مکتب شیعه بر این باور است که استدلال‌های استوار عقلی و نقلی دلالت می‌کنند همواره باید از سوی خدا، یک نماینده معصوم در میان مردم حضور داشته باشد. این به معنای اتصال و پیوند همیشگی معصوم با منبع وحی است و پیامد آن، اثبات برخی ویژگی‌های فرابشری و خاص برای معصومان می‌باشد.
مکتب شیعه | شناخت معصومان علیهم‌السلام برای مسلمانانی که فاصله زمانی بسیار زیادی با آنان داشته‌اند، از مسیر گزارش‌های تاریخی و احادیث معتبر صورت می‌پذیرد. در قرآن کریم به صراحت از شأن و جایگاه خاتم الانبیاء صلی‌الله‌علیه‌وآله از نگاه خدا سخن به میان آمده و ایشان را به «حق واضح و آشکار» توصیف کرده‌اند.[1] به مردم توصیه شده تا از ایشان الگو گرفته و زندگی خود را سامان دهند.[2]
نزدیکان و اعضای خانواده پیامبر معظم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز در قرآن مورد اشاره قرار گرفته‌اند. البته به صورت مستقیم نامی از ایشان برده نشده، اما اوصاف و خصوصیات آنها برای مردم بازگو شده تا همگان بدانند هر یک از اعضای خانواده پیامبر و نزدیکان نزد خدا چه جایگاهی دارند.
بر اساس احادیث متعدد،[3] پنج تن آل عبا که عبارتند از پیغمبر اکرم، امیرالمؤمنین، حضرت زهرا، امام حسن و امام حسین علیهم‌السلام در آیه تطهیر مورد اشاره قرار گرفته‌اند و خدا به مردم فرموده: «این افراد از هر گونه پلیدی و رفتار ناپسند به دور هستند».[4] عالمان مسلمان شیعی و برخی اهل‌تسنن از این آیه، ویژگی عصمت را برداشت کرده‌اند.[5]
در نگاه مکتب شیعه این نوع معرفی، تأکید و توصیه فراوان به رعایت حقوق پنج تن آل عبا به آن دلیل است که نشان دهد خداوند همواره میان خود و مردم، نمایندگان معصومی قرار می‌دهد. بر خلاف اهل‌تسنن که می‌گویند با پایان جایگاه نبوت، ارتباط میان آسمان و زمین قطع می‌شود،[6] مکتب شیعه بر اساس استدلال‌های عقلی و نقلی، باور دارد مردم همیشه به یک راهنمای معصوم نیازمند هستند.
یکی از پیامدهای اعتقاد به این جایگاه ویژه برای معصومان علیهم‌السلام آن است که افزون بر جنبه‌های دنیوی و جسمانی، دارای جنبه‌ها و بُعدهای معنوی و فراطبیعی باشند که هیچ انسان دیگری غیر از آنها چنین ویژگی نداشته باشد. خداوند به پیامبر خاتم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمان می‌دهد که خود را اینگونه توصیف کن: «ای پیامبر بگو: من فقط بشرى همچون شما هستم كه به من وحى مىشود».[7]
نکته مهم و قابل توجه پیرامون جنبه‌های فرابشری و معنوی معصومان علیهم‌السلام آن است که هیچ کس از آنها خبر ندارد مگر آنکه خود معصوم آن را به مردم معرفی کند. مردم نیز در مواجهه با چنین ویژگی، دو گروه هستند؛ برخی به دلیل جایگاه والای معصوم و باور به صداقت ایشان، این ویژگی را می‌پذیرند و به آن یقین پیدا می‌کنند. اما غافلان و حق‌ستیزان که پذیرش هر چیزی را مشروط به درک با حواس ظاهری می‌دانند، با شنیدن ویژگی‌های فرابشری معصوم علیهم‌السلام آن را به سخره گرفته و باور نمی‌کنند. چنانچه مشرکان و کافران نیز پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله را به سخره گرفته و ایشان را دیوانه[8] و معجزات ایشان را جادو نامیدند.[9]
پی‌نوشت:
[1]. نمل، 79.
[2]. احزاب، 21.
[3]. فیروزآبادی، سیدمرتضی، فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج1، ص224، اسلامیة.
[4]. احزاب، 33.
[5]. هندی، سید حامد حسین، عبقات الأنوار، ج20، ص97، كتابخانه اميرالمؤمنين.
[6]. طاهری، سید حسن، ولایت و رهبری در اسلام، اول، ص133، پژوهشکده علوم و اندیشه اسلامی.
[7]. کهف، 110.
[8]. حجر، 6.
[9]. یونس، 2.