به طور مشخص نميتوان علت و فلسفه خاصي را براي اين مطلب بيان كرد، ولي چند نكته قابل تأمل است:
1. شايد نخستين فلسفه صلوات اين باشد كه پيامبر و مقام شامخ او فراموش نشود. لازمه آن اين است كه اسلام و برنامه هاي اسلامي متروك نشود. به اين ترتيب ادامه صلوات بر پيامبر رمز بقاي اسلام و نام مبارك او است.
2. صلوات فرستادن بر پيامبر همسويي با فرشتگان و نظام هستي است؛ يعني همان گونه كه فرشتگان درود ميفرستند، انسانها نيزبايد درود بفرستند.
3. فرستادن درود بر پيامبر آثار مهمي مترتب است كه شايد علت درود فرستادن به خاطر فوايد است كه به انسان بر ميگردد.
پيامبر فرمود: "هر كس بر من درود فرستد، خداوند بر وي درود ميفرستد. ده گناه از او ريخته و ده درجه براي او بالا برده ميشود". (1) همچنين: "هر كس صد بار بر محمد و آل محمد(ع) درود بفرستد، خداوند صد حاجت او را برآورده سازد". (2)
در حديثي ديگر فرمود: "هر كه آخر سخنش "به هنگام مرگ" صلوات بر من و علي(ع) باشد داخل بهشت ميگردد". (3) بر اساس همين فوايد به فرستادن درود بر پيامبر و خاندان او تأكيد شده است. امام باقر(ع) فرمود: "در ميزان عمل چيزي سنگينتر از درود فرستادن بر محمد آل محمد نيست". (4)
4. صلوات و درود سبب ميشود كه به مقام والاي حضرت بيش تر آشنا شويم. از اخلاق و اعمال و صفاتش الگو بگيريم. از بعضي از تعبيرات استفاده ميشود كه صلوات، باعث پاكيزگي اخلاق و طهارت اعمال و ريزش گناهان ميشود؛ چنان كه در زيارت جامعه ميخوانيم:
«وَ جَعَلَ صَلَاتَنَا عَلَيْكُمْ وَ مَا خَصَّنَا بِهِ مِنْ وِلَايَتِكُمْ طِيباً لِخُلْقِنَا وَ طَهَارَةً لِأَنْفُسِنَا وَ تَزْكِيَةً لَنَا وَ كَفَّارَةً لِذُنُوبِنَا؛ خداوند صلوات ما را بر شما(پيامبر و آل پيامبر) و ولايت شما را نسبت به ما، سبب پاكيزگي اخلاق، طهارت نفوس، رشد معنوي و كفّاره گناهان ما قرار داده است».
5. صلوات و درود بر پيامبر و آل او، رحمت تازه الهي را بر روح پاك آن ها فرو ميفرستد. از آن جا كه منبع فيضاند، از سوي آن ها به امّت نيز سرازير ميشود. درود و رحمت بر آن ها، در واقع درود و رحمت بر خود ما است.
6. فرستادن صلوات و درود بر آن بزرگواران، نوعي حقشناسي و قدرداني و تشكّر از زحماتي است كه براي هدايت امّت كشيده اند. حقّشناسي و قدرداني اجر و پاداش الهي دارد.
7. فرستادن صلوات، اظهار وفاداري و بيعت مجدّد به ميثاق و عهدي است كه خداوند روز «الست» از انسان ها گرفته است.
پي نوشت ها:
1 . فرائد السمطين، ج 1، ص 24، با اقتباس از آثار الصادقين، ج 11، ص 209.
2 . همان، ص 28.
3 . ابن بابويه، محمد بن علي، عيون اخبار الرضا، تهران: نشرجهان، 1387ش، ج 2، ص 64.
4 . مكارم شيراز، ناصر، تفسير نمونه، تهران: دارالكتب الاسلاميه، 1374ش، ج 27، ص 267.
منبع: نرم افزار پیامبر مهربانی - مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی