یکی از اسم هایی که خداوند متعال در قرآن کریم خودش را با اون توصیف کرده صفت «مومن» است؛ قرآن در سوره حشر آیه 23 می فرماید: «هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِكُونَ».
عرف، به کسی که به خداوند متعال ایمان داشته باشد و اعمال صالح انجام دهد «مومن» می گوید؛ حالا باید دید این صفت در رابطه با خداوند متعال هم این معنا را دارد یا نه چیز دیگری مد نظر است.
بیشتر مفسرین مانند آیت الله مکارم شیرازی و علامه طباطبایی بر این عقیده اند که کلمه «مومن» فاعل است از ماده «أمن»؛ «أمن» در لغت به معنای ایمنی و نداشتن ترس و وحشت و اضطراب از کاری است(1)، و «مومن» هم با این بیان، یعنی کسی که ایمنی می بخشد. لذا با این بیان می توان گفت: این اسم الهی یعنی: او دوستانش را امنیت مى بخشد، و ایمان مرحمت مى كند.(2). موید این سخن هم روایتی از امام رضا(ع) است که در آن از قول پیامبر عظیم الشان اسلام(ص) فرمودند: «قَالَ سَمِعْتُ رَبَّ الْعِزَّةِ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى یَقُولُ كَلِمَةُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حِصْنِی فَمَنْ قَالَهَا دَخَلَ حِصْنِی وَ مَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ مِنْ عَذَابِی» یعنی: از خداوند عز وجل شنیذم که فرمود: کلمه«لا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ » دژ و قلعه محکم من است، هر کس آن را بر زبان جاری کند، در این قلعه وارد شده است و هر کس در آن داخل شود از عذاب من در امان خواهد بود. لذا این معنا بیشتر ناظر به آخرت است و منظور این است که خداوند متعال دوستانش را از عذاب باز میدارد.(3)
بعضی از مفسرین معتقدند همان معنای عرفی هم در رابطه با خداوند متعال صادق است، یعنی خداوند متعال چون به خودش علم و ایمان دارد، در واقع مومن به خود است.(4) ما می توانیم برای این تفسیر یک شاهد ارائه کنیم، قرآن در سوره ال عمران آیه 18 می فرماید: «شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ وَ الْمَلائِكَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزیزُ الْحَكیمُ» یعنی: خداوند، گواهى مى دهد كه معبودى جز او نیست، و فرشتگان و صاحبان دانش، نیز گواهى مى دهند، در حالى كه (خداوند در تمام عالم) قیام به عدالت دارد، معبودى جز او نیست، كه هم توانا است و هم حكیم.
لذا می توان خداوند متعال را ایمنی بخش و محافظت کننده بندگان خود دانست، یعنی خداوند متعال هم در دنیا و هم در آخرت مومنین را رها نمی کند و مواظب آنهاست، و آنها را از آتش جهنم نجات خواهد داد.
1. التحقیق فی كلمات القرآن الكریم، ج1، ص: 150.
2. تفسیر نمونه ج23 ص 553. المیزان فی تفسیر القرآن، ج19، ص: 22.
3. تفسیر مفاتیح الغیب، ج29، ص513.
4. تفسیر نمونه ج23، ص553.