رهروان ولایت ـ عاشوراء درس مردانگی و جانبازی در راه حفظ عقیده و اصلاح جامعه بود.
در ایجاد این حادثه شکوهمند که شاهرگ حیات اسلام ناب محمّدی (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در گرو زنده نگه داشتن یاد آن است، عوامل متعدّدی نقش داشته است که از طریق روایات تاریخی و کلمات معصومین بالاخصّ کلمات نورانی اباعبد الله الحسین (عليه السلام) قابل دسترسی است.
در نوشتار حاضر به آیه‌ای از کلام الله مجید اشاره می‌شود که هرچند مورد نزول آن در مسأله ای دیگر استف امّا به درستی قابل انطباق بر حادثه عاشوراست:
خداوند متعال در قرآن می‌فرمایند:
« فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا؛[مریم/59] سپس در پى آنها جانشينانى آمدند كه نماز را ضايع كردند و از شهوت هاى (نفس) پيروى كردند، پس به زودى (سزا و كيفر) گمراهى خود را خواهند ديد».
این آیه شریفه در ادامه داستان حضرت ادریس (علی نبیّنا و آله و علیه السلام) وارد شده است که بعد از آن، حضرت چگونه به انحراف کشیده شدند.
این جریان بعد از هر پیغمبری اتّفاق افتاده است. بعد از وفات پیامبر خاتم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نیز انحرافات از همان روز سقیفه آغاز شد و به جایی رسید که امام حسین (علیه السلام) مجبور به قیام و ریختن خون خود برای حفظ اسلام شد.
امّا سبب این قیام، همین دو عاملی است که در این آیه به آن اشاره شده است:
اوّلاً "إضاعة الصلاة" یعنی ضایع کردن نماز از سوی حکّام و مردم. توضیح اینکه: چنانکه در روایتی از امام صادق (علیه السلام) وارد شده است: اضاعه نماز به معنای ترک نماز نیست بلکه یعنی نماز را درست نمی‌خواندند مثلاً آنرا در آخر وقت به جا می‌آوردند. [1]
پس از پیامبر خاتم نیز شرط اساسی عبادات که در رأس آنها نماز است، به فراموشی سپرده شد. امام صادق (عليه السلام) فرموده است: نخستین چیزی که از بنده به هنگامی که در پیشگاه خدا می‌ایستد، پرسیده می‌شود از نمازهای واجب و زکات واجب و روزۀ واجب و حج واجب و از ولایت ما اهل بیت است که اگر اقرار به ولایت ما کرده و بر آن مرده باشد، نماز و روزه و زکات و حجش پذیرفته می‌شود و اگر در پیشگاه خدا جل جلاله بر ولایت ما اقرار نکند، خدای عزوجل چیزی از اعمالش را نخواهد پذیرفت. [2]
بنابراین بسیاری از مسلمین نماز را ضایع کردند و سایر اعمال عبادی را نیز تباه ساختند. زیرا روح این اعمال ولایت اهل بیت (علیهم السلام) است. مخصوصاً در زمان یزید بن معاویة که مردم ولایت این فرد فاسق را پذیرفته بودند و نسبت به میراث پیامبر بی‌توجّه شده بودند.
ثانیاً "إتّباع الشهوات" یعنی پیروی کردن از شهوات و خواسته‌های نفسانی خویش.
پس از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) بر اثر دوری از انسان کامل و رفاه نسبی مسلمین از طریق غنائم بدست آمده از فتوحات، شهوت پرستی و هواخواهی در حاکمان افزایش یافت تا جایی که در شام امثال یزید بن معاویه(لعنه الله) علناً شرابخواری و زن بارگی می‌کردند و با زر و زور افکار عمومی جامعه را به نفع خواسته‌های خود تربیت می‌کردند.
در این شرایط که از عبادات جز نامی باقی نمانده و شهوت خواهی به اوج رسیده بود، فرزند پاک پیامبر با همه داشته‌هایش پا به میدان کربلا نهاد و حماسه‌ای جاوید آفرید.
جالب اینکه در ذیل آیه قبل از این، روایتی در مورد حضرت ادریس وارد شده که شباهتی به جریان فطرس و حضرت ابا عبد الله الحسین (علیه السلام) دارد. [3]
--------------------------------------
پی‌نوشت:
[1]. تفسير الصافى، ج3، ص: 287.
[2]. بحار الانوار، ج۲۷، ص ۱۶۷.
[3]. تفسير القمي، ج2، ص: 51.
اللهم صلّ علی محمّد و آل محمّد و عجّل فرجهم