تلاش برای تغییر باورهای دین، به بهانه قدیمی بودن!

رهروان ولايت ـ با دقت در زندگی بشر، در می‌یابیم که آدمی دارای دو نوع نیاز است، نیازهایی که اصلاً قابل تغییر نیست و نیازهایی که قابل تغییر است و با تغییر زمان، آن‎ها نیز تغییر می‌یابند.
برخی نیازها و خواسته‌های آدمی چون از درون و فطرت او ناشی می‌شوند، قابل تغییر نبوده و در طول زندگی بشر ثابت بوده‎اند. برخی دیگر چون از محیط و نحوه زندگی بشر ناشی می‌شوند، قابل تغییر بوده و با تغییر محیط و شرایط، تغییر می‌کنند و آن‌چه مثلاً 100 سال پیش مطلوب بوده است، در زمان کنونی قطعاً مطلوب نخواهد بود.[1]

یکی از نیازهای غیر قابل تغییر در بشر، نیاز به تفکر و حس حقیقت‌جویی است؛ بدون شک انسان، موجودی عاقل، متفکر و حقیقت‌جوست؛ به این معنا که او در برخورد با محیط پیرامون خود، از خود سوالات متعددی می‌پرسد و هر چه رشد کرده و عقل او شکوفا می‌شود، این سوالات نیز عمیق‌تر و پربارتر می‌شوند. یکی از مهم‌ترین دغده‌های بشر از ابتدای خلقت تا به حال، فهم درست هستی و چرایی وجود است؛ این‌که از کجا آمده است، آمدنش بهر چه بوده و به کجا می‌رود؛ این سه سوال از اساسی‌ترین سوالات بشر هستند که از قدیم‌الایام، ذهن بشر را به خود مشغول کرده و آدمی همیشه کوشیده است پاسخی مناسب و تسکین‌بخش برای آن‌ها بیابد و تا به آن‌ها پاسخ مناسب ندهد، هرگز به آرامش نخواهد رسید.

اگر به دین مبین اسلام و مذهب شیعه و آیات قرآن دقت کنیم، خواهیم دید بیش از 80 درصد آیات قرآن کریم و شمار زیادی از روایت معصومین(علیهم‌السلام) به بیان اصول دین و پاسخ به این سه سوال اساسی اختصاص داشته است و مهم‌ترین فلاسفه زمان مثل فارابی، ابن سینا، سهروردی، ملاصدرا و... تمام افتخارشان این بوده است که در نهایت، توانسته‌اند با عقل و کندوکاو علمی به آن نتیجه‌ای برسند که قرآن، سالیان قبل بیان کرده است.

بنابراين مهم‌ترین قسمت اسلام، به بحث از اصول دین، یعنی شناخت مبدأ آفرینش و صفات او و معاد و زندگی پس از مرگ اختصاص دارد. پس برزگ‌ترین خدمت به بشر را دین مبین اسلام بر عهده داشته است، چرا که مهم‌ترین سوالات او را به خوبی پاسخ داده است.

از جمله امور ثابت در زندگی بشر، بحث عدالت است، عدالت همیشه و در تمام زمان‌ها و مکان‌ها مطلوب بوده و خواهد بود، ظلم همیشه بد بوده و خواهد بود، نیکی به پدر و مادر همیشه مطلوب بوده است، کمک به دیگران همیشه مطلوب بوده است، رعایت حقوق دیگران همیشه مطلوب بوده است و... . امّا مواردی هم‌چون نوع خانه و ماشین و لباس و پوشاک و نوع رفتار اجتماعی و... از اموری است که ریشه در درون ندارد و از محیط ناشی می‌شوند، لذا قابل تغییراند؛ 100 سال قبل درشکه مطلوب بوده، ولی در زمان کنونی نیست، 100 سال قبل مسکن آدمی به نحوی بوده که در زمان کنونی همان مسکن، مطلوب نیست و... .

مدتی است دشمنان این مرز و بوم و متحدان جاهل و نادان آنان در داخل، در فضای مجازی برای تضعیف اعتقاد مردم، همه باورهای دینی و اعتقادات ثابت اسلام را از نوع دوم و متغیر معرفی کرده و به مخاطبین خود القا می‌کنند که نمی‌توان با اعتقادات 1400 سال پیش زندگی کرد و باید به روز بود و اعتقاداتی جدید برگزید.

در پاسخ این یاوه‌گویان نادان می‌گوییم: اسلام، در واقع، پاسخی مناسب به ندای فطرت آدمی است که از درون خود، خداوند متعال و تمام خوبی‌ها را صدا می‌زند، اسلام دستور می‌دهد به حقوق دیگران باید احترام گذاشت، یک حاکم باید عدالت اجتماعی را رعایت کند و هرگز کسی را بدون استحقاق مقدم نکند، حق یتیم را باید رعایت کرد، به پدر و مادر باید نیکی کرد، ظلم و ستم باید ترک شود، نسبت به دیگران نباید کینه داشت، مومنان همه با هم برادراند، نباید غبیت کسی را کرد، دروغ نباید گفت، نباید به کسی تهمت زد، با همسر و فرزندان باید مهربان بود، زنان نباید از ارث محروم گردند، نباید به ناموس مردم چشم داشت، دزدی ممنوع است، حتی در این دین گفته می‌شود، حیوانات هم دارای حقوق هستند و نباید  آن‌ها را آزار داد، حتی درختان و طبیعت هم دارای حق هستند و آدمی نباید به آن‌ها آسیب بزند و هزاران دستور اخلاقی دیگر که زندگی انسان را متحول کرده و او را از یک حیوان به انسان مبدل ساخت؛ این دستورات ندای فطرت آدمی است، ندای درونی انسان است که با صدای بلند، گمشده خود را جستجو می‌کند.

آیا 100 سال قبل، عدالت خوب بوده و در زمان کنونی بد است؟ آیا 100 سال قبل، رعایت حقوق دیگران خوب بوده و در زمان کنونی بد است؟ آیا 100 سال قبل پاک‌دامنی و عفت خوب بوده و در زمان کنوني بد است و بی‌عفتی مناسب است؟ آیا سالیان قبل رعایت حقوق همسایه خوب بوده و در زمان کنونی بد است؟ و هزاران سوال این از قبیل باید پرسید.

اسلام هم دقیقاً همین را می‌گوید، می‌گوید: نیازهای ثابت و همیشگی باید ثابت بماند و تغییر نکند و احکام ثابت دارند مثل این‌که «زنا» حرام است در همه زمان‌ها، «دزدی»، «ظلم و ستم»،  «خوردن مال یتیم»، «نگاه به ناموس مردم»، «غیبت»، «دروغ»، «تهمت»، «شراب‌خواری»، «قمار» و... حرام هستند در تمام زمان‌ها، «حجاب» واجب است در همه زمان‌ها، «امر به معروف» واجب است در همه زمان‌ها، چون از درون و فطرت ناشی می‌شوند.

امّا مواردی چون نوع خواراک و پوشاک، خانه، لباس، ماشین، رفتار اجتماعی و... که ریشه در فطرت ندارند را آزاد گذاشته و دستور خاصی که انسان را محدود کند ندارد. امروزه باید از هواپیما، ماشین‌های مطمئن، رایانه، اینترنت و... استفاده کرد ولو این‌که در زمان نزول اسلام این موارد نبوده است.

بنابراین باید به آنان پاسخ داد: بله، قطعاً نمی‌توان مانند 100 سال قبل زندگی کرد، امّا راجع به نیازهایی غیر ثابت که قابل تغییراند و ریشه در فطرت ندارند؛ امّا آن دسته از نیازها که برای بشر ثابت بوده و ریشه در فطرت دارند، چون هرگز فطرت آدمی تغییر پیدا نمی‌کند، آن‌ها نیز تغییر نمی‌یابند و اسلام نیز پاسخ به آن نیازهاست.
بنابراين در همین زمان کنونی نیز باید به اسلام و دین، به عنوان پاسخی مناسب و عالی برای نیازهای ثابت بشر، عمل کنیم و روز قیامت نیز بر اساس همین دین و آیین بازخواست خواهیم شد.  

-------------------------

پی‌نوشت:

[1]. شهید مطهری، اسلام و نیازهای زمان، ج1، ص117-119.