چکیده:از مهمترين حوادث زندگى مبارك امام حسن علیه السلام صلح او با معاويه است.صلحی که می‌توان آن را «انقلاب سبز حسنی» یا آتش بس امامت در برابر دشمن به منظور حفظ ارزش‌ها و نیروها نامید.. صلح امام حسن (ع) گرچه در دوران سخت برای مسلمانان راستین تلخ بود اما برکات و فواید بسیاری به همراه داشت که در ذیل به اختصار به آن ها اشاره میکنیم .
از مهمترين حوادث زندگى مبارك امام حسن علیه السلام صلح او با معاويه است.صلحی که می‌توان آن را «انقلاب سبز حسنی» یا آتش بس امامت در برابر دشمن به منظور حفظ ارزش‌ها و نیروها نامید. صلح امام حسن (عليه السلام) گرچه در دوران سخت برای مسلمانان راستین تلخ بود اما برکات و فواید بسیاری به همراه داشت که در ذیل به اختصار به آن ها اشاره میکنیم .
1. حفظ اسلام: اسلام از طرف دشمنان خارجی و داخلی درمعرض نابودی قرار گرفته بود . از انجا که مهم ترین وظیفه امام پاسداری و حفظ اسلام است قرارداد صلح باعث رفع خطر و بقای اسلام گردید .
بر همین اساس بود که امام حسن(علیه‌السلام) یکی از دلایل صلح خود را حفظ دین بیان کرد: «ترسیدم ریشه مسلمانان از زمین کنده شود و کسی از آنان باقی نماند؛ از این رو با مصالحه‌ای که انجام گرفت، خواستم دین خدا حفظ شود».(1)
2.جلوگیری از کشتار و خونریزی :با آنکه جنگ مصایب زیادی بر جامعه تحمیل میکند ،اگر پی آمد و نتیجه مطلوب داشته باشذ ارزش قبول و تحمل آن را دارد .اما جنگی که حاصل آن اتلاف نفوس و بروز مشکلات باشد اجتناب از آن بر هر زمامدار دلسوز و آگاه لازم است .جنگ با معاویه از این گونه بود که هیچ دستاورد مفیدی نداشت .
امام حسن (عليه السلام) درباره علت صلح با معاویه چنین فرمود:«من چنان دیدم که با معاویه به مسالمت رفتار کنم و آتش بس برقرار سازم و با او مصالحه کنم، و چنان دیدم که جلوگیری از خونریزی بهتر است و منظوری از این کار جز خیرخواهی و بقای شما ندارم»(2)
3.مهار کردن معاویه :مفاد صلح نامه حاکی از آن بود که حکومت معاویه وابسته به تاییده حضرت امام حسن (عليه السلام) میباشد .از این رو معاویه را متعهد میکرد که به موازین اسلام عمل کند و انگیزه تجاوز از حدود الهی را نداشته باشد .
امام باقر عليه‌السلام در پاسخ به يکي از اصحاب که گفت امام حسن عليه‌السلام چگونه مقام پيامبر و اميرالمؤمنين عليهما‌السلام را دارد، در صورتى که مقام خلافت را به معاويه واگذار نمود، فرمود: ساکت باش! زيرا امام حسن عليه‌السّلام بهتر مي‌دانست که چه کار مي‌کند؛ اگر اين عمل را انجام نمي‌داد، امر بسيار بزرگ و خطرناکى پيش مي‌آمد.(3)
4.افشای ماهیت معاویه :معاویه در مکرو فریب و اغفال مردم مهارت داشت او برای تثبیت خود از امتیازاتی مانند برادر زن پیغمبر بودن ،سابقه حکومت 20ساله شام ،صلح طلبی و...عنوان کرده و با ریاکاری و تبلیغ وسیع بیشتر مردم را متقاعد و راضی نگاه داشته بود.
پس از انعقاد صلح و تسلط معاویه بر حکومت اعمال ننگین و ناروای او موجب روشن شدن افکار عمومی و آشکار گردیدن ماهیت پپلیدش گردید
5.زمینه سازی قیام و نهضت عاشورا :معاویه با اقرار صریح و رفتار خود عملا بسیای از اصول قرارداد صلح را نقض کرد .کارهای خلاف و طلم و طغیان معاویه تاثیر بسزایی در بیداری مردم آگاه و حق طلب داشت .به همین جهت زمینه مناسب برای قیام فراهم و نتیجه آن در نهضت مقدس امام خسین (عليه السلام) آشکار گردید.
6. ریشه کن شدن تدریجی بنی امیه :محققین اقدامات معاویه و جانشینان او را مهم ترین عامل آگاهی مردم و شورش افکار عمومی و قیام علیه آنان دانسته اند.
7.محبوبیت امام و اهل بیت:با انعقاد صلح ،امام حسن (عليه السلام) در چهره مصلح اکبر و اهل بیت عصمت و طهارت به عنوان مصلحین و خیراندیشان جامعه در دل های مردم جای گرفتند .بهمین جهت شخصیت آنان و روش و مکتبشان همواره به عنوان الگوی هدایت و سعادت مطرح و چشها و دلها متوجه آنان بود.
عباسیان با این اگاهی از این اصول قیام خود را با شعار«بازگرداندن حق حکومت به اهل بیت» اغاز کردند و با تکیه بر محبوبیت خاندان پیامبر (ص)توانستند به پیروزی برسند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت:
1. شریف قرشی، حیاة الحسن، ص۳۵.
2. اربلی، کشف الغمه، ج۱، ص۵۷۱.
3.علل الشرايع/شيخ صدوق/ج1/ص210