خیلی با اخلاص و زلال بود

شهید علی قدوسی، در سال 1306 در خانواده‌ای مذهبی در شهر نهاوند متولد شد. پدرش یکی از روحانیون برجسته نهاوند بود. شهید قدوسی پس از اتمام تحصیلات ابتدایی در نهاوند وارد حوزه علمیه قم شد و از محضر بزرگانی چون آیت‌الله العظمی بروجردی و حضرت امام خمینی استفاده کرده و به درجه اجتهاد نایل آمد. شهید قدوسی با وجود‌ مشکلات‌ فراوان و شرایط ناهموار زندگی در حوزه‌های آن زمان، با پشتکار و مشقت بسیار، تمام همت و توان خود را صرف تحصیل و تهذیب نفس نمود. پس از طی مراحل‌ مقدماتی‌ و دوره‌ی سطح، فقه و اصـول را نـزد آیت‌الله بروجردی و امام خمینی فراگرفت و در سال 1341 به درجه‌ی اجتهاد نائل شد. فلسفه و عرفان را نزد‌ استاد‌ فرزانه‌ و پدرهمسرش، علامه طباطبایی تلمذ نمود و با توجه به ارتباط نزدیک خانوادگی، با مشرب فـلسفی و عـرفانی استاد آشنا شد و از محضرش بهره‌های فراوان‌ برد.

ایشان در میدان مبارزه علیه رژیم شاهنشاهی نیز، همیشه از پیش‌گامان بود و سابقه مبارزات وی به پیش از 15 خرداد 1342 بر‌می‌گردد. این مبارزات طی سالهای 42-41 در پرتو انقلاب امام خمینی(رحمه‌الله‌علیه) علیه شاه به اوج رسید و ایشان نیز به عنوان یک شاگرد عاشق امام با فداکاری و سخت‌کوشی به مبارزه پرداخت تا این‌که که در سال 1345 به دنبال کشف تشکیلات مبارزاتی گروهی از علما و روحانیون، از جمله رهبر معظّم انقلاب، حضرت‌ آیت‌الله خامنه‌ای(حفظه‌الله) شهید قدوسی نیز دست‌گیر و به زندان قزل قلعه کرج انتقال یافت.
شهید قدوسی برای ترویج فرهنگ اسلامی اهمیت ویژه‌ای قائل بود و به جهت اهمیت فعالیت فرهنگی، به موازات فعالیت سیاسی، اقدام به تأسیس مدرسه «حقانی» و مدرسه «مکتب توحید» کرد.
تأسیس مـدرسه‌ی حقانی با همراهی آیـت‌الله دکـتر بهشتی بود که خود نـیز مـدیریت آن را عهده‌دار شد. مدرسه‌ای که هدف آن در کنار آموزش دین‌ و معارف اسلامی، تربیت عالمانی آگـاه و پرهـیزکار به منظور پرورش مدیرانی متعهد، بـرای آیـنده‌ی نـهضت امام خمینی(رحمه‌الله‌علیه) بود. از این‌ رو،‌ آیت‌الله قدوسی در پذیرش طلبه‌ بـسیار‌ حـساس بـود و عـلاوه بـر ویژگی‌های علمی و اخلاقی، جـهت‌گیری‌های سیاسی و اعتقادی داوطلبان را نیز مورد کاوش قرار می‌داد و طبق‌ گزارش‌ ساواک، یکی از شرایط‌ لازم‌ بـرای داوطـلبان تحصیل در مدرسه‌ی حقانی، جانب‌داری و گرایش بـه امـام خـمینی(رحمه‌الله‌علیه) بـود.

شـهید قدوسی، مدرسه‌ی حـقانی را در روزهـای تعطیل حتی پنج شنبه‌ها و بسیاری از اعیاد نیز،‌ تعطیل‌ نمی‌کرد اما در مواردی که نقشی در مبارزات ضد طـاغوتی داشـت مـانند روز شهادت آیت‌الله سعیدی به دست دژخیمان شـاه، مـدرسه را تـعطیل می‌نمود.
ایشان بـا هـم‌کاری شـهید بهشتی، اساس‌ مدرسه‌ را متفاوت‌ از دیگر مدارس علمیه طرح‌ریزی کرد و با استفاده از روش‌های نوین آموزشی و افزودن دروس جدیدی‌ به دروس معمول حوزه، مانند زبان، روان‌شناسی و... و نیز‌ تغییر‌ متون‌ درسـی، تلاش نمودند تا عالمانی متعهد و آگاه ‌‌پرورش‌ دهند.
آیت‌الله قدوسی همچنین در پرورش زنان مبلغ و ترویج ارزش‌های اسلامی در میان‌ آنان‌ ‌ کوشا بود و با تأسیس مدرسه «مکتب توحید» در سال 1352، زمینه‌ی تحصیل برای زنـان و ورود آنـان به مسائل اجتماعی را فراهم ساخت. شهید قدوسی پس از انقلاب به فرمان امام خمینی(رحمه‌الله‌علیه) به سمت دادستان کل انقلاب برگزیده شد و پس از 31 ماه در 14 شهریور 1360 بر اثر انفجار یک بمب آتش‌زا در دادستانی انقلاب توسط منافقین، ناجوان‌مردانه به شهادت رسید.[1]

آیة الله قدوسی از نگاه یاران انقلابی:
رهبر معظم انقلاب حضرت‌ آیـت‌الله‌ خـامنه‌ای(حفظه‌الله) که از دوستان و نزدیکان این شهید بزرگوار به شمار می‌رود در توصیف ایشان فرمودند: «یـک روحانی با صفای خالصی بود که من گمان می‌کنم مهم‌ترین‌ ویژگی‌ او‌ که شهید بهشتی را هـم علاقه‌مند کرده بود ـ که می‌توانم بگویم شهید بهشتی‌ یک‌ نوع‌ ارادت خاصی به ایـشان داشت ـ همین صداقت و صـافی و صـفای این مرد‌ بود». ایشان درباره‌ی عـکس‌العمل آیـت‌اله قـدوسی در جریان شهادت فرزندش می‌گوید: «آن‌جا من صلابت قدوسی را یک بار دیـگر دیـدم، . . . بسیار مرد قوی‌ و پولادین و تأثیرناپذیری بود و دیدم که راضی است به رضای خدا، با آنکه بـه ایـن پسـر که پسر بزرگش بود، فوق العاده علاقه داشت و واقعا پسر دوست‌ داشـتنی‌ و خـوبی بـود».[2]

آیت‌الله جـنتی که از نزدیکان و یاران این شهید به حساب می‌رفت، درباره ایشان گفته‌اند: «آیة الله قدوسی در مدیریت‌ زبان‌زد‌ بود.‌ قریب 15 سال، مدرسه‌ی حقانی را اداره کرد در این مدت بحران‌های مختلف پیش آمد...‌ اما‌ او همه را به آرامی گذراند و مدرسه را بدون تلاطم به‌ پیش‌ برد».[3]
مرحوم آیت‌الله احمدی میانجی: «وقتی که تـصمیم مـی‌گرفت یک کاری را بکند، تصمیم ایشان تصمیم‌ قاطعی‌ بود‌ و از آن افرادی نبود که سست بشود... در بین رفقا هم‌ معروف‌ بود که ایشان حرفش‌ یکی‌ است».[4]
آیت‌الله محمدی گیلانی: «ثمره‌ی فعالیت آقای قدوسی‌ در‌ مدرسه حقانی، این شد که امروز آنهایی که در آن مدرسه تربیت‌ شده‌اند‌ بحمدالله باید گفت کـه اکـثریت‌ آنها‌ افرادی هستند‌ زبده...‌ و فرزندان امین، متدین و متشرعی هستند‌ که‌ از ثمرات پربهای عمر مرحوم آقای قدوسی به شمار می‌روند».[5]
یکی از‌ شاگردان‌ شهید با اشاره به ولایت‌مداری وی‌ می‌گوید: ایشان پس‌ از‌ شـهادت آیـت‌الله بهشتی گفته بود:‌ «چون‌ امـام بـه مـن دستور داده است از خودم حفاظت کنم، می‌ترسم که اگر‌ حفاظت‌ نکنم و کشته شوم در‌ مخالفت‌ فرمان‌ ولی فقیه کشته‌ شوم‌ و بروم به جهنم».[6]

...........................................................................

جهت اطلاعات بیشتر به کتب زیر مراجعه فرمایید:
1. زندگینامه شهید آیت الله علی قدوسی یار قدوسیان/ مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
2. نگاهی به زندگی شهید قدوسی/ مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

پی‌نوشت
[1].‌ یاران‌ امام به روایت اسناد ساواک، ص39 به بعد.
[2] . یادنامه‌ی شهید آیت‌الله قدوسی، ص 153.
[3] . همان، ص 187.
[4] . همان، ص 50.
[5] . عدالت‌ در خون، ص85 ـ86 .
[6] . یادنامه‌ی شهید آیت‌الله قدوسی، ص 153.