان ناآگاه، مطالب گوناگونی در رابطۀ مخالفت با فریضۀ الهی حج نوشته‌اند، که نقطه اشتراک آن قلم فرسایی‌ها، حکایت از درخواست ترک آن امر مهم، توسط مسلمانان را دارد. از جمله ادله معروف آنان این استکه چرا با وجود این همه فقیر، هزینه سفر خود به سرزمین وحی را صرف رفع گرفتاری از یک خانواده بی‌بضاعت و یا تهیه جهیزیه برای یک دختر جوان نکنیم؟
در جواب باید عرض کنیم که:
1- حج، یکی از واجبات الهی و فروعات دین استکه در صورت وجوب، هیچ عمل مستحبی و یا واجب دیگری نمی‌تواند جایگزین آن گردد. و ترک آن، نشانه کفر می‌باشد:
قرآن کریم در این زمینه می‌فرماید: «فيهِ آياتٌ بَيِّناتٌ مَقامُ إِبْراهيمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً وَ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبيلاً وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعالَمين»،[آل عمران،97]؛ «در آن خانه، آيات (ربوبيّت) هويداست، مقام ابراهيم خليل است، و هر كه در آن‌جا داخل شود ايمن باشد. و مردم را حجّ و زيارت آن خانه به امر خدا بر هر كسى‌كه توانايى براى رسيدن به آن‌جا دارد، واجب است. و هر كه كافر شود (به خود زيان رسانده و) خدا از جهانيان بى‌نياز است.»
پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم در سفارشی به حضرت امیر علیه السلام فرمودند: «یَاعَلِيُّ تَارِكُ الْحَجِ وَ هُوَ مُسْتَطِيعٌ كَافِرٌ يَقُولُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى- وَ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعالَمِين»،[1]؛ «اى على كسىی‌كه حج را ترك كند با اين‌كه توانايى دارد، كافر محسوب مىشود، زيرا خداوند مىفرمايد: بر مردمى‌كه استطاعت دارند، به‌سوى خانه خدا بروند لازم است حج به‌جا بياورند و كسى‌كه كفر بورزد (آن را ترك كند) به‌خود زيان رسانيده است، و خداوند از آنان بى‌نياز است.»
امام صادق علیه السلام در این زمینه می‌فرمایند: «مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَحُجَّ حِجَّةَ الْإِسْلَامِ وَ لَمْ يَمْنَعْهُ مِنْ ذَلِكَ حَاجَةٌ تُجْحِفُ بِهِ أَوْ مَرَضٌ لَا يُطِيقُ مَعَهُ الْحَجَّ أَوْ سُلْطَانٌ يَمْنَعُهُ فَلْيَمُتْ يَهُودِيّاً أَوْ نَصْرَانِيّا»،[2]؛ «کسی‌که بمیرد و حال آن‌که حج واجب خود را به‌جا نیاورده باشد در حالی‌که مانعی از به‌جا آوردن آن به‌وجود نیامده باشد، از قبیل حاجتی‌که مانع انجام حج شود، یا مرضی‌که در آن تحمل اعمال حج را نداشته باشد، یا سلطان ظالمی مانع از حج شود، پس بمیرد یهودی یا نصرانی»
2- کمک کردن به فقرا، از جمله وظایف هر انسان مسلمان استکه در آیات و روایات فراوانی، موکدا به این امر پرداخته شده است. اما نکته قابل تامل آن استکه مقایسه کردن این مساله با جریان حج، مغلطه‌ای بیش نیست. چرا که جریان فقر در جامعه اسلامی باید ریشه‌ای حل گردد. طبق روایات رسیده از ائمه معصومین علیهم السلام اگر اغنیا زکات مى‌دادند، و اگر حقوق فقرا (از طریق زکات) به آنان پرداخت مى‌شد، دیگر هیچ فقیر مسلمانى وجود نداشت. امام صادق علیه السلام در این راستا می‌فرمایند: «وَلَوْ اَنَّ النَّاسَ اَدَّوْا زَکاةَ اَمْوالِهِمْ ما بَقِىَ مُسْلِمٌ فَقِیراً مُحتاجاً»،[3]؛ «اگر مردم زکات اموال خود را پرداخت مى‌کردند، حتى یک مسلمان فقیر و محتاج باقى نمى‌ماند.»
3- حج به‌عنوان یک فریضه الهی، مانند بسیاری از دیگر اعمال، به‌خودی خود، از ارزش ویژه‌ای برخوردار است، و نباید به‌دنبال مقایسۀ آن با دیگر اعمال بود، همان‌گونه که مقایسۀ نمودن روزه با نماز، و جایگزینی یکی با دیگری، بی‌معناست. چون هر دوی آن‌ها دارای ارزش مستقلی می‌باشند.
4- حج به‌عنوان یک واجب الهی دارای آثار و برکات فردی و اجتماعی فراوانی استکه در صورت وجوب، به هیچ وجه نباید ترک شود.
بنیان‌گذار کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی(ره) در این زمینه فرموده‌اند:
«يكى از وظايف بزرگ مسلمانان پىبردن به اين واقعيت است‌كه حج چيست و چرا براى هميشه بايد بخشى از امكانات مادى و معنوى خود را براى برپايى آن صرف كنند. چيزى‌كه تا به‌حال از ناحيه ناآگاهان و يا تحليل‌گران مغرض و يا جيره خواران، به‌عنوان فلسفه حج ترسيم شده است اين است‌كه حج يك عبادت دسته جمعى و يك سفر زيارتى- سياحتى است. به حج چه كه چگونه بايد زيست و چطور بايد مبارزه كرد و با چه كيفيت در مقابل جهان سرمايه دارى و كمونيسم ايستاد! به حج چه كه حقوق مسلمانان و محرومان را از ظالمين بايد ستاند! به حج چه كه بايد براى فشارهاى روحى و جسمى مسلمانان چاره انديشى نمود! به حج چه كه مسلمانان بايد به‌عنوان يك نيروى بزرگ و قدرت سوم جهان خودنمايى كنند! به حج چه كه مسلمانان را عليه حكومت‌هاى وابسته بشوراند. بلكه حج همان سفر تفريحى براى ديدار از قبله و مدينه است و بس! و حال آن‌كه حج براى نزديك شدن و اتصال انسان به صاحب‌خانه است. و حج تنها حركات و اعمال و لفظ‌‌ها نيست و با كلام و لفظ و حركت خشك، انسان به‌خدا نمىرسد. حج كانون معارف الهى است‌كه از آن، محتواى سياست اسلام را در تمامى زواياى زندگى بايد جستجو نمود. حج پيام آور و ايجاد و بناى جامعهاى به دور از رذايل مادى و معنوى است. حج تجلى و تكرار همه صحنههاى عشق آفرين زندگى يك انسان و يك جامعه متكامل در دنياست. و مناسك حج مناسك زندگى است. و از آن‌جا كه جامعه امت اسلامى، از هر نژاد و مليتى، بايد ابراهيمى شود تا به خيل امت محمد صلى اللَّه عليه و آله و سلم پيوند خورد و يكى گردد و يدِ واحده شود، حج، تنظيم و تمرين و تشكل اين زندگى توحيدى است.»[4]
مقام معظم رهبری در این راستا فرموده‌اند: «حج، يك هجرت است. هجرت از خود ماست؛ هجرت از منيّت ماست؛ هجرت از آن زندانى است‌كه ما را احاطه كرده و گوهر يك‌دانه بىنظير انسانى را در وجود ما مخفى و پنهان نگهداشته است. حج، هجرت از خودپرستی‌هايى است‌كه از هوا و هوس ناشى مىشود؛ هجرت از خودخواهی‌هايى است‌كه ما را از خدا دور مىكند؛ هجرت از طبقه بندىها و مرزبندی‌هایی اىستكه زندگى انسان‌ها را از هم جدا مىكند و فقير و غنى، شريف و وضيع، بزرگ و كوچك ـ بر طبق معيارهاى عاميانه مردمى ـ را به‌هم نزديك مىكند و در كنار هم قرار مىدهد و وجه مشترك همه انسان‌ها، يعنى عبوديّت را در همه زنده مىكند.»[5]
و در بیانات مهم دیگری فرموده‌اند: «این مراسم برائت، مراسم بسیار مهمی است. واقعاً گل سرسبد حج ما همین مراسم برائت است.»[6]، «هر کس حج را از هویت سیاسی آن جدا کند، یا جاهل است و یا مغرض»[7]
و وجود ده‌ها اثر دیگری‌که مترتب بر این امر الهی می‌گردد، دشمنان را دست‌پاچه نموده، تا آنان دست به‌دامن طرح چنین شبهات واهی در رسانه‌ها و فضای مجازی گردند.
5- نکته قابل تامل از سوی دشمنان انقلاب، این‌جاست‌که چرا فقط وقتی بحث حج پیش می‌آید؛ همه یک‌دفعه حسّ انسان دوستی‌شان گل می‌کند و یاد کمک به فقرا می‌افتند. اما موقع خریدن ماشین‌های چند صد میلیونی و عروسی‌ها و سفرهای اروپایی چند صد میلیونی و کلی خرج و تجملات دیگر، کسی یاد کمک به فقرا نیست. جالب این‌جاست تعداد حجاج ایرانی «حدود 61 هزار نفر است»[8]، ولی از آن‌طرف «سالانه ۵ میلیون نفر از کشور به کشورهایی سفر می‌کنند که مرکز فحشا است و عمده افرادی که می‌روند جز برای فحشا خارج نمی‌شوند و اگر حداقل هر مسافر هزار دلار هزینه کند سالیانه ۵ میلیارد دلار از کشور برای فحشا هزینه می‌شود»[9]، «بر اساس آمار، خانوارهای ایرانی در تابستان 91، بیش از 600 میلیارد تومان را صرف هزینه‌های سفرهای خارجی خویش کرده‌اند.»[10]
حال چرا هیچ فرد و یا گروهی خواستار تعطیلی این سفرها و صرف هزینه‌های کلان آن که اصلا با هزینه های حج قابل مقایسه نیست، برای فقرا نمی‌شود؟
بنابراین ایجاد چنین شبهاتی بر علیه حج، از سوی دشمنان اسلام و انقلاب اسلامی، دل‌سوزی به‌حال فقرا نیست، بلکه به‌دلیل اثرات موثر و سازندۀ فردی و اجتماعی این سفر روحانی استکه در این صورت نه تنها نباید ترک شود، بلکه باید هر سال با عظمت‌تر و با شکوه‌تر در میان امت اسلامی برگزار گردد.
-----------------------------------------------
پی‌نوشت:
[1]. من لایحضره الفقیه،ج4،ص378
[2].کافی،ج4،ص269
[3].من لایحضره الفقیه،ج2،ص7
[4].صحیفه امام،ج21،ص77
[5].وصال دوست،ص3
[6].همان
[7].همان
[http://khabarkhoon.com/s/4316052.[8
نظرات
سلام پیرامون جواب شما من سوالی دارم اگه فردی فقط درحد حج رفتن منابع مادی داره و مواردی مثل بیمار نیازمند یا جوانی محتاج برای ازدواج کدام گزینه افضل تر است ؟
باسمه‌تعالی
با عرض سلام:
کمک به نیازمند و بیمار و... اگر چه در جای خود ارزش بالایی دارد ولی اگر شخصی مستطیع شده باشد حج، به عنوان یک واجب، افضل از آن موارد خواهد بود.