چکیده: در گذر زمان ایران انقلاب‌ها و حکومت‌های مختلفی را به خود دیده است. برخی شاهان مستبد و برخی مقتدر. یکی از این انقلاب‌هایی که در دوران‌های گذشته اتفاق افتاده بود، انقلاب مشروطیت بود.
در گذر زمان ایران انقلاب‌ها و حکومت‌های مختلفی را به خود دیده است. برخی شاهان مستبد و برخی مقتدر.
یکی از این انقلاب‌هایی که در دوران‌های گذشته اتفاق افتاده بود، انقلاب مشروطیت بود. هر انقلابی که اتفاق می‌افتد سبب و علل مختلفی می‌تواند داشته باشد که باید بررسی کرد که علت مشروطه در ایران گذشته چه بوده است.
علت انقلاب مشروطه!؟
علت انقلاب مشروطه را در ایران باید در رفتار ظالمانه و ظلم و ستم و تجاوز شاهزادگان و وابستگان دربار و حکومت حاکمان ظالم و دخالت زیاد و بی‌حد دولت‌های روس و انگلیس در امور ایران و مخالفت مردم با این دخالت‌ها دانست.
از علل دیگر مشروطه می‌توان به کسانی اشاره کرد که در رأس کار بودند و به جای رسیدگی به امور مملکت و مشکلات مردم، با بذل و بخشش‌های بی‌دریغ، به فکر استحکام موقعیت خویش بودند. با به سلطنت رسیدن مظفرالدین شاه، فساد در دربار و فقر و بی‌عدالتی در جامعه بیداد می‌کرد.
در ابتدا کلید حرکت انقلاب مشروطه از اهانت به روحانیون شروع شد. از آن طرف، به دلیل اهانت کارگران بانک روس به قبرستان مسلمانان و اجساد مردگان، مردم به ساختمان در حال احداث بانک روس حمله کردند و آن را ویران ساختند. از سویی جنگ روس و ژاپن باعث شد قیمت قند بالا رود و به این بهانه دولت، دو تن از تجّار و از مهم‌ترین بازاریان تهران را به چوب‌فلک بست و بازار تعطیل شد و مردم و روحانیون جمع شدند و به مسجد آمدند و مساجد به عنوان مهم‌ترین پایگاه‌های انقلابی وارد عمل شدند.
حرکت مردم با ارشادات و رهبری «روحانیت» آغاز گردید و برای رسیدن به خواسته‌های خویش که یکی از آنها تأسیس «عدالتخانه» بود، ادامه مسیر دادند و در این راه، تحصن علما و مردم در صحن حرم حضرت عبدالعظیم در ری و سپس مهاجرت به قم باعث عقب‌نشینی دستگاه استبداد شد.
این تحصن به شیراز و تبریز و اصفهان نیز گسترش یافت و مظفرالدین شاه که از هیجان مردم به وحشت افتاده و احساس خطر کرده بود، در 14 جمادی الثانی سال 1324 ه.ق، به صدور فرمان مشروطیت و تأسیس مجلس شورای ملّی متشکّل از برگزیدگان ملت تن داد. با اعطای مشروطیت تحصن روحانیونی که خاک ایران را ترک کرده بودند با استقبال باشکوهی به پایان رسید.
مجلس یکم در 18 شعبان 1324 ه.ق. با حضور شاه در کاخ گلستان گشایش یافت و در آخرین روزهای زندگی مظفر الدین شاه (14 ذیقعده 1324 ه.ق.) پنجاه و یک اصل قانون اساسی به امضای شاه رسید.[1]
____________________________________
پی‌نوشت:
[1]. http://www.iichs.org/index.asp?id=1804&doc_cat=1