چگونگى زنده شدن انسان در روز قيامت

قرآن مجيد در آيات زيادى، چگونگى زنده شدن انسان در روز قيامت را بيان كرده است كه به برخى از آنها اشاره مى كنيم:
الف) در آيه 68 سوره زمر مى فرمايد: (وَ نُفِخَ فِى الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِى السَّموتِ وَ مَنْ فِى الأَرْضِ إلاّ مَنْ شآءَ اللّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيه أُخْرَى فَإِذاهُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ); و در «صور» دميده مى شود، پس همه كسانى كه در آسمان ها و زمينند مى ميرند، مگر كسانى كه خدا بخواهد، سپس بار ديگر در «صور» دميده مى شود، ناگهان همگى به پا مى خيزند و در انتظار ]حساب و جزا [هستند.

از اين آيه و آيات ديگر استفاده مى شود كه براى مردن و زنده شدن انسان ها، دوبار در «صور» (شيپور)، دميده مى شود: يك بار در پايان دنيا كه همه خلايق مى ميرند و بار ديگر در آستانه رستاخيز كه همه مردگان به نواختن آن زنده مى شوند.

ب) قرآن كريم مى فرمايد: (كَما بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ)[1]; ]بدانيد[ همان گونه كه در آغاز شما را آفريد ]بار ديگر در رستاخيز [باز مى گرديد.

شخصى از پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله) پرسيد: (مَنْ يُحيِى العِظمَ وَ هِى رَميم)[2]; چه كسى اين استخوان ها را زنده مى كند در حالى كه پوسيده است؟! خداى متعال به پيامبر فرمود: بگو: همان كسى آن را زنده مى كند كه نخستين بار آن را آفريد و او به هر مخلوقى داناست;... آيا كسى كه آسمان ها و زمين را آفريد، نمى تواند همانند آنان ]انسان هاى خاك شده[ را بيافريند؟! آرى ]مى تواند[، و او آفريدگار داناست[3]; چنان كه در آيه 27 سوره روم مى فرمايد: (وَ هُوَ الَّذى يَبدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعيدُهُ وَ هُوَ أَهْوَنُ عَلَيهِ وَ لَهُ الْمَثَل الأَعْلى فى السَّمـوتِ وَ الأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ);او كسى است كه آفرينش را آغاز مى كند، سپس آن را باز مى گرداند و اين كار براى او آسانتر مى باشد.

د) قرآن كريم مى فرمايد: همان گونه كه گياهان از زمين هاى مرده، پس از نزول باران حيات بخش به حركت در مى آيند، مردگان نيز در قيامت زنده مى شوند; چنان كه در آيه 5 و 6 سوره حج مى فرمايد: زمين را ]در فصل زمستان [خشك و مرده مى بينى، امّا هنگامى كه آب باران بر آن فرو مى فرستيم، به حركت در مى آيد و مى رويد و از هر نوع گياهان زيبا مى روياند. اين به خاطر آن است كه ]بدانيد[ خداوند حق است و اوست كه مردگان را زنده مى كند و بر هر چيزى تواناست.

و در آيه 19 سوره روم مى فرمايد: (يُخْرِجُ الْحَىَّ مِنَ الْمَيّتِ وَ يْخْرِجُ المَيّتَ مِنَ الحَىِّ وَ يُحْيِى الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ كَذلِكَ تُخْرَجُونَ); او زنده را از مرده بيرون مى آورد و مرده را از زنده و زمين را پس از مردنش حيات مى بخشد و به همين گونه روز قيامت ]از گورها[ بيرون آورده مى شويد. در آيه 9 از سوره فاطر نيز مى فرمايد: خداوند كسى است كه بادها را فرستاد تا ابرهايى را به حركت در آورد; سپس ما اين ابرها را به سوى زمين مرده اى رانديم و به وسيله آن، زمين را پس از مردنش زنده مى كنيم، رستاخيز نيز همين گونه است.

ج) خداوند متعال در قرآن مجيد ـ چنان كه قبلا گذشت ـ صحنه هاى واقعى از چگونگى زنده شدن مردگان را براى ما بيان كرده است; مانند: زنده شدن مرغ هاى چهارگانه براى حضرت ابراهيم(عليه السلام) و داستان «عزير» پيامبر كه در آيات 259 و 260 سوره بقره آمده است.[4]

 انسان با همين بدن دنيايى خويش در قيامت حاضر مى شود و پاداش و كيفر مى بيند. آيات و روايات فراوانى به اين مطلب دلالت دارند; از جمله:

آيا انسان مى پندارد كه استخوان هاى او را جمع نخواهيم كرد؟! آرى قادريم كه ]حتى خطوط و يا استخوان هاى ظريف سر [انگشتان او را موزون و مرتب كنيم.[5]

و براى ما مثالى زد و آفرينش خود را فراموش كرد و گفت: چه كسى اين استخوان ها را زنده مى كند، در حالى كه پوسيده است. بگو: همان كسى آن را زنده مى كند كه نخستين بار آفريد و او به هر مخلوقى آگاه است.[6]

و هنگامى كه خلايق از قبرها برانگيخته شوند.[7]

و آيات ديگرى مانند: مؤمنون، 35،36; واقعه، 47ـ50; اسراء،98 و...[8]

مخفى نماند برخى معتقدند كه بازگشت عين ذرات موجودات ضرورتى ندارد، چرا كه شخصيت انسان به روح اوست و اين روح به هر ماده اى تعلق بگيرد، مانند انسان است كه در اين صورت نيز انسان، عين بدن دنيايى محشور شده است.[9]

طبق آيات قرآن كريم اعضاى خانواده در صورت برخوردار بودن از عقايد الهى و كردار صالح در قيامت، كنار يك ديگر خواهند بود; براى نمونه قرآن مى فرمايد:

(وَ الَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّيَّتُهُم بِإِيمَـن أَلْحَقْنَا بِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَ مَآ أَلَتْنَـهُم مِّنْ عَمَلِهِم مِّن شَىْء كُلُّ امْرِىِم بِمَا كَسَبَ رَهِينٌ)[10]; و كسانى كه ايمان آورده اند و فرزندانشان در ايمان از آنان پيروى كرده اند، آنها را به ايشان ملحق سازيم و چيزى از عملشان نكاهيم; هر انسانى در گرو كار و كردار خويش است.

(جَنَّـتُ عَدْن يَدْخُلُونَهَا وَ مَن صَلَحَ مِنْ ءَابَآئِهِمْ وَ أَزْوَ جِهِمْ وَ ذُرِّيَّـتِهِمْ وَالْمَلـئِكَةُ يَدْخُلُونَ عَلَيْهِم مِّن كُلِّ بَاب * سَلَـمٌ عَلَيْكُم بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّار)[11]; باغ هاى جاويدان بهشت كه وارد آن مى شوند و هم چنين پدران و همسران و فرزندان صالح آنها و فرشتگان از هر درى بر آنان وارد مى گردند و... .

گرچه در آيه فوق تنها پدران و فرزندان و همسران ذكر شده اند، ولى در واقع همه بستگان در اين جمع، حضور دارند.[12]

[1]. اعراف، آيه 29.

[2]. يس، آيه 78.

[3] . يس، آيه 79 ـ 81 .

[4]. ر.ك: ناصر مكارم شيرازى همكاران، پيام قرآن، ج 6، ص 52 ـ 74 و ج 5، ص 143 ـ 223.

[5] . قيامت، آيه 3 ـ 4.

[6] . يس، آيه 78 ـ 79.

[7] . انفطار، آيه 4.

[8]. ر.ك: همان، ج 5، ص 307ـ335.

[9]. ر.ك: تفسير نمونه، ج 18، ص 470 (پاورقى); الميزان، ج 17، ص 113 و 114.

[10]. طور، آيه 21.

[11]. رعد، آيه 23ـ24.

[12]. تفسير نمونه، ج 10، ص 195.

منبع : کتاب پاسخ به پرسش هاى قرآنى وابسته به «مركز فرهنگ و معارف قرآن» از زير مجموعه هاى دفتر تبليغات اسلامى  حوزه علمیه قم