در منابع شیعه و غیر شیعه گزارش شده که پنج تن آل عبا بهترین آفریده‌های خداوند هستند و به حضرت آدم فرمان داده شد تا برای پذیرش توبه، ایشان را واسطه میان خود و خدا قرار دهد.
در تعالیم اسلامی، دعا کردن یکی از راه‌های ارتباط انسان با خداوند است. هرچند خداوند در قرآن به صراحت فرمان داده تا او را بخوانیم و از او حاجت طلب کنیم و او نیز اجابت خواهد کرد،[1] اما دعا مانند هر رفتار و سلوک دینی، دارای شرایط و آداب است که رعایت آنها برای رسیدن به مقصود بسیار اهمیت دارد.
از آنجا که دعا کردن به معنای حضور بندگان در درگاه مالک و خالق و سخن گفتن با معبود است، لازم است که بندگان با شیوه‌ای با خدا سخن بگویند که او می‌پسندد. البته هر کسی آزاد است که هر شیوه‌ای را برای راز و نیاز با خدا برگزیند، اما بر اساس آیات قرآن و احادیث متعدد، لازم است که آبرومندان و اولیای الهی میان بنده و خدا، واسطه قرار گیرند.
کاملا منطقی و طبیعی است که بهترین واسطه، عبارت است از بهترین و والامقام‌ترین آفریده‌های خدا؛ یعنی پنج نور مقدس و مطهر خاتم‌الانبیا صلی‌الله‌علیه‌وآله، امیرالمؤمنین علیه‌السلام، حضرت زهرا علیهاالسلام، امام حسن علیه‌السلام و امام حسین علیه‌السلام. احادیث و روایات فراوانی گزارش کرده‌اند که برتری و جایگاه مهم پنج تن آل عبا سبب شد تا خداوند وجود نورانی این حضرات را چند هزار سال پیش از آفرینش حضرت آدم علیه‌السلام بیافریند.[2]
به همین جهت است که در روایت نقل شده توبه حضرت آدم علیه‌السلام تا چند مدت پذیرفته نمی‌شد. هنگامی که علت آن را پرسید، خدا به وی فرمود: «مگر نگفتم هرگاه به سختی دچار شدی و حاجتی از من خواستی، باید مرا به واسطه این پنج وجود نورانی بخوانی و درخواست کنی؟»[3] آنگاه حضرت آدم به همین شیوه دست به دعا برداشت و از خدا طلب توبه و آمرزش کرد[4] و خدا نیز توبه او را پذیرفت.[5]
پی‌نوشت:
[1]. غافر، 60.
[2]. ابن‌مغازلی، مناقب الامام علی‌بن‌ابی‌طالب علیه‌السلام، ص120، دار الاضواء ؛ احمدبن‌حنبل، فضائل الصحابة، ج2، ص824، دار ابن‌الجوزی؛ کلینی، محمد، الکافی، ج1، ص460، اسلامیة.
[3]. مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، ج11، ص192، دار إحياء التراث العربي..
[4]. فیروزآبادی، سیدمرتضی، فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج1، ص170، اسلامیة ؛ صدوق، محمد، الامالی، ص75، کتابچی.
[5]. بقره، 37.