با توجه به اينكه از مضرات غيبت آگاهم، در مواجهه با غيبت اطرفيان بخصوص مادر شوهرم چگونه رفتار كنم؟
پاسخ:
در رابطه با بحث غيبت به سه مطلب بايد توجه داشت:
اولين و مهمترين آن، آشنايي با مفهوم غيبت و توجه به موارد جواز و عدم جواز غيبت است. و اين مهم، ميسر نمي شود مگر با رجوع به كتب اخلاقي مانند «گناهان كبيره» شهيد دستغيب. اين مطالعه ها باعث مي شود كه در بعضي مواقع خداي ناكرده دچار قضاوتهاي نابجا در رابطه با ديگران نشويم.
دومين مطلب، توجه به زمينه هاي بوجود آورنده غيبت است. بايد سعي كنيد تا آنجا كه مي توانيد عوامل بوجود آمدن غيبت در خانواده و فاميل را شناسايي كنيد و در صدد رفع آنان باشيد. به عنوان مثال اگر با به ميان آمدن اسم شخص خاص و يا گروهي، زمينه ايجاد غيبت فراهم مي شود سعي كنيد با ترفندهاي مختلف ذهن اطرافيان را به جاي ديگري مشغول نماييد. در اين مواقع بهتر است از مطالب جذاب و شنيدني كه افراد به گوش دادن آنها رغبت نشان مي دهند استفاده كرد.
آخرين مطلب اينكه اگر نتوانستيد زمينه هاي بوجود آوردن غيبت را از بين ببريد با زيركي آن جمع را ترك كنيد و يا مشغول كاري شويد و ذهن خود را از آن امر منصرف كنيد.
دو سؤال پيش مي آيد:
1. اين كه آيا شما با شنيدن غيبت گناهكار محسوب مي شويد يا نه؟
2. وظيفه شما در قبال فاميل «خانوادهتان» چيست؟
در پاسخ به سؤال اول بايد عرض كنم كه اگر واقعاً شما راضي به شنيدن غيبت نيستيد و در عين حال نمي توانيد به طور كلي از منزل و محل كار خود دور شويد تا صداي آنها را نشنويد، از نظر شرعي براي شما گناهي محسوب نمي شود.(1) ولي بايد سعي كنيد تا آنجا كه ممكن است از مجلس غيبت دوري نماييد. اگر هيچ راهي وجود ندارد مي توانيد در موقعي كه آنها مشغول غيبت هستند ، فكر و ذهن خود را مشغول موضوعي ديگر كنيد تا كمتر توجه شما به گفته هاي آنان باشد.(2)
پاسخ به سؤال دوم:در اين زمينه بايد كاملا حساب شده عمل نماييد. وظيفه اصلي شما در اين خلاصه نمي شود كه سعي كنيد خود را از مجلس غيبت آنها دور نماييد. زيرا اين كار مشكل شما را حل نمي كند بلكه باعث ايجاد تنش و حساسيت و بدبيني آنها نسبت به شما مي شود. و از طرفي نمي توانيد هميشه در اتاق جداگانه و دور از فاميل زندگي كنيد. بايد روش معقولانهتري را انتخاب كنيد تا آنها متوجه اشتباه خود شوند. كه در اينجا به برخي از راهكارهاي عملي اشاره مي كنيم:
1. اين مهم ميسر نمي شود مگر با برخورد شايسته و متين و رعايت همه جانبه مسائل اخلاقي در عرصه هاي مختلف زندگي. چرا كه با اين كار علاوه بر اينكه مورد رضايت خداوند قرار مي گيريد، الگوي مناسبي براي اطرافيان محسوب مي شويد. تا آنجا كه روي اعمال و رفتار شما حساب ويژه باز مي كنند. (خودتان به طور جدي بايد از غيبت به دور باشيد).
اين را هم بدانيد كه به تدريج مي توانيد آنها را هدايت كنيد نه با عجله و شتاب. به مرور زمان حرفهاي شما ان شاء ا… بر آنها تأثير خواهد گذاشت.
2. تغيير موضوع گفتگو: زماني كه مي بينيد موضوع جلسه به طرف غيبت ديگران كشيده مي شود با ظرافت و هنرمندي سررشته سخن را در دست گرفته و موضوع صحبت را تغيير دهيد.
3. تذكرات صميمانه: در زمان مناسب (مثلاً دو نفري بودن) مي توانيد در فضايي صميمي و دوستانه، دوستان خود را متوجه اشتباه خود و پيامد آن نمائيد. مثلاً اشاره به پيامدهاي اخروي غيبت، عدم رضايت الهي و... كه البته اين تذكرات هم مي تواند غير مستقيم و در ضمن صحبت باشد و يا در صورت مناسب بودن شرايط مستقيماً تذكر داده شود.
پاورقی:
1. امام خميني (ره)، استفتائات، دفتر انتشارات اسلامي، ج 2، ص 67، 1372.
2. مهدوي كني، محمدرضا، نقطه هاي آغاز اخلاق عملي، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، چ 4، ص 138 و 234، 1374.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات