چکیده:اگر بخواهیم بر مبنای اهل سنت و حتی ابن تیمیه بدعت را به دو گونه تقسیم کنیم، بازبه اعتراف خود بزرگان اهل سنت برگزاری مراسم جشن که در آن صلوات و مولودخوانی و اطعام و... باشد، از بدعت‌های حسن است.
مسلمانان اعم از شیعه و سنی در روز میلاد با سعادت پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌واله) همه ساله جشن می‌گیرند و به مولودی خوانی و مدیحه سرایی و شادی می‌پردازند و اطعام می‌کنند؛ امّا در این میان وهابیت خبیث این مراسم مبارک را بدعت و حرام اعلام کردند. در این نوشتار ادعایشان را از قرآن کریم و سنت پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌واله) و صحابه مورد نقد و برسی قرار می‌دهیم.
ابن تيميه پدر فکری وهابيت می‌گويد:
«عيد گرفتن روز ولادت پيامبر(صلی‌الله‌علیه‌واله) يك امر جديد و اساس ندارد... شبيه اين كارها را نصاری(مسيحيت) انجام می‌دهند و ايامی را كه برای عيسی اتفاق افتاده، جشن و عيد می‌گيرند. و نيز يهود.... عيد گرفتن را گذشتگان انجام نداده‌اند، اگر اين‌ها كار خير محض و يا راجح بود، بايد گذشتگان انجام می‌دادند و نسبت به آن سزاوارتر از ما بودند».[1]
«بن باز» مفتی اعظم سابق عربستان نیز در استفتایی که از او در این باره شده بود این‌چنین پاسخ می‌دهد: «جشن تولد گرفتن و غير آن، برای آن حضرت جايز نيست؛ زيرا اين كار از بدعت‌های جديد در دين است. زيرا رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) خلفای راشدين و غير آن‌ها از صحابه و تابعان در قرن‌هایی كه برترين قرن بودند، اين كارها را انجام نداده‌اند در حالی‌كه آن‌ها داناتر به سنت بودند و محبت و اطاعت‌شان كامل‌تر بودند».[2]
پاسخ
1. «مسلم» در صحيحش از «ابی‌قتاده» نقل می‌كند: همانا از رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌واله) در مورد علت استحباب روزه‌ی روز دوشنبه سؤال شد؟ حضرت فرمود: «بدان جهت است كه من در آن روز متولد شده و در آن روز، قرآن بر من نازل گشت».[3]
سيوطی می‌گويد: «از اين حديث جواز شكرگزاری برای خدا در روز معين به جهت منّتی که خداوند از دادن نعمت يا دفع ضرر به انسان نموده استفاده می‌شود ... و كدامين نعمت از نعمت ظهور اين پيامبر رحمت(صلی‌الله‌علیه‌واله) در آن روز بزرگ‌تر است».[4]
عبدری مالكی بعد از اشاره به اين روايت می‌گوید: «بزرگ‌داشت اين روز، به منزله بزرگ‌داشت اين ماه است كه رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌واله) در آن متولد شده است. پس سزاوار است كه آن را محترم بشماريم و حق احترام را ادا كنيم و آن را بر ساير ماه‌ها برتری دهيم به سبب آن‌چه خداوند آن را برتری داده است».[5]
2. در روایات معتبر وارد شده پيامبراکرم(صلی‌الله‌علیه‌واله) بعد از نبوّتش از طرف خود گوسفندی را عقيقه نمود، با آن‌که ابوطالب برای پيامبر(صلی‌الله‌علیه‌واله) در روز هفتم ولادتش گوسفندی را عقيقه كرده بود.[6]
سیوطی در این باره می‌گوید: «عقيقه هيچ‌گاه دو بار تكرار نمی‌شود، لذا بايد اين عمل پيامبر(صلی‌الله‌علیه‌واله) را بر اين حمل كنيم كه حضرت به جهت اظهار شكر از اين‌که خداوند او را آفريده و رحمتی برای عالميان قرار داده است، عقيقه نمود؛ همان‌گونه كه آن حضرت بر خود درود می‌فرستاد و به همين جهت مستحب است كه ما هم به جهت شكرگزاری به درگاه الهی، در روز ولادتش اجتماع نموده و با اطعام دادن و امثال اين امور كه جنبه تقربی دارد، شكر خدا را اظهار نماييم».[7]
حال اگر بخواهیم بر مبنای اهل سنت و حتی ابن تیمیه بدعت را به دو گونه تقسیم کنیم، باز به اعتراف خود بزرگان اهل سنت برگزاری مراسم جشن که در آن صلوات و مولودخوانی و اطعام و... باشد، از بدعت‌های حسن است.
«ابن حجر هيتمی» می‌گوید: «خلاصه اين است كه بدعت حسنه با اتفاق امر مستحب است و كارهايی كه در ميلاد پيامبر(صلی‌الله‌علیه‌واله) انجام می‌شود و مردم برای جمع می‌شوند نيز هم‌چنين است؛ يعنی بدعت حسنه است».[8]
«ابن حجر عسقلانی» نیز در برگزاری مراسم جشن و مولودخوانی این چنین می‌گوید: «اصل جشن ولادت، امر جديدی است كه از گذشتگان صالح در قرن سوم نقل نشده است؛ اما در عين حال، مشتمل بر خوبی و بدی‌هاست؛ پس اگر كسی كار خوبش را انجام دهد و از كار بدش دوری كند، عملش بدعت نيكوست».
اما اعمالی كه در اين روز انجام می‌شود بايد مصداق شكر خداوند باشد. همانند: تلاوت قرآن، اطعام كردن، صدقه دادن، مديحه سرايی در مقام نبوت، و چيزی كه دل‌های انسان را به سوی انجام خير و عمل آخرت سوق می‌دهد. ...».[9]
بنابراین بزرگ‌داشت روز میلاد پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌واله) در زمان صحابه با روزه گرفتن این روز وجود داشته و برگزاری جشن در این روز به شکرانه این نعمت بدون شک جایز بوده و بر آن آثار و ثواب‌های بی‌شماری مرتتب می‌باشد.
_______________________________________________
پی‌نوشت
[1]. اقتضاء الصراط المستقيم، ج 1، ص 294.
[2]. الباعث علي إنكار البدع والحوادث ، ج 1، ص 107.
[3]. صحيح مسلم، ج 2، ص 819.
[4]. الحاوي للفتاوي، ج 1، ص 196.
[5]. المدخل، ج 2،ص 3.
[6]. الحاوي للفتاوي سيوطي، ج 1، ص 196؛ السيرة الحلبية في سيرة الأمين المأمون، ج 1، ص 130؛ مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، ج 4، ص 59.
[7]. الحاوي للفتاوي سيوطي، ج 1، ص 196.
[8]. السيرة الحلبية ج 1، ص 137.
[9]. فتوای ایشان به نقل از سیوطی، الحاوي للفتاوي سيوطي، ج 1، ص188 ناشر: دار الكتب العلمية – بيروت.
* برای مطالعه بیشتر به کتاب «وهابیت و تعظیم شعائر» نویسنده علی اصغر رضوانی مراجعه شود.