اهل بیت از چنان مقام و مرتبه‌ای برخوردار هستند که مقایسه شدن با آنها از عهده هیچ کس بر نمی‌آید.
خداوند (تبارک و تعالی) برای آنکه تمامی انسان‌ها به سعادت و خوشبختی برسند، اسلام را به عنوان آخرین دین و راهبرد فروفرستاد. از آنجا که دین مجموعه ای از قواعد و احکام است، نیازمند به توضیح و بیان است. از این رو پیامبر اکرم و اهل بیت (علیهم السلام) را به عنوان حافظان و بیان کنندگان دین اسلام قرار داد. این رهبران الهی برای آنکه بتوانند در رسیدن انسان‌ها به خوشبختی موثر باشند، قطعا باید ویژگی‌هایی برتر و بالاتر از یک انسان عادی را داشته باشند تا اینکه مردم با الگو گرفتن از آنها، نسبت به عمل کردن به دین تشویق شوند. لذا معتقدیم که پیامبر و اهل بیت ایشان دارای مقام عصمت بوده و هیچ گونه خطا و گناهی از آنها صادر نمی‌شود.
الگو بودن اهل بیت علیهم السلام در تمام دوران تاریخ تا روز قیامت پا برجاست. یعنی الگو بودن یک شیئ تا وقتی پابرجاست که همیشه یک قدم از دیگران بالاتر باشد و گرنه نمی‌توان گفت او برای دیگران الگو قرار گرفته است. اهل بیت (علیهم السلام) همواره و همیشه برای تمام دوران الگو هستند و مقام ایشان چنان بالا و برتر است که هیچ کسی توان ندارد به آن مقام واصل شود. البته هر انسانی می‌تواند برای رسیدن به مقام‌های برتر تلاش کند اما هرگز نمی‌تواند به مقام اهل بیت برسد و همیشه پایین تر از آنها خواهد بود. بر همین اساس، در برخی روایات تاکید شده که هیچ انسانی با اهل بیت قابل قیاس نیست. به این معنا که هر چه خصوصیات یک انسان بالا و عالی باشد، هیچگاه نمی‌تواند به درجه و مرتبه اهل بیت برسد و خود را در مقابل آنها قرار داده و نقاط مشترک پیدا کند. مضمون این روایت نه تنها در منابع شیعه[1] بلکه در منابع غیر شیعه نیز نقل شده است.[2]
شبهه
در برخی نقل‌ها در ادامه این روایت یک جمله دیگر نیز بیان شده که مورد سوال و شبهه قرار گرفته است. در روایت چنین نقل شده: «إنّا أهلَ البيتِ لا يُقاسُ بِنا أحَدٌ، مَن قاسَ بِنا أحداً مِنَ البَشَر فقَد كَفَر؛[3] ما اهل بیتی هستیم که هیچ کسی با ما مقایسه نمی‌شود و اگر کسی یک انسان را با ما مقایسه کرد قطعا کافر شده است.» شبهه و اشکالی که مطرح است، نسبت به دلیل کفر پس از انجام مقایسه است. اینکه چرا مقایسه با اهل بیت سبب کفر می‌شود؟
پاسخ
این شبهه را می‌توان از دو جهت پاسخ داد:
الف- بررسی منابع حدیثی نشان می‌دهد این روایت دارای سند معتبر نمی‌باشد و تنها کسی که این جمله اخیر را نقل می‌کند، مرحوم محمد بن جریر طبری از عالمان شیعه در قرن 5 هجری است. هر چند اصل این حدیث دارای سند معتبر است و پیش از ایشان در کتب معتبر نقل شده، اما این مضمون که قیاس افراد بشر با اهل بیت سبب کفر می‌شود، در سایر منابع حدیثی ذکر نشده است.
ب- حتی اگر این قید اضافه را بخشی از حدیث بدانیم، همچنان شبهه قابل پاسخ است. کفر در این روایت به معنای کفر اصطلاحی که خروج از دین و ارتداد باشد، نیست؛ زیرا می‌دانیم کسانی هستند که قطعا از درون هیچ اعتقادی به خدا ندارند ولی به ظاهر شهادتین را گفته‌اند و طبق قوانین اسلام باید مورد احترام باشند. مانند منافقان که در قرآن به صراحت از کفرشان پرده برداشته شده اما چون به ظاهر اسلام عمل می‌کنند، کسی حق ندارد متعرض آنها شود. بنابراین قیاس کردن افراد عادی با اهل بیت هر چند باعث کفر درونی می‌شود و نشان می‌دهد شخص قیاس کننده، اعتقادی به خدا ندارد اما، این عمل باعث حکم ارتداد او نیست و صرفا یک عمل حرام و ناپسند صورت گرفته است.
اما دلیل صدور حکم کفر برای این قیاس باطل، چنان واضح است که فردی به نام جاحظ که از کینه‌توزترین افراد نسبت به امیرالمومنین علی (علیه السلام) است، گفته این حدیث صحیح است که نباید هیچ کسی را با اهل بیت مقایسه کرد.[4] چگونه كسى مى تواند با اهل بیتی مقايسه شود كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و امیرالمومنین على و صدیقه کبری فاطمه و دو سبط پيامبر، حسن و حسين، و دو شهيد، حمزه و ذوالجناحين جعفر طيار، و سرور مكه، عبدالمطلب (علیهم السلام) در ميان آنها هستند؟
نتیجه
روایت عدم قیاس انسان‌ها با اهل بیت به نبود قابلیت تکوینی و ذاتی برای مقایسه اشاره می‌کند و نشان می‌دهد اهل بیت از چنان مقام و مرتبه‌ای برخوردار هستند که مقایسه شدن با آنها از عهده هیچ کس بر نمی‌آید و حتی اگر کسی در مسیر مقایسه کردن قدم بردارد، موجب کفر باطنی او خواهد شد.
پی نوشت
[1]. محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج22، ص: 406.
[2]. فیروزآبادی، فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج2، ص: 70.
[3]. طبری، نوادر المعجزات في مناقب الأئمة الهداة عليهم السلام، ص: 267.
[4]. محمد حسن مظفر، دلائل الصدق لنهج الحق، ج6، ص: 429.
روایت عدم قیاس انسان‌ها با اهل بیت به نبود قابلیت تکوینی و ذاتی برای مقایسه اشاره می‌کند و نشان می‌دهد اهل بیت از چنان مقام و مرتبه‌ای برخوردار هستند که مقایسه شدن با آنها از عهده هیچ کس بر نمی‌آید و حتی اگر کسی در مسیر مقایسه کردن قدم بردارد، موجب کفر باطنی او خواهد شد.